Afgelopen winter heb ik een heel vruchtbare retraite gedaan bij Sayadaw U Vivekananda  en Sayalay Bhadda Manika in Lumbini, Nepal. Teruggekomen in Nederland was het weer duidelijk dat het begeleiden van retraites het beste in mij naar bovenhaalt, net zoals ook deelnemende yogi’s de resultaten van hun inspanningen bij zichzelf ervaren. Dat neem je dan mee naar huis en je telt je zegeningen. Daar wachten de tegenkrachten – innerlijk en van buiten – hun kans geduldig af: ‘Hmm, morgenmiddag is hij voor mij, gna gna!’ Had ik dat geduld maar!

Viranani.

Wat mij een paar weken geleden erg hielp, was een weekend metta-beoefening in mijn woonplaats Nijmegen onder leiding van de Amerikaanse sister Virañani. Zij is non geworden bij Sayadaw U Pandita in 2003, en heeft sinds 2006 als thuisbasis het centrum van Sayadaw U Indaka. In haar metta-instructies kies je een basisonderwerp, met het bekende onderscheid van aiming (vitakka) en rubbing (vicara): in dit geval ‘a phrase’ (een zin) en ‘connecting’ (ermee verbinden). Alles wat niet het basisonderwerp is, hoeven we hier niet te benoemen en te observeren, we houden de focus op welwillendheid. Continuïteit en inspanning brengen als resultaat concentratie en ‘magic’. Metta is cool. Volgend jaar komt zij weer in Nederland.

In het alledaagse leven kunnen wij het trekken en duwen ervaren van verlangen en boosheid. Van binnen en van buitenaf. Maar hoe vaak is mindful hiervan zijn niet slechts een vroom ideaal? Mindfulness (met een neutraal lichamelijk gevoel als basisobject) raakt – mede door zijn neutraliteit – gemakkelijk buiten beeld. Een leraar van mij van lang geleden noemde dat wel eens de bescheidenheid van mindfulness, dat die tegen een brutalere kracht gemakkelijk zegt ‘Gaat u maar eerst.’ En daar sta je dan met je boosheid, of met de boosheid van iemand anders, of met beide! Als contrast met de boosheid is dan de partijdigheid van welwillendheid/vriendelijkheid/metta echt behulpzaam. En in het geval van verlangen/benepenheid/gierigheid natuurlijk vrijgevigheid/gulheid als basale tegenkracht.

Net zo belangrijk is in het dagelijkse leven moreel gedrag, door Sayadaw U Pandita vaak vereenvoudigd weergegeven als de bekende humanistische leefregel uit de Westerse Verlichting: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat zelf een ander niet. Maar hoe vaak hebben we op cruciale momenten dat inlevingsvermogen?

Om al deze dingen te bewerkstelligen is de verdieping nodig van een retraite. Ik heb mijn keuze dit jaar al vroeg gemaakt. Kort geleden heb ik mij aangemeld voor de 60-daagse retraite in Myanmar die van 1 december 2017 tot 31 januari 2018 door leerlingen van Sayadaw U Pandita wordt begeleid. Op de vraag op het aanmeldformulier wat ik in deze retraite wil bereiken, had ik geantwoord: ‘verdieping van mijn oefening, zowel in de retraite als daarbuiten’ (de laatste toevoeging – die ik nog nooit gedaan heb – uit lichte onvrede, zie boven). Als reactie kreeg ik: ‘If you are really determined to deepen your practice, you are welcome. Thank you, with metta. Ma Vimala’

Je kunt je de primaire reacties van de geest wel voorstellen. Lachen dus. Maar in feite werd ik op mijn wensen bediend, zelfs per onmiddellijk. Inmiddels voel ik de vastberadenheid al groeien . . . en metta as well. Ook u bedankt van die afstand, Ma Vimala!