• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Geen dood, geen vrees(36) – Onze grootste angst

Geen dood, geen vrees(36) – Onze grootste angst

7 september 2025 door Jan Veenendaal

In een serie columns schrijft Jan Veenendaal aan de hand van boeken van Thich Nhat Hanh over zijn ongeneeslijke ziekte en de bijzondere, spirituele reis die hij hierdoor maakt. Jan is lid van de ‘Orde van Interzijn’. Zijn dharmanaam is: ‘True ripening gratitude’.
Jan was een mensenmens op wie je kon rekenen. Hij bezocht onder meer gedetineerden in gevangenissen en tbs-inrichtingen. Jan overleed op 27 november 2023. We herhalen zijn serie. Deze aflevering werd eerder, op 16 juli 2022 in het BD geplaatst.

‘Onze grootste angst is dat we vervallen tot het niets zodra we sterven. Velen van ons geloven dat ons hele bestaan maar een tijdsspanne is van het moment dat we worden geboren tot het moment dat we sterven. We geloven dat we uit het niets zijn geboren en naar het niets terug te keren wanneer we sterven.

Maar sterven is slechts een begrip. De Boeddha leerde dat er geen geboorte is en er is geen dood. Er is geen komen en er is geen gaan. Er is niets hetzelfde en er is geen verschil. Er is geen permanent zelf.

Als we mediteren, kunnen we de energie van bewuste aandacht en concentratie genereren. Deze energieën leiden tot het inzicht dat er geen dood en geen geboorte is.

We kunnen onze angst voor de dood werkelijk laten verdwijnen. Als we begrijpen dat we niet kunnen worden vernietigd, raken we bevrijd van angst. Dat is een enorme opluchting. Non-angst is de ultieme vreugde.’ (1)

Het is zo fijn het bovenstaande te weten, te ervaren, te kunnen leven. Mijn ziek zijn heeft mijn beoefening ongelofelijk verdiept en me daadwerkelijk bevrijd van angst. Het weten dat er geen geboorte en geen dood is, en daarmee geen dood en geen vrees heeft mijn energie een boost gegeven met als belangrijkste resultaat dat ik me beter en energieker voel dan voordat ik ziek werd. De beoefening en wat ik er in tegenkom is soms best heftig. Maar lees in de alinea hieronder wat Thich Nhat Hanh erover schrijft, ‘onderteken een vredesverdrag met je ziekte, zodat we er in vrede mee kunnen leven.’ Dat heb ik gedaan ondanks al mijn scepsis, en het werkt. Gelukkig kan ik in vrede leven met mijn ziekte en ben ik dankbaar voor wat ik ervan leer.

‘Wens geen gezondheid zonder ziekte, zonder ziekte bestaat er geen gezondheid. We moeten dit feit erkennen en vredig en met vreugde leven met de ziekte die we hebben. Het ongemak dat je hebt is juist een gelegenheid om te kunnen oefenen. Als we alleen maar mediteren wanneer we volkomen gezond zijn, zullen we nooit vrede en vreugde kunnen bewerkstelligen. We moeten een vredesverdrag ondertekenen met onze ziekte zodat we in vrede met onze ziekte kunnen leven.’ (2)

En dan komt als beloning het belangrijkste, zie hieronder: ‘voorbij de kringloop van geboorte en dood te gaan, het ongeborene en het ongedode verwerkelijken.’ Wat een feest, wat een feest dat ik zo vrij en onverschrokken in het leven mag en kan staan.

‘Het belangrijkste voor een beoefenaar is het in staat zijn de sluier van het materiële niveau (de historische dimensie) te doorbreken teneinde de ultieme dimensie binnen te gaan en de onderlinge verbondenheid te zien tussen ons en allerlei verschijnselen in de wereld om ons heen. Voorbij de kringloop van geboorte en dood te gaan, het ongeborene en het ongedode verwerkelijken.’ (2)

De dankbaarheid voor de uitleg en inzichten van Thich Nhat Hanh vervullen iedere dag mijn hart met een onmetelijke dankbaarheid.

(1) Thich Nhat Hanh, Intimiteit
(2) Thich Nhat Hanh, De kracht van bidden

 

Categorie: Boeddhisme, Columns, Geluk, Gezondheid, Jan Veenendaal Tags: 36, angst, geen dood geen vrees, kringloop, Thich Nhat Hanh

Lees ook:

  1.  Geen dood, geen vrees (19) – Kunst te leven
  2. Geen dood, geen vrees (22) – radicale remissie
  3. Geen dood geen vrees (25) – De Vijf Overdenkingen
  4. Geen dood, geen vrees (34) – Diep kijken

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Jan Veenendaal

Jan Veenendaal (1951) is lid van de Leven in Aandacht sangha in de traditie van Thich Nhat Hanh waarbinnen hij lid is van de internationale Orde van Interzijn’. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 september 2025
    Van Zelfcompassie naar Compassie
  • 11 september 2025
    De Geest in Ontspanning en Rust
  • 16 september 2025
    Introductiecursus zenmeditatie
  • 7 oktober 2025
    Volle Maan mantra chant
  • 8 oktober 2025
    Samen mediteren online najaar 2025
  • 8 oktober 2025
    Online lezingenserie 'Theosofia, de moeder van alle religies' (2)
  • 8 oktober 2025
    Rigpa Woensdag - Inspiraties uit het Tibetaanse boek van leven en sterven
  • 9 oktober 2025
    Basiscursus Inzichtmeditatie in Hilversum
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Van wie is jouw lijf? De mythe van het eigen lichaam

    Hans van Dam - 24 september 2025

    Hoe je van je lichaam afkomt zonder het te doden; incarnatie in het licht van afhankelijk bestaan (pratitya samutpada).

    Van wie is jouw huis? De mythe van de eigen woning

    Hans van Dam - 21 september 2025

    Hoe je van je huis afkomt zonder het te verkopen; eigendom in het licht van afhankelijk bestaan (pratitya samutpada).

    Ardan, van zenleraar tot brugwachter – ‘Je opent de brug en je sluit ‘m weer. Bijna zen.’

    Ardan - 9 augustus 2025

    'Ik wil mezelf niet opzadelen met titels. En bovendien zei me de titel 'zenleraar' niet zoveel. Was ik nu anders geworden? Kon ik nu beter mensen begeleiden dan daarvoor? Het klopte voor mij niet. Datgene wat mij het meest gebracht had, namelijk die vrije vrouw/man zonder titel liep nu met een titel rond. En dat beviel me niks.'

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het jaar 2025 – dag 279 – overcome
    • Het bos en de bomen
    • ‘Iets in mij wilde de stilte in’
    • Menno – Over en uit
    • Geen dood, geen vrees (66) – Het gaat hard

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.