• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Waar is het ego van mijn vader gebleven – geworteld zijn

Waar is het ego van mijn vader gebleven – geworteld zijn

16 oktober 2023 door Ksaf Vandeputte

Een lezer vroeg me na het lezen van mijn vorige columns over het dementeren en de dood van mijn vader welke boeddhistische visies er zijn op het geheugen. Er is opvallend weinig gezegd of geschreven over ons ‘gewone’ geheugen, terwijl de westerse psychologie daar zeer veel theorieën over formuleert. Binnen het boeddhisme is het geheugen, net als andere psychische functies gewoon één van de vele middelen om al dan niet een dieper of breder bewustzijn te ontwikkelen. Zo heeft de Yogacara-school het over het ‘pakhuis-bewustzijn’ (ālaya-vijñāna in het Sanskriet). Dat is een allesomvattend, fundamenteel bewustzijn, een opslagplaats voor onze ervaringen die we kunnen beschouwen als zaden.

Welke zaden planten we?

Ons geheugen is wat overblijft van ervaringen uit het verleden. Als we ons concentreren op de reële ervaringen en ze niet kunstmatig proberen vast te houden, merken we dat elke ervaring ontstaat, even bestaat en dan verdwijnt. We hebben een sterke neiging om aan die mentale gebeurtenissen reacties te koppelen. Elke ervaring krijgt dan een positieve, negatieve of neutrale lading. Daardoor bevriezen we de tijd, en noemen een ervaring ‘mijn’ pijn of vreugde of denken we zelfs dat sommige ervaringen een onderdeel zijn geworden van ons ‘zelf.’ We herinneren ons vooral ervaringen met een sterke emotionele lading. Onze geest investeert veel tijd in het opbouwen van een verhaal uit gebeurtenissen en herinneringen die een persoonlijke kleur hebben. Die selectie is het bewijs dat we iemand zijn. Soms is die selectie een opslagplaats voor dingen die vorm zullen geven aan de iemand die we zouden willen zijn.

Tijd is de opeenvolging van verschijnselen, met elk hun eigenschappen. We kunnen het ons eenvoudigweg niet veroorloven om alles te herinneren, we moeten ruimte vrij houden voor wat zich nu afspeelt. Tijd confronteert ons heel concreet met onze beperktheid en onze vergankelijkheid. Daarom doen we zoveel moeite om tijd te ‘meten’, te catalogeren, om herinneringen op te slaan in beelden, woorden… Mediteren is vaststellen hoe we onze tijd vormgeven: welke zaden we planten en welke niet. De boeddhistische leraar Thich Nhat Hahn benadrukt dat ons hele leven een uitdaging is om te kiezen welke positieve of negatieve zaden we laten groeien, welke zaden onze toekomst en die van onze omgeving bepalen. Welke zaden zullen bepalen hoe men ons in de toekomst zal herinneren. [1]

Waaraan herinneren we onszelf?

De boeddhistische leraar David Brazier biedt nog een ander breed perspectief aan op hoe we omgaan met het herinneren. Centraal in de boeddhistische praktijk staat mindfulness, in de zin van aandacht, oplettendheid. Aandachtig zijn wordt haalbaarder als we ons realiseren wat de oorspronkelijke betekenis van het woord ‘mindfulness’ (‘smriti’ in het Sanskriet) is: precies… ‘zich herinneren.’ [2] Mediteren is jezelf eraan herinneren dat je niet gehypnotiseerd hoeft te blijven door emoties, gedachten, neigingen… Je kan je ook focussen op innerlijke rust, aanvaarding, vrede. We kunnen in elke situatie kiezen waarop we onze aandacht richten en dus wat we ons herinneren. Zijn dat enkel onze persoonlijke besognes, onze reacties op gebeurtenissen, onze eigen behoeften en verlangens? Of richten we onze aandacht op anderen en hun behoeften en verlangens? Vullen we ons bewustzijn met beloften van succes door gewiekste zakenlui, politici en andere Rattenvangers van Hamelen? Of laten we ons inspireren door wijze mensen zoals Boeddha, Christus en al de mensen die zich inzetten voor een meer leefbare, rechtvaardige wereld? Of kiezen we nergens voor, kijken we wat afstandelijk en cynisch toe?

We slagen er in het Westen in om zelfs ‘mindfulness’ te herleiden tot een begrip en een techniek om ‘stress te reduceren.’ Onze cultuur koestert de mythe van individueel succes. ‘You can make it.’ Alle fysieke en psychische ongemakken kunnen opgelost worden met een pil, alle doelen kunnen bereikt worden met wilskracht en een ferm geloof in jezelf. Zelfs de klimaatopwarming zal opgelost worden door geloof in de technologische vooruitgang. Tot de stroom uitvalt.

We loochenen onze afkomst. We vergeten dat we afhankelijk zijn van de aarde onder onze voeten, van de lucht die we inademen. Laten we onszelf er ook aan herinneren dat we op de schouders staan van onze voorouders, van onze cultuur. Laten we de vele Boeddha’s eren, én de anonieme mensen die onze kleren maken, die onze ouders in rusthuizen verzorgen, die ons vuilnis ophalen. Ik eer alvast mijn vader, ik was het niet altijd eens met zijn opvattingen, hij was soms een koppige steenezel, maar hij was vooral eerlijk, dienstbaar, leergierig en bescheiden. Die zaden wil ik mezelf proberen te blijven herinneren als mijn geheugen begint te falen en mijn ego begint te wissen.

[1]  Thich Nhat Hahn, Le coeur des enseignements du Bouddha, La table ronde, Paris, 2000
[2]        David Brazier, Not everything is impermanent, Woodsmoke Press, Malvern, 2013

Categorie: Boeddhisme, Columns, Geluk, Gezondheid, Ksaf, meditatie, Mindfulness Tags: David Brazier, ego, geheugen, Rattenvangers van Hamelen, vader

Lees ook:

  1. Waar is het ego van mijn vader gebleven (3) – geworteld zijn
  2. De kern van yoga – Bhakti yoga (deel 2)
  3. Ksaf – Waar is het ego van mijn vader gebleven (2)?
  4. Guus – gaan sport en boeddhisme samen?

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Andre zegt

    17 oktober 2023 om 10:49

    Dank voor uw verhelderende beschouwing.

    André.

Primaire Sidebar

Door:

Ksaf Vandeputte

De Vlaming Ksaf Vandeputte (1952) werkt als maatschappelijk werker en psychotherapeut. Hij is zeer geïnspireerd door het boeddhisme, meditatie en psychotherapie vormen volgens hem twee polen van eenzelfde gebied. Hij is lid van twee sangha’s in Vlaanderen en gewijd door Dharmavidya (David Brazier), maar even goed geïnspireerd door Thich Nhat Hanh en Ton Lathouwers. www.meditatief.be 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2025 – dag 129 – vrede en alle goeds
    • De dood van de paus
    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.