Op 30 april 2016 ben ik van huis vertrokken, om als pelgrim naar Nidaros (de oude naam voor Trondheim) te lopen. Onderweg doe ik wekelijks verslag van mijn overdenkingen, als het lukt contact te maken.
Geloof, hoop en liefde worden vaak in een adem genoemd. Over geloof en liefde heb ik al iets gezegd, rest nog de hoop.
In de Griekse mythologie bevindt de hoop zich onder in de doos van Pandora, waaruit alle ellende die een mens kan overkomen is ontsnapt en zich over de wereld heeft verspreid. “Ja maar de Boeddha zegt…” Ik denk dat Boeddha de Griekse mythologie niet kende, en dat de oude Grieken nog niet van Boeddha hadden gehoord. Wij kennen beide, en kunnen deze dan ook beide in beschouwing nemen. Hoop is wat na en in alle ellende of dukkha de mens de moed en de kracht geeft door te gaan op weg naar…, zeg het maar. Ik denk dat Siddharta Gautama ook hoop had. Anders was hij nooit onder een boom gaan zitten met de idee: “Ik sta pas op als ik verlichting bereikt heb!” Mijn interpretatie, waarschijnlijk niet zo gezegd. Zonder die hoop kende de mensheid nu geen boeddhisme.
Geloof, in levensbeschouwelijke zin, zonder hoop is naar mijn mening krachteloos en uiteindelijk tot uitdoven gedoemd. Hoop doet niet alleen leven, het geeft ook het geloof bestaansrecht. En liefde zonder hoop leidt tot wanhoop, droefenis en verlies van levenslust. Waarom nog geloven of liefhebben wanneer er geen hoop meer is?
Hoop is niet hetzelfde als het koesteren van een verwachting. Iedere verwachting draagt kiemen van teleurstelling in zich, die uitkomen wanneer hetgeen verwacht wordt tegenvalt of uitblijft. En als het verwachte wel komt en zijn belofte waar maakt, heeft het de verwondering doorgaans gesmoord. Hoop verwacht niets! Het weet namelijk niet precies wat, en wanneer of hoe hetgeen waarop de hoop gevestigd is uit zal pakken. Hoop ziet uit, verlangt zonder eisen te stellen, reikt uit zonder ergens naar te grijpen en houdt de handen, het hart en de geest open om te ontvangen. En put daaruit kracht om dat waarin geloofd wordt, na te streven. Of om dat waarnaar de liefde uitgaat hartstochtelijk te blijven zoeken.
Hoop zegt in mijn beleving al dank voor het simpele feit dat het zich ergens op kan en mag richten. Het heeft niets nodig, behalve vertrouwen dat er een kans bestaat dat…
Geloof, hoop en liefde versterken elkaar en vullen elkaar aan. Het is de liefde die ver-een-iging zoekt; de hoop die ervan uitgaat dat dat uiteindelijk zal geschieden; en het is geloof dat zegt dat dit met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid weleens waar zou kunnen zijn. Zeker weten past niet in dit rijtje, zelfs niet met betrekking tot de liefde, want in ver-een-iging vallen de wetende en hetgeen geweten wordt samen in een “Wolk van niet-weten” (middeleeuws geschrift, auteur onbekend) waarin niets meer zeker is (zelfs dat niet).
Ook ik heb hoop, voorbij alle verwachtingen die nooit zijn uitgekomen en die ik inmiddels overboord heb gegooid. Zo hoop ik een steentje te kunnen bijdragen aan het verminderen van het lijden in de wereld. Ik hoop steeds weer de moed en de kracht te vinden om na een miskleun, afgang, fout of zonde (ook zo’n misverstaan begrip) toe te geven dat het een miskleun, afgang, fout of zonde was. En dan door te gaan in de juiste richting, op de juiste manier enzovoort, in de hoop dat… Anders slaat al dit geploeter op dit ondermaanse volstrekt nergens op. En ik denk oprecht dat Boeddha dit op zijn manier door al zijn onderricht al onderschreven heeft.
Anja Edwards zegt
Hallo Menno,
mooie invulling van de drieëenheid HoopGeloofLiefde.
Ik kan je samenvallen van wetende /en/ hetgeen geweten wordt in een WolkvanNietWeten niet zo goed volgen. Waarom geen WolkVanWeten waarin alles bijv. betekenis heeft? Jammer, die Middeleeuwer kunnen we het niet meer vragen … Maar jou wel ;-))
Trouwens, Dharmapelgrim, ik hoop dat jouw geloof in liefde ook de fundraising voor kinderen met aangeboren hartafwijkingen zal helpen.
Zie http://www.dharmapelgrim.nl/
Maar weten doe ik dat natuurlijk niet.
Hartelijke groet,
Anja
Sjoerd zegt
Beste Anja,
Het doet me sterk denken aan de geschriften van de Rijnlandse mystici uit de 13 de eeuw.
De teksten van meister Eckhart kennen ook vergelijkbare uitspraken over het ontmoeten van God door alles te vergeten wat je weet, zelfs zijn naam.
Ik vind het een prachtige benadering van het niet weten.
Dharmapelgrim zegt
Zolang er een “wetende” en een “te weten” is, is er dualiteit / onderscheid. Zodra dat oplost, bijvoorbeeld door “alles te weten” ook de essentie van de “wetende” zelf, vervalt alle betekenis, duiding, zin, noem maar op…daar er niets meer tegenover staat. Al-weten en niet-weten zijn vol-ledig.
Sjoerd zegt
Hoi Menno,
Een hartverwarmend stukje van jou, deze bijdrage. Precies wat ik op dit moment erg goed kan gebruiken.
Een doel treffend mentaal medicijn.
Ik ga het verder hier niet uitleggen, maar wil je wel graag laten weten dat ik je dankbaar ben voor deze woorden.
Hartelijke groet en goede reis,
Sjoerd
Diana Vernooij zegt
Mooi onderscheid tussen verwachting en hoop! Heel verhelderend, had ik nooit zo gezien – tot nu toe. Verwachting = hoop op iets. Hoop op zichzelf is leeg qua inhoud, maar met vertrouwen. Interessant om uit te diepen!
Diana Vernooij
Daisy zegt
Mooi stuk! Ik ben ook wel benieuwd naar je ontmoetingen met mensen op je pad.
G.J. Smeets zegt
Hé Pilgrim,
die foto zegt meer dan duizend woorden.
Vort met de geit :)
Sjoerd zegt
? ✌ ? ???????????????
Hier zijn de geiten!!!
En nu vort!?
Rustig aan en op je gemak, geniet er van!
:-)
Siebe zegt
Het toelaten van verstilling, zonder angstig te worden tijdens meditatie, dat is eigenlijk de kunst.
Als je bang bent voor verstilling (eindigen van wat je dan ook ervaart) dan tekent dat verkeerde identiteitsvisie. Je identificeert je dan teveel met WAT je ervaart. Wat je ervaart, dat ben je niet. De Boeddha geeft dat voortdurend mee als instructie: beschouw het zo…’dit ben ik niet, dat is niet van mij, niet mijn zelf’.
Als je zo mediteert, vanuit kalmte en met dat inzicht, kun je gemakkelijker verstilling of beëindiging toelaten. Zoals Zeshin ook zei en de Boeddha ook zegt, alles wat je kunt verliezen dat ben je niet. Ik heb dat nog niet meegemaakt maar heb er wel meer vertrouwen in ontwikkeld. De Boeddha zegt het ergens ook zo dat het enige wat je zo met verstilling kan verliezen lijden is.
Het verstillen is eigenlijk een proces van meer en meer jezelf worden. Tegelijkertijd, doordat er dus identificatie bestaat met wat je ervaart…waarnemingen, gevoel, lijfelijke zaken, mentale formaties, etc…is het lastig die verstilling echt te laten gebeuren.
Het is als de zee en golven. Zolang er geen totale verstilling is van de zee, is er het soort zelfkennis bij ons van de golf. De golf voelt zich een geïsoleerd iets, een afzonderlijk persoonlijk zelf, een lokaal iets. Vanuit die notie van zelf meent het dat er iets kan versmelten, éénworden, ver-een-igen en dat Liefde daarvoor nodig is. Maar als verstilling plaatsvindt, als alle beroering in de zee eindigt, treedt de gnosis er voor in de plaats dan men altijd al de zee was en nooit echt een afzonderlijk persoonlijk zelf/golf.
Dus de actuele identiteitsbeleving van een persoonlijk, afzonderlijk zelf komt door die beroering, het komt met het opkomen van mentale formaties. Dit wordt volgens mij pas echt ingezien als men voorwaardelijk ontstaan goed begrijpt, dus beëindiging meemaakt. Je kunt denk ik voorwaardelijk ontstaan niet begrijpen zonder beëindiging mee te hebben gemaakt. Zijn jullie het daarmee eens?
Het is het op actuele wijze niet goed verstaan van onze identiteit waardoor mystieke (maar foutieve) ideeen in de wereld komen als ‘oplossen, éénworden, ver-een-igen’. Als onwetendheid eindigt, eindigen ook zulke ideeen. Daarom sprak de Boeddha mijns inziens niet over een ver-een-igen met Brahman of God of het Absolute of het Ene of Nibbana oid.
Terwijl misschien mystiek de oplossing zoekt in eenwording of ver-een-iging, en ook stromingen binnen godsdienst zoiets doen, was het juist de Boeddha die duidelijk maakte dat dit niet echt ter zake is en voortkomt uit huidige verkeerde identiteitsvisies, namelijk geloof in zelf.
Dharmapelgrim zegt
Beste Siebe,…..
Zucht…
Wat wil je nu eigenlijk duidelijk maken?
En zeg dat dan eens helemaal in eigen doorleefde woorden. Wellicht kan ik je dan beter volgen zonder doodmoe te worden.
Siebe zegt
Laat maar Menno. Als het zo binnenkomt negeer het dan maar.
Dharmapelgrim zegt
Waarom zou ik je negeren? Ik lees alle wat je schrijft maar vind daarin weinig doorleven, wel veel kennis. Zet al die kennis nou eens aan de kant – voor een keer- en reageer direct uit persoonlijke ervaring en huidige eigen visie, En schrijf dat op. Dat is wat ik ook doe. Ieder woord in mijn teksten is door mijn “hart” gegaan en is en wordt actueel geleefd, met vallen en opstaan. Ik nodig je uit Siebe mij niet te vermoeien met al je kennis, maar om mij te bereiken met hartgewogen woorden.
Siebe zegt
Hallo Menno,
Ik roep je op, je eens te bezinnen op je ideeen over ver-een-ging, en je eens oprecht af te vragen of éénwording of ver-een-iging door een kracht Liefde echt nodig is.
Of is het nodig dat we doorzien dat afgescheidenheid, niet-ver-ni-ging een waan is en dat we al die tijd eigenlijk al 1 waren en altijd zijn?
Mijn inziens wordt het laatste perspectief verwoord door het boeddhistisch onderricht dat niet-twee begrijpt als de waarheid.
Jazeker ik belichaam en doorleef dat zeker niet volledig maar ik heb wel vertrouwen in dat onderricht.
Nadeel van het centraal stellen van je persoonlijke ervaringen en inzichten is trouwens dat je zo alsnog wel je hele leven begoocheld kunt zijn. Dus dat moet je niet zien als een kwaliteit-an-sich vind ik.
We hebben juist een ziende nodig, een Boeddha om ons de ogen te openen. Dus het belangrijkste is wat de Boeddha zag.
G.J. Smeets zegt
Menno geeft ons inzicht in zijn pelgrimage. Ene Siebe reageert voor de zoveelste keer in de reactieruimte met een lap tekst die helemaal niets met het onderwerp te maken heeft. So for so good. Menno vraagt vervolgens netjes wat Siebe wil zeggen met die lap tekst. Op die vraag komt geen antwoord, enkel de reactie “Laat maar Menno. Als het zo binnenkomt negeer het dan maar.”
Brutaler kan het niet worden: na zijn langgerekte boer/ scheet zegt de gast tegen de gastheer ‘negeer het maar.’ En de moderators laten passeren wat naar mijn boeddhistische smaak en journalistiek inzicht *onacceptabel* is. Ik verzet me niet tegen het moderatie-beleid want ik ga er niet over. Dus vanaf nu ben ik weg van hier.
Hartelijke groet van G.J. aan jullie allemaal.
Paul van Buuren zegt
Het gladstrijken van de diverse plooien in de reacties deed mij, uw nederige meelezer, denken aan een filmpje dat ik eens in een presentatie gaf over het opleiden van gebruikers:
https://www.youtube.com/watch?v=p2GGZl4KMYQ