Finaal zijn alle boeddhistische verlossingswegen terug te brengen tot kalmtemeditatie (P. samatha bhavana) en inzichtmeditatie (P. vipassana bhavana). Waarbij samatha bhavana de opstap vormt tot vipassana bhavana.
Veralgemenend gezegd: vipassana bhavana = samatha bhavana + forensisch onderzoek van de tilakkhana in alle verschijnselen. Deze combinatie voert, bij voortdurende beoefening, tot inzicht in Dhamma = inzicht in datgene wat wáár is. Yatha bhuta. En wat wáár is, is wijsheid. Panna.
Thera Soma:
‘ Inzicht is het begrijpen van de ware aard van de dingen waardoor een volledige transfiguratie van het mentale leven plaatsvindt in de ziener en waardoor hij uitstijgt boven geboorte en dood.
Het begrijpen van de ware aard van de dingen komt neer op inzicht in de vergankelijkheid, onbevredigdheid en zelfloosheid van alle geconditioneerde verschijnselen.’
kees moerbeek zegt
Dat is nogal wat, Guy. Zou de Boeddha werkelijk van zichzelf gezegd hebben dat hij dit alle bereikt heeft? WIJSHEID en niet minder dan dit!
Andere vraag. Helpt dit om het Lijden te verlichten, terwijl de Boedhha toch echt gewoonweg een mens was en zich niet anders voordeed?
Metaforen, okee.