• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Boeddhisme » De Boeddha – ‘Indien een mens zich met geen enkele van deze methodes door mij laat temmen, dan dood ik hem.’

De Boeddha – ‘Indien een mens zich met geen enkele van deze methodes door mij laat temmen, dan dood ik hem.’

19 mei 2020 door André Baets

‘Evam me sutam’, aldus heb ik gehoord.
Deze woorden werden uitgesproken door Ananda, de neef en persoonlijke verzorger van de Boeddha. Volgens de traditie had hij een uitzonderlijk geheugen en reciteerde hij, tijdens het eerste concilie dat vlak na de dood van de Boeddha werd gehouden, alle leerredes.
Evam me sutam is dan ook, traditiegetrouw, de aanhef van elke sutta in de Pali-Canon.

Catukka-Nipata 4.111 ‘Kesi’ (1)

Toen dan ging de paardentemmer Kesi naar de Verhevene toe. Bij hem gekomen groette hij hem eerbiedig en zette zich ter zijde neer. Toen sprak de Verhevene volgende woorden tot hem:

“Kesi, jij staat bekend als een paardentemmer; maar hoe disciplineer je een te temmen paard?”
“Heer, ik disciplineer een paard met zachte hand, met harde hand of met zowel zachte als harde hand.”
“Maar Kesi, als een paard zich met geen enkele van deze methodes door jou laat temmen, wat doe je er dan mee?”
“Heer, als een paard zich met geen enkele van deze methodes door mij laat temmen, dan dood ik het. En waarom? Opdat er geen schande komt over de school van mijn leraar.”
“Maar de Verhevene is een onovertroffen menner van mensen die getemd moeten worden. Hoe disciplineert u een mens die getemd moet worden?”
“Ik, Kesi, disciplineer een mens die getemd moet worden met zachte hand, met harde hand of met zowel zachte als harde hand. [Ik onderricht hem als volgt:]

“Zo is lichamelijk goed gedrag en zo is de vrucht van lichamelijk goed gedrag; zo is lichamelijk slecht gedrag en zo is de vrucht van lichamelijk slecht gedrag; zo is verbaal goed gedrag en zo is de vrucht van verbaal goed gedrag; zo is verbaal slecht gedrag en zo is de vrucht van verbaal slecht gedrag; zo is mentaal goed gedrag en zo is de vrucht van mentaal goed gedrag; zo is mentaal slecht gedrag en zo is de vrucht van mentaal slecht gedrag. Zo zijn er [als gevolg hiervan] de goden, de mensen, de hel, het dierenrijk en het domein van de hongerige geesten.”

“Heer, indien een mens zich met geen enkele van deze methodes door u laat temmen, wat doet u dan met hem?”
“Indien, Kesi, een mens zich met geen enkele van deze methodes door mij laat temmen, dan dood ik hem.”
“Maar , Heer, het past de Verhevene toch niet om levende wezens te doden? En toch zegt u: “Ik dood hem, Kesi.”

“Het is waar, Kesi, dat het de Voleindigde niet past om levende wezens te doden. Maar als een mens zich op geen enkele manier door mij laat temmen dan is de Voleindigde van mening dat er niet tegen hem gesproken moet worden, dat hij niet onderricht moet worden en zijn ook zijn verstandige medebroeders in het heilige leven van mening dat er niet tegen hem gesproken moet worden en dat hij niet onderricht moet worden. Dit is ‘doden’ in de Discipline van de Edele.”

“Heer, hij is inderdaad goed gedood als de voleindigde van mening is dat er tegen hem niet gesproken moet worden, dat hij niet onderricht moet worden.”

Het sutta eindigt dan met de formule:

“Voortreffelijk, Heer, voortreffelijk! Het is alsof men wat omvergeworpen was, weer overeind heeft gezet; wat verborgen was, onthuld heeft; iemand die verdwaald was, de weg heeft gewezen en een olielamp in de duisternis heeft gebracht; zodat zij die ogen hebben, vormen kunnen zien. Evenzo heeft de Verhevene op velerlei wijze de Dhamma verhelderd. Daarom neem ik mijn toevlucht tot de Verhevene, tot de Dhamma en tot de gemeenschap van monniken; laat de Verhevene mij vanaf vandaag voor de rest van mijn leven als lekenvolgeling beschouwen, die zijn toevlucht genomen heeft.”

(sutta ingekort)

In de Pali-Canon wordt regelmatig een voorwaarde gesteld voor het begrijpen van de Dhamma. Niet iedereen is in dit leven blijkbaar (karmisch) geschikt om de Leer te begrijpen. Over de Boeddha gaat dan ook de mare: “Waarlijk, die Verhevene is een heilige, een volkomen ontwaakte (…) een onovertroffen coach van diegenen onder de mensen die getraind kunnen worden.”

Evenzo, toen de Verhevene, na zijn ontwaken, overwoog dat de door hem doorgronde waarheid te moeilijk zou zijn voor de wereld om te begrijpen, verscheen de god Brahma Sahampati aan hem en smeekte hem om de Dhamma toch te verkondigen, omdat er ook ‘wezens met maar weinig stof in de ogen’ waren.

In een andere sutta (MN 75) is er een ontmoeting tussen de Verhevene en de rondtrekkende asceet Magandiya. Deze asceet noemt de Boeddha kleinerend een ‘levensontkenner’ (de brahmanen noemden de Verhevene vaak een levensontkenner omdat zijn Leer indruiste tegen de leefregels die in de Arthashastra aan de brahmanen opgelegd worden. Deze regels omvatten, als onderdeel van het leven, o.a. kama, zinnelijke genoegens en artha, weelde en rijkdom; twee factoren waarvan de Boeddha de noodzaak ontkende).

Na een lang gesprek, echter, vraagt Magandiya de Verhevene om hem te onderwijzen, maar deze is hiertoe niet geneigd. Om dat duidelijk te maken vertelt de Boeddha het verhaal van de blinde die, ondanks het feit dat de arts het geschikte medicijn voorschrijft, niet geneest (misschien begrijpt de zieke de raadgevingen van de arts onvoldoende of gebruikt hij het medicijn verkeerd). De arts is dan ook gefrustreerd en ergert zich.

(…) “Net zo, Magandiya, als ik jou de Dhamma zou onderwijzen en jij dit niet zou begrijpen, dan zou dat voor mij vermoeiend zijn, dan zou dat voor mij een kwelling zijn.”

In het sutta over heilzaam spreken (MN 58) geeft de Verhevene, in een gesprek met prins Abhaya, hierover uitleg. Samengevat komt het hier op neer:

Als iets niet waar is, dan zeg je het niet; ook al klinkt het de ander aangenaam in de oren. Een leugentje om bestwil, een leugen dus die je zegt om de ander te sparen of te plezieren, wordt door de Boeddha als onheilzaam afgewezen. Beter is dan te zwijgen.

Als iets waar is, correct, dan zeg je het op het juiste moment, als de ander er klaar en ontvankelijk voor is. Als iets waar is, correct, maar het zal de ander niets bijbrengen, omdat deze er niet klaar voor is (om wat voor reden dan ook), dan zeg je het niet.

Dit zouden we dan het ‘dood’zwijgen van deze persoon kunnen beschouwen.

Een gelijkaardige redenering vinden we terug in het sutta ‘Kassapagotta’ SN 9.3. Hierin geeft een bosgeest de monnik Kassapagotta de raad om zijn tijd niet te verdoen door het onderrichten van een Cheta, een hertenjager, omdat deze harteloos is en weinig inzicht heeft:

[bosgeest:]

“De monnik die een door de ruige bergen zwervende Cheta,
die weinig inzicht heeft en harteloos is [hij doodt levende wezens],
op het verkeerde moment beleert,
komt mij als een domoor voor.”

“Deze Cheta hoort, maar hij begrijpt niet;
hij kijkt, maar ziet niet.
Terwijl de Dhamma verkondigd wordt,
snapt de dwaas de betekenis niet.”

“Zelfs als je tien lampen zou aandragen,
zou hij nog geen vormen zien.
Want hij heeft geen ogen om te zien.”

1.Tenzij anders vermeld komen alle citaten van de Pali-Canon uit de vertalingen van Jan de Breet & Rob Janssen, uitgegeven bij Asoka/Bodhi.

Categorie: Andre Baets, Boeddhisme, Pali-Canon Tags: Catukka-Nipata 4.111 ‘Kesi’, cheta, doden, dood, Jan de Breet, Rob Janssen, sutta

Lees ook:

  1. Aldus heb ik gehoord – de Boeddha in het land van de Angutarapa’s
  2. Nederlandse vertalingen Pali-Canon online voor groter publiek
  3. De Boeddha en de dood
  4. Wedergeboorte, een hopeloze zaak?

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. G.J. Smeets zegt

    20 mei 2020 om 21:49

    Een verrassend doorkijkje in de fascistische trekjes van het vroeg-boeddhisme. Fascistisch? Ja het staat er letterlijk: wie niet gedisciplineerd wil worden door De Verhevene wordt door De Verhevene ‘doodgezwegen’. Weinig verheffend voor een Verhevene. Toch?

Primaire Sidebar

Door:

André Baets

Boeddhist en auteur (Kagyu, Zen en Theravada). André publiceert op zijn site Buddhavacana (woorden van de Ontwaakte) en het Boeddhistisch Dagblad sutta’s uit de Pali-Canon. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Paus Leo XIV – ‘help ook elkaar om bruggen te bouwen – met dialoog, met ontmoeting’
    • Aardbeving van magnitude 3,7 schokt Tibet
    • Vrijdag Zindag – Wat Schoof had willen zeggen
    • Je kunt niet gezond zijn op een zieke planeet
    • Het pad uit het woord

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.