De Gaza-oorlog leidt tot discussie over het al dan niet ter sprake brengen van de voorgeschiedenis. De standaardreactie is dat wat Hamas doet afschuwelijk is, minder vaak gevolgd door de opmerking dat de staat Israël ook geen lieverdje is. Dat gezegd zijnde, moet het daarbij blijven, vindt ‘men’: nu s.v.p. geen verhalen die zeggen hoe het zo gekomen is. Geen ja maar…
Andre Droogers
VrijdagZindag – Spelbederf
Bovendien drong het tot me door dat machthebbers het spelvermogen voor eigen doel inzetten, ongeveer zoals wanneer het kind zijn toverstafje gebruikt om een ander kind te prikken. Die mooie menselijke gave kan ontaarden in spelbederf, spelbrekers, machtsspelletjes en vals spel. Met de twee perspectieven van het spel valt stevig te manipuleren, zoals in foute metaforen en in vijandsbeelden.
André – haiku
…
VrijdagZindag – Betekenissenoorlog
Oorlog Israël-Hamas. Hoe wordt hierover gepraat? Naast de echte oorlog woedt een betekenissenoorlog. Bij elke oorlog hoort sowieso een propagandaoorlog, inbegrepen fake news. Maar vanaf de eerste aanval activeert iedereen allerlei repertoires, elk met eigen betekenissenreservoir.
VrijdagZindag – Verlanglijstje excuses
Verbied het gebruik van oorlogen als een manier om conflicten te beslechten. Bied de nabestaanden van gesneuvelde soldaten en van vluchtelingen excuses aan, plus genoegdoening.
VrijdagZindag – Hel
Omdat de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) nog wat behoudender is geworden, is er na jaren weer discussie over de hel. Gevalletje betekenisgeving.
VrijdagZindag – Dilemma’s uitspelen
Dilemma in de Partij voor de Dieren. Blijft het een getuigenispartij? Of moet men compromissen durven sluiten en eventueel gaan meeregeren?
VrijdagZindag – Media van betekenis
Bij het zoeken naar de betekenis van wat gebeurt, speelt macht altijd mee. Want macht is het vermogen het gedrag van mensen aan te sturen, inbegrepen hun betekenisgeving. Macht zorgt voor veel nieuws, en media zijn zowel machthebber als machtsmiddel. Journalisten hebben macht als opiniemakers.
VrijdagZindag – crisissolidariteit
Wat is er in die paar uur crisistijd gebeurd? Mensen die als enkeling reisden zijn met elkaar in gesprek geraakt. Ze halen herinneringen op aan soortgelijke ervaringen. Mobieltjes worden uitgeleend voor dringende boodschappen. Men deelt versnaperingen. De coupé wordt een tijdelijke mini-samenleving met een onverwachte mate van solidariteit.
Haiku
…
VrijdagZindag – Wereldbeelden
Zinzoekers zijn van alle tijden.
VrijdagZindag – Religie oorspronkelijk
Er zijn ruwweg twee typen religiedefinities. Het ene benadrukt waar religie zich op richt, zoals het heilige. Het andere benoemt wat religie doet, bijvoorbeeld een kader bieden voor je leven.
VrijdagZindag – Kerstening
Een halve eeuw geleden trok ik als antropoloog enkele jaren op met de Wagenia, een kleine vissersstam langs de Kongo-rivier. Een deel van mijn onderzoek ging over hun kerstening. De kerken waren nog geen eeuw oud, maar functioneerden alsof ze altijd al bestaan hadden.
Haiku
…
VrijdagZindag – Sociaal
Moderne mensen staan bekend als individualisten. Maar zolang de mensheid bestaat, zijn mensen ook sociaal. Hoe staat het in individualistische tijden met die sociale kant?
VrijdagZindag – Mijn complottheorie
De minister-president, afkomstig van Unilever, ziet zich al dertien jaar als de CEO van BV Nederland. Gevolg: politiek steunt economie. In crisistijden zorgt de staat voor kapitale steun aan zieltogende sectoren zoals banken en KLM. Intussen blijven de lonen van de werknemers achter bij de dividenden van de aandeelhouders.
VrijdagZindag – Dilemma
Na de vrede van 1945 gold ‘Nooit meer oorlog’. Al de oorlogen sindsdien droegen een dilemma aan: geweld is een waarden-loze oplossing, maar in dit uitzonderlijke geval moet het misschien toch toegepast worden, ter verdediging, of zelfs als aanval. Of toch niet?
VrijdagZindag – Geloven
In onze samenleving gaat de ontkerkelijking gestaag door. Wat gebeurt er daardoor met het woord ‘geloven’?
Doodgewoon
Op zich is al dat toekennen van betekenissen aan de dood een spel op zich. Elk spel heeft iets tweeledigs, omdat het een andere werkelijkheid kan oproepen, zoals een leven na de dood. Dat spel met de verbeelding moet zinvolle mogelijkheden opleveren, een plausibele werkelijkheid voorstellen.
VrijdagZindag – Uniek en eenzaam
Individuele vrijheid is een kernwaarde geworden, maar Koning Enkeling kan daardoor eindigen op eenzame diepte. Samenleven blijft een vangnet, maar als de wensen van het individu die van de gemeenschap verdringen, gaat het sociale weefsel rafelen. Mensen kunnen soms de luxe van de vrije keuzes niet aan. Psychotherapeuten repareren de eenzaamheidsschade.
VrijdagZindag – Meta-metaforen
Verbeelding floreert in mensenhanden. Vooral metaforen zijn geliefd. Zo kan een gelovige zijn geloofsgemeenschap ‘een warm bad’ vinden, of – als het tegenzit – ‘een koude douche’. Metafoor betekent letterlijk overdracht, namelijk van betekenis. Een overeenkomstige betekenis uit een helder domein, zoals de lichaamshygiëne, wordt overgedragen naar een te benoemen domein, zoals de levensbeschouwing.
VrijdagZindag – Klein gelijk
Religies verschillen onderling, al zo lang ze bestaan. Elk koestert het grote gelijk. Dat sluit een vreedzaam co-existeren niet uit, men kan zelfs samenwerken. Maar er kan ook een godsdienstoorlog ontvlammen, inclusief onderdrukking en vervolging.
VrijdagZindag – Identiteiten
Samenlevingen veranderen. Nog steeds werkt de verzuiling door in politieke partijen, zorg, media en onderwijs, al is het meestal alleen in de naam. Maar de zuilen lijden al decennia aan betonrot. En dat terwijl er nog altijd geen nieuw systeem is. Vandaar twintig partijen in de Tweede Kamer, elk met hun eigen identiteit – die soms per tweet verandert.
VrijdagZindag – Gevarendriehoek
Tja, vooruitgang en maakbaarheid zijn al een paar eeuwen kernwaarden van de moderne cultuur. De laatste paar eeuwen is de hele wereld bijgevolg grondig verbouwd. Eerst koloniseerde West-Europa de rest van de aardbol. Het huidige globale economische systeem is daaruit voortgekomen. Dat systeem is zelfs doorgedrongen tot onze privéwereld. Kijk maar naar de herkomst van wat we in de loop van een dag gebruiken – kleding, voedsel, vervoer, amusement.
