• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Geen dood, geen vrees (17) – Leven voorbij geboorte en dood

Geen dood, geen vrees (17) – Leven voorbij geboorte en dood

26 februari 2022 door Jan Veenendaal

In een serie columns schrijft Jan Veenendaal aan de hand van de Hartsoetra en het boek ‘Geen dood, geen vrees’ van Thich Nhat Hanh over zijn ongeneeslijke ziekte en de bijzondere, spirituele reis die hij hierdoor maakt. Jan is lid van de ‘Orde van Interzijn’. Zijn dharmanaam is: ‘True ripening gratitude’.

Als geboorte en dood niet in elk moment aanwezig waren, konden wie niet doorgaan met leven. Er moeten elk moment vele cellen in je lichaam sterven, zodat jij kunt doorleven. Niet alleen de cellen van je lichaam, ook alle gevoelens, waarnemingen en gedachten in de in jou aanwezige bewustzijnsstroom worden elk moment geboren en gaan elk moment dood.*

Vandaag twee jaar geleden overleed de liefde van mijn leven, Marilyn, nadat we ruim 40 jaar getrouwd waren. Het grootste gedeelte van die tijd was ze ernstig ziek. Ze had niet-aangeboren hersenletsel. Een ziekte die heel langzaam bezit nam van haar leven en van dat van onze zoon Tom en mij. Langzaam maar zeker raakte ze aan de linkerkant verlamd; eerst werkten haar vingers niet meer goed, toen haar hand, haar arm en op een gegeven ogenblik ook haar been, wat ze slepend achter zich aantrok tot ze met een kruk, een vijfpoot, moest lopen. In 2002 kwam er epilepsie bij, ze kreeg zware medicatie waardoor ze niet meer mocht autorijden, waarmee ze haar vrijheid kwijt was en nog afhankelijker werd wat ze vreselijk vond.

Zo goed en zo kwaad als het ging bleef ze proberen te lopen, schuifelend, vastberaden dat in ieder geval nog wel te kunnen blijven doen. Het werd een grotere lijdensweg, ze viel steeds meer. In de loop der tijd brak ze haar schouder, haar pols, haar heup en haar enkel. Keer op keer waren we met haar, al of niet in de ambulance, bij de eerste hulp. Na weer opgelapt te zijn mocht ze naar huis en toen dat niet meer kon ging ze naar een zorghotel om te revalideren. Ondertussen werden de epilepsieaanvallen heftiger en de medicatie zwaarder, het leek wel een apotheek thuis.

Wat een leven, wat een doorzettingsvermogen, wat een lijden, wat een verdriet. De thuiszorg moest komen, ik kon er niet meer mee overweg en ging ergens anders wonen. Veel hersencellen stierven af en er kwamen er geen voor terug. Op de scans was dat duidelijk te zien. Na de laatste val was het oordeel dat Marilyn niet langer mocht lopen en veroordeeld werd tot een rolstoel. Het kwijtraken van die zelfstandigheid was vreselijk voor haar. Even later kwam daar bij dat ze ook niet meer zelfstandig kon blijven wonen. Dus we gingen op zoek naar een goede plek. Intakegesprekken, overal kwam ze in aanmerking om te komen, maar de wachttijden waren soms 8 jaar … Wat een wereld.

Toen we uiteindelijk iets vonden, een eigen appartement met 24 uur per dag zorg, was dat fijn. Maar ze was ongelukkig, kwijnde weg. Het was vreselijk om mee te maken. Onze zoon, Tom, was geweldig als mantelzorger maar ging er net als ik bijna aan onderdoor. Ik was depressief, met Tom ging het niet goed, het was een vreselijke tijd voor ons alle drie.

Tijdens weer een ziekenhuisopname ging ze opeens heel hard achteruit en is ze in 2020 ‘s nachts naast me in bed overleden. Ondanks haar niet-behandelverklaring was er toch ingezet op behandelen. Gelukkig kwam ik net binnen en trof Marilyn in bed aan met twee jonge artsen en vier verpleegkundigen om haar heen. Op mijn vraag wat ze van plan waren te doen zei een van de artsen dat ze een scan wilden gaan maken om te kunnen zien wat er aan de hand was. Ik wees haar op de niet-behandelverklaring en verzocht haar zich eraan te houden, wat ze na wat tegenstribbelen deed. De dormicum en morfine hebben daarna hun werk gedaan. Na een kleine twaalf uur was ze eindelijk verlost uit haar lijden.

Verdriet en blijdschap wisselden elkaar af en de blijdschap overheerste omdat ze na zo’n lange lijdensweg eindelijk rust had gevonden. En nu achteraf kijkend is er zo’n blijdschap omdat ze het hele covid gebeuren niet mee heeft hoeven maken.

Blijdschap voor ons omdat haar lijden voorbij was, en ook omdat ons lijden voorbij was. Door haar dood kwamen wij weer tot leven, werden we als het ware opnieuw geboren.

* Geen dood en geen vrees, Thich Nhat Hanh, p 100

Categorie: Boeddhisme, Columns, Geluk, Gezondheid, Zorg Tags: 17, geen dood geen vrees, leven voorbij geboorte en dood, lijden, Thich Nath Hanh

Lees ook:

  1. Geen dood, geen vrees (18) – een bel van volle aandacht
  2. Geen dood, geen vrees (26) – Het is toch nog snel gegaan
  3. Geen dood, geen vrees (32) – geen  vervolgonderzoek  nodig
  4. Geen dood, geen vrees (35) – Het is goed, wat de uitslag ook is

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Wulf zegt

    27 februari 2022 om 18:43

    Dankjewel voor het delen van dit bijzondere stuk levensgeschiedenis, Jan.

Primaire Sidebar

Door:

Jan Veenendaal

Jan Veenendaal (1951) is lid van de Leven in Aandacht sangha in de traditie van Thich Nhat Hanh waarbinnen hij lid is van de internationale Orde van Interzijn’. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De dood van de paus
    • Seks: Joodse posities in Joods Museum Amsterdam
    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet
    • Vrijdag Zindag – Wat Schoof had willen zeggen

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.