• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Golden letters III – samsara en nirvana

Golden letters III – samsara en nirvana

4 december 2022 door Ronald Hermsen

We hoeven dus niet door onze negatieve emoties geketend te blijven aan samsara, gevangen binnen het cyclische proces van gedachten en hartstochten die eindeloos opkomen. Traditioneel wordt samsara (cyclus, cyclisch bestaan) gedefinieerd als de cyclus van activiteit, zowel mentaal als fysiek, terwijl nirvana (voorbijgaan aan lijden) wordt gedefinieerd als stilte of ultieme vrede. Het Tibetaanse synoniem voor samsara is ‘worden’. ‘Vrede’ en ‘stilte’ zijn Tibetaanse synoniemen voor nirvana. Samsara vertegenwoordigt het geconditioneerde bestaan, de geconditioneerde toestand van de geest, van het gedachteproces waardoor mentale verschijnselen in het bewustzijn worden gebracht aan de hand van voorafgaande oorzaken.

Deze oorzaken zijn onderdeel van een ketting van causaliteit die geen begin heeft en zij zijn van elkaar afhankelijk voor hun ontstaan. Samsara is, bij uitstek,  de beweging van gedachten, terwijl het nirvana van de hinayana-beoefenaars een staat van ultieme stilte is, waarbinnen de bewegingen van de hartstochten niet langer oprijzen. De mahayana-traditie ziet dit nirvana echter niet als het ultieme doel, zelfs niet als ongeconditioneerd bestaan. Volgens de mahayana-leer wordt de beoefenaar binnen de hinayana-traditie nog altijd gekweld door heel subtiele, intellectuele verduisteringen. Nadat de staat van nirvana is verdwenen keert hij of zij terug naar het bestaan in de vormenwereld. Dan moet hij, om werkelijk bevrijd te worden van samsara, de weg van de bodhisattva beoefenen. Alleen dan kan hij het uiteindelijke doel van boeddhaschap bereiken. Wanneer hij de status van ahrat – een heilige bij wie alle hartstochten verdwenen zijn – heeft bereikt, is er niet langer de noodzaak om als een menselijk wezen wedergeboren te worden.

Bij dzogchen is dit anders. Binnen dzogchen betekent bevrijding zowel bevrijding van samsara als van nirvana. Het doel van dzogchen is om bevrijd te worden in dit huidige leven dan wel onmiddellijk na de dood. Er valt niets te verkrijgen in een soort van toekomstige hemelwereld. Binnen tantra worden samsara en nirvana gezien als twee parallelle of alternatieve werkelijkheden. Namelijk die van het onzuivere, karmische zicht van de zes rijken van wedergeboorte dat de doorsnee, misleidde wezens hebben, en de werkelijkheid van het zuivere zicht van de goden en mandala’s dat verlichte wezens hebben. Het eerste is het gevolg van de onwetendheid en verduisteringen van gewone, bewuste wezens. Het tweede zicht is het resultaat van de kennis of gnosis van verlichte wezens. Binnen dzogchen zijn deze twee aparte werkelijkheden, samsara en nirvana, gelijktijdig corresponderend, zonder dat hier verwarring uit voortkomt. De uiterlijke wereld is een mandala en alle levende wezens zijn godheden. Tegelijkertijd ziet alles er nog steeds zo uit als voorheen. Er is immers geen voorafgaand proces van visualisatie of transformatie dat deze verschuiving in de waarneming tot stand brengt.

Bergen zijn nog steeds bergen, maar iedere berg is tegelijkertijd sumeru [een berg die in de Tibetaanse mythologie staat voor het middelpunt van de wereld]. Verlichting is niet het opstijgen ergens naartoe, een vlucht van de aarde naar een of ander hemels paradijs – wat wel een gangbare metafoor is voor het voortgaan op het geestelijk pad binnen mystieke tradities overal ter wereld. Eerder is verlichting iets wat hier en nu gebeurt. In het licht van dzogchen overstijgen onsamenhangende en discursieve gedachten hun intrinsieke beperkingen en worden onthuld als zijnde kennis. Dit is de zelfonthulling van dat wat eerder bedekt of verborgen was. Wat uiteindelijk gevonden wordt, is wat in het begin al bestond; de alpha en de omega zijn gelijktijdig aanwezig. Dit is de zelfonthulling van gnosis: er is eenheid en toch blijft de diversiteit ongeschonden. Beide worden omvat door gnosis oftewel oorspronkelijke kennis.

Categorie: Boeddhisme, Columns, Dzogchen, Geluk, Ronald Hermsen, Tibetaans boeddhisme Tags: alpha en omega, Bevrijding, geen hemelwereld, negatieve emoties, nirvana, onwetendheid, samsara, sumeru, tantra, verlichte wezens

Lees ook:

  1. Taigu – Bevrijd door religieuze verbeelding
  2. Boekbespreking – Oorspronkelijke volmaaktheid, Vairochana’s vijf vroege vertalingen
  3. Samsara en nirvana zijn niet ergens ver weg…
  4. Golden letters II – Het oprijzen van gedachten wordt de meditatie

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Ronald Hermsen

Beoefenaar en publicist/journalist op het gebied van boeddhisme, taoïsme, bewustwording en vertaler van boeken over het boeddhisme. Houdt erg van (o.a.) Ryokan, Zhuang Zi en leven in eenvoud en verbondenheid. website 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.