Moderne mensen staan bekend als individualisten. Maar zolang de mensheid bestaat, zijn mensen ook sociaal. Hoe staat het in individualistische tijden met die sociale kant?
Andre Droogers
VrijdagZindag – Mijn complottheorie
De minister-president, afkomstig van Unilever, ziet zich al dertien jaar als de CEO van BV Nederland. Gevolg: politiek steunt economie. In crisistijden zorgt de staat voor kapitale steun aan zieltogende sectoren zoals banken en KLM. Intussen blijven de lonen van de werknemers achter bij de dividenden van de aandeelhouders.
VrijdagZindag – Dilemma
Na de vrede van 1945 gold ‘Nooit meer oorlog’. Al de oorlogen sindsdien droegen een dilemma aan: geweld is een waarden-loze oplossing, maar in dit uitzonderlijke geval moet het misschien toch toegepast worden, ter verdediging, of zelfs als aanval. Of toch niet?
VrijdagZindag – Geloven
In onze samenleving gaat de ontkerkelijking gestaag door. Wat gebeurt er daardoor met het woord ‘geloven’?
Doodgewoon
Op zich is al dat toekennen van betekenissen aan de dood een spel op zich. Elk spel heeft iets tweeledigs, omdat het een andere werkelijkheid kan oproepen, zoals een leven na de dood. Dat spel met de verbeelding moet zinvolle mogelijkheden opleveren, een plausibele werkelijkheid voorstellen.
VrijdagZindag – Uniek en eenzaam
Individuele vrijheid is een kernwaarde geworden, maar Koning Enkeling kan daardoor eindigen op eenzame diepte. Samenleven blijft een vangnet, maar als de wensen van het individu die van de gemeenschap verdringen, gaat het sociale weefsel rafelen. Mensen kunnen soms de luxe van de vrije keuzes niet aan. Psychotherapeuten repareren de eenzaamheidsschade.
VrijdagZindag – Meta-metaforen
Verbeelding floreert in mensenhanden. Vooral metaforen zijn geliefd. Zo kan een gelovige zijn geloofsgemeenschap ‘een warm bad’ vinden, of – als het tegenzit – ‘een koude douche’. Metafoor betekent letterlijk overdracht, namelijk van betekenis. Een overeenkomstige betekenis uit een helder domein, zoals de lichaamshygiëne, wordt overgedragen naar een te benoemen domein, zoals de levensbeschouwing.
VrijdagZindag – Klein gelijk
Religies verschillen onderling, al zo lang ze bestaan. Elk koestert het grote gelijk. Dat sluit een vreedzaam co-existeren niet uit, men kan zelfs samenwerken. Maar er kan ook een godsdienstoorlog ontvlammen, inclusief onderdrukking en vervolging.
VrijdagZindag – Identiteiten
Samenlevingen veranderen. Nog steeds werkt de verzuiling door in politieke partijen, zorg, media en onderwijs, al is het meestal alleen in de naam. Maar de zuilen lijden al decennia aan betonrot. En dat terwijl er nog altijd geen nieuw systeem is. Vandaar twintig partijen in de Tweede Kamer, elk met hun eigen identiteit – die soms per tweet verandert.
VrijdagZindag – Gevarendriehoek
Tja, vooruitgang en maakbaarheid zijn al een paar eeuwen kernwaarden van de moderne cultuur. De laatste paar eeuwen is de hele wereld bijgevolg grondig verbouwd. Eerst koloniseerde West-Europa de rest van de aardbol. Het huidige globale economische systeem is daaruit voortgekomen. Dat systeem is zelfs doorgedrongen tot onze privéwereld. Kijk maar naar de herkomst van wat we in de loop van een dag gebruiken – kleding, voedsel, vervoer, amusement.
