• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » Boekbespreking – Al het andere is om vrijheid, leven zonder van alles te willen

Boekbespreking – Al het andere is om vrijheid, leven zonder van alles te willen

29 november 2021 door Erik Hoogcarspel

Terence James Stannus Gray werd in 1895 in Engeland geboren. Zijn ouders waren welgesteld en hij doorliep een goede schoolopleiding en ging uiteindelijk in Oxford studeren. In 1923 publiceerde hij twee boeken over de antieke Egyptische geschiedenis en cultuur. In de jaren 1920 en 1930 werkte hij als theaterproducent en gaf enkele tijdschriften uit. In 1926 opende hij het “Cambridge festival theater” wat een succes werd. Hij kreeg op zijn 63e interesse in filosofie en reisde door Azië waar hij onder meer de ashram van Ramana Maharshi bezocht. Tussen 1958 en 1974 publiceerde hij acht boeken en verder artikelen in tijdschriften onder het pseudoniem Wei Wu Wei (Handelen-als-niet-handelen), waarbij hij zijn echte naam geheimhield. Hij wilde zijn naam niet gebruiken want dat stond voor een “ik” dat in zijn ogen een illusie was. De Nederlandse vertaling van een van zijn boeken, All Else Is Bondage; Non-Volitional Living, uit 1964, is recentelijk gepubliceerd bij uitgeverij KaDag met de titel “Al het andere is om vrijheid, leven zonder van alles te willen”.

Schopenhauer

Het boek bestaat uit 34 korte overpeinzingen en zelfgesprekken. Daarbij verwijst de schrijver naar andere boeken zonder deze eerst te introduceren, dat vraagt nogal wat voorkennis van de lezer. Het belangrijkste boek wordt echter niet genoemd, dat is “de wereld als wil en voorstelling” van Arthur Schopenhauer. Aansluitend op de inzichten van Immanuel Kant betoogt Schopenhauer dat de wereld waarin we leven eigenlijk niet echt bestaat. Onze wereld bestaat uit voorstellingen, wij maken immers zonder dat we erbij nadenken voorstellingen van wat onze zintuigen ons doorgeven. De wereld is wat ons voorstellingsvermogen ons voorspiegelt. Dit betekent ook dat we onze waarden zoals, God, de Boeddha, de mensenrechten, enzovoort allemaal zelf verzinnen. Als dit zo is, dan ligt de vraag voor de hand waarom we dit allemaal doen, want net als de Boeddha had Schopenhauer al door dat het leven geen pretje is. Het antwoord van Schopenhauer is dat wij worden gedreven door de levenswil. De oorzaak van het leed of het ongemak dat we dagelijks ervaren is dus een drijfveer die in ons allemaal doorwerkt en die Schopenhauer de levenswil noemde. Wie zich van het leed wil bevrijden moet dus de levenswil in hem of haar opheffen. In filosofische termen wordt alles wat in de door ons voorgestelde wereld verschijnt “fenomeen” (verschijnsel) genoemd en de levenswil het noumenon. Wij zijn dus allemaal noumenon en daarom alleen door de fenomenen van elkaar gescheiden.

“Het willen is een psychische keten, die het fenomenale individu in schijnbare onvrijheid gevangen houdt, dat probeert onafhankelijk te handelen onder druk van de omstandigheden. De absurditeit hiervan zou nu voldoende duidelijk moeten zijn”, schrijft de auteur op bladzijde 86.

Pelgrim in het oosten

W.W.W. onderneemt reizen naar Azië en verblijft enige tijd in de ashram van Shri Ramana Maharishi. Hij herkent de filosofie van Schopenhauer in de Advaita Vedānta van Shri Ramana Maharishi, in het taoïsme en in het zenboeddhisme. De Vedānta leert dat ieder van ons in feite een is met het brahman, hetgeen naadloos aansluit bij de filosofie van Schopenhauer. W.W.W. herkent het noumenon echter ook in de dào en de boeddhanatuur. Daarnaast verwijst de schrijver ook naar het boek “On having no head” van Douglas Harding, naar de Diamantsoetra en naar Padmasambhava. Zijn favoriete zenmeesters zijn Huangbo Xiyun, zenmeester uit de Tangdynastie (1e helft 9e eeuw), Shen Hui (684-758) en Hui Neng 638 – 713).

Sommige lezers zullen nu opmerken dat de schrijver wel erg veel verschillende ideeën op een hoop gooit. Dit is ongetwijfeld waar, maar W.W.W. doet geen poging om al deze ideeën uiteen te zetten of ze met elkaar te vergelijken. Hij gebruikt ze als inspiratiebron. Het gaat erom wat de teksten hem te zeggen hebben en of ze hem daarbij verder helpen bij zijn zoektocht naar de bevrijding uit de wereld van de verschijnselen. Daarbij nodigt hij zonder het uitdrukkelijk te vermelden de lezer uit om hetzelfde te doen met zijn overpeinzingen. Hoewel hij zelf zijn teksten ter publicatie aanbiedt, doet hij in dit boek dan ook nergens een beroep op de lezer. Als hij iets uitlegt dan is dat hoofdzakelijk om zichzelf te overtuigen. Zo schrijft hij op bladzijden 86 een 87: “De zuiverste leringen, zoals die van Ramana Maharishi, Padmasambhava, Huang Po en Shen Hui, onderwijzen ons dat analytisch denken voldoende is om volledig in te zien dat er geen entiteit bestaat die een eigen wil kan bezitten. Een schijnbare wilsmatige handeling, als deze in harmonie is met wat er op dat moment noodzakelijk is, kan slechts een zinloos gebaar zijn. Is het handelen echter niet in harmonie hiermee, dan is het niet meer dan het fladderen van een gevangen vogel tegen de tralies van zijn kooi.”

Conclusie

Hoewel de teksten in het begin nogal abstract van karakter lijken en de lezer moet wennen aan de gedachtewereld van W.W.W., zijn in dit boek een aantal heldere en inspirerende inzichten te vinden. Het is een mooi voorbeeld van hoe westerse filosofie met oosterse gedachten kan worden gecombineerd en tot nieuwe inspiratie kunnen leiden. Het is een boek dat de lezer uitnodigt tot overpeinzingen en misschien zelfs wel discussies. Het is geen boek dat je in een adem uitleest, maar meer een boek dat je af toe even terzijde legt om het gelezene te laten bezinken.

Het is jammer dat de schrijver erg weinig moeite doet om de lezer vertrouwd te maken met wat wel eens wordt genoemd de context en de cotext, dit wil zeggen het kader waarin de gedachte ontstaan en de teksten die daarbij als bekend worden verondersteld. De uitgever heeft ook weinig pogingen gedaan om deze leemte op te vullen. Gelukkig hebben we nu Wikipedia.

De noten die zijn toegevoegd staan helaas weer helemaal achter in het boek. W.W.W. heeft zelf af en toe ook wel een opmerking bij zijn eigen tekst en deze opmerkingen staan dan onderaan elk hoofdstuk. Dit maakt een beetje een rommelige indruk. Het zou veel beter geweest zijn als de uitgever alle noten als voetnoten had ingevoegd en het onderscheid tussen de opmerkingen van de schrijver en de vertaler had aangegeven door een verschil in lettertype. Mocht er nog een volgende druk komen dan zou het ook goed zijn om de tekst nog even door te lopen op schrijffouten. De vertaling is echter soepel en het boek leest verder prettig.

In deze tijden van teleurstelling, angst en zelfs paniek is het goed om te bedenken dat dit alles een illusie is, voortgebracht door een levenswil die totaal geen besef heeft van wat hij aan het doen is.

Erik Hoogcarspel studeerde filosofie en Indische talen aan de rijksuniversiteiten in Groningen en Leiden. Hij ontmoette in 1975 de 16e Karmapa, het hoofd van de Karma Kagyu School, één van de vier kloosterscholen van het Tibetaans boeddhisme en was penningmeester van de Nederlandse stichting van deze school. In 1978 richtte hij samen met Jildi Mohamad Sjah het Boeddhistisch Meditatiecentrum te Groningen op. Hij was columnist in verschillende bladen en publiceerde ‘Koken met Filosofie’ en een vertaling van de belangrijkste tekst van Nagarjuna ‘Grondregels van de filosofie van het midden’ (Olive Press, Amsterdam 2005, alsmede een Engelse versie). Hij doceerde aan de Radboud Universiteit Nijmegen, de Goudse Scholengemeenschap Leo Vroman en is verbonden aan het Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden. Dit is tevens de uitgever van zijn boek ‘Het Boeddha-fenomeen’ (2016), de Engelse versie draagt de titel ‘Phenomenal Emptyness’ en is verkrijgbaar bij Amazon.
Wei wu wei (2021): Al het andere is om vrijheid, leven zonder van alles te willen, Uitgeverij KaDag, vertaling Sjon van der Tol, paperback, 107 bladzijden.
http://www.thespiritworks.com/wei-wu-wei-biography.html
https://terebess.hu/zen/mesterek/weiwuwei.html
Koop je boeken zoveel mogelijk in de fysieke boekhandel.

 

Categorie: Boeddhisme, Boekbespreking, Geluk Tags: Al het andere is om vrijheid, Arthur Schopenhauer, Boeddha, drijfveer, God, Huangbo Xiyun, Immanuel Kant, KaDag, leven geen pretje, leven zonder van alles te willen, mensenrechter, Shri Ramana Maharishi, Terence James Stannus Gray, Wei Wu Wei

Lees ook:

  1. Bovenal bemin de mens
  2. Karma en de dood van God
  3. Boeken – Al het andere is onvrijheid
  4. Pascal Versavel – een natuurwandeling van Oost naar West

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. G.J. Smeets zegt

    29 november 2021 om 13:24

    “In deze tijden van teleurstelling, angst en zelfs paniek is het goed om te bedenken dat dit alles een illusie is, voortgebracht door een levenswil die totaal geen besef heeft van wat hij aan het doen is.”

    Hoezo “dit alles [is[ een illusie?” Leg dat maar eens uit aan willekeurige bootvluchteling of de -tig miljoen kinderen die creperen van ondervoeding en/of mishandeling. We hebben het over teleurstelling, angst en paniek., toch?

    Ik krijg om allerlei redenen een sik van de illusie-metafoor. Alsof wat een mens ervaart en bedenkt illusionair is. Evolutietheoretisch klopt het niet, epistemologisch klopt het niet, sociologisch klopt het niet.
    Het zal geen toeval zijn dat Terence James Gray -alias Wei Wu Wei- een welgestelde man was die het aan niets ontbrak. En het zal geen toeval zijn dat enkel welgestelde mensen zich ermee inlaten.

    De illusie-metafoor is psychologisering van de koude grond door mensen die er warmpjes bijzitten. 😎

    • Jaap zegt

      30 november 2021 om 10:16

      Goed gesproken G.J.

      Ik vind het ook meestal gezever over het ‘illusionaire bestaan’,
      Als ik tegen een kei schop doet echt mijn teen wel zeer. :-)
      Niks illusionair aan die steen. Hij (de steen) zou zich zelfs beledigd kunnen voelen.

      Gr. Jaap

      • kees moerbeek zegt

        30 november 2021 om 17:01

        IIIee, Jaap. Je bent :-) vergeten. Straks gaan ‘ze’ denken dat keien en wat al niet meer gevoelens hebben en wraak gaan nemen.

        Onzin te over, maar het is mijn keuze om ergens van een spreekwoordelijke sik te krijgen, want ik heb het zelf verzonnen. Op mijn haargroei heb ik geen invloed, maar ongewenste haargroei kan ik wegscheren :-)

  2. Rob de Klerk zegt

    30 november 2021 om 10:02

    Ja, het concept illusie is misschien wel aan nadere beschouwing toe; het kan zijn dat G.J. Smeets, Eric Hoogcarspel en ik alle drie een andere invulling van dat concept hebben en de heer Gray weer een ándere had.

    De realiteit die buiten het tijd-ruimte continuüm, waar wij onze handelingen naar aanleiding van onze waarnemingen verrichten, ligt, beschrijven wij -zoals alles waar we het over hebben – conceptueel. Dat ligt aan het middel dat wij daarvoor ter beschikking hebben n.l. de taal.

    Het zal geen toeval zijn dat G.J. Smeets de ‘moeilijke woorden” uit zijn 3e alinea kan gebruiken hoewel ik niet weet of hij onder erbarmelijke omstandigheden heeft gestudeerd of er ook warmpjes bij zit/zat.
    Ik meen ook dat, noch Eric Hoogcarspel noch Terrence Gray een willekeurige bootvluchteling zouden willen uitleggen dat zijn pijn een illusie zou zijn, noch dat hij die pijn daardoor niet zou kunnen, moeten of hoeven voelen.
    Als lezer van de reactie van C.J. Smeets voelde ik mij wel wat onderschat als ik de idee zou moeten aannemen dat dat nodig zou zijn.

    Ik vraag mij wel af of de psychologische veranderingen die we soms – retrospectief – bij onszelf kunnen waarnemen en die niet een gevolg zijn van onze conditionering of onze planning en doelstellingen maar wel ons tot ander gedrag brachten ook “illusionair” zijn.
    De uitspraak dat “alles” een illusie is is op zichzelf dan dus ook een illusie en heeft daardoor geen betekenis.

    Wat Eric Hoogcarspel bedoelt met “levenswil die totaal geen besef heeft van wat hij aan het doen is” bedoelt begrijp ik niet goed; ik zou daar graag wat verduidelijking bij willen. Besef lijkt mij een produkt van onze hersenen (alsmede de taal) en levenswil wat zou dat kunnen zijn?

    • G.J. Smeets zegt

      30 november 2021 om 17:15

      “Ja, het concept illusie is misschien wel aan nadere beschouwing toe.”

      Leg dat maar uit aan willekeurige bootvluchteling en de -tig miljoen kinderen die creperen van honger en mishandeling. Het is bizar dat je daar nog vraagtekens bij zet.

      Wat betreft de term ‘levenswil’: dat is een verbale stoplap en dooddoener zoals ook ‘god’ of ‘boeddhantuur’ stoplappen zijn om het niet-weten te verdonkeremanen.

Primaire Sidebar

Door:

Erik Hoogcarspel

Erik Hoogcarspel studeerde filosofie en Indische talen aan de rijksuniversiteiten in Groningen en Leiden. Hij publiceerde ‘Koken met Filosofie’ en een vertaling van de belangrijkste tekst van Nagarjuna ‘Grondregels van de filosofie van het midden’. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.