• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Twaalfde jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Columns » Relativeren – Vanuit absolute ernst

Relativeren – Vanuit absolute ernst

16 januari 2015 door André Droogers

Omdat ik religie en spel met elkaar in verband breng, krijg ik vaak de kritiek dat levensvragen te ernstig zijn voor spel. In plaats van betrekkelijkheid is betrokkenheid nodig, op God en mens. Ik moet religie niet relativeren.

Die kritiek kreeg ik kortgeleden naar aanleiding van een interview voor het januarinummer van het maandblad ‘Volzin’. Nadat interviewster Jolanda Breur haar tekst had ingeleverd, vroeg de redactie me: ‘Als we uw speltheorie consequent doorvoeren, kunnen we niet meer geloven, want een spel gaat niet over iets echts, hoe serieus je het ook speelt. Klopt dit?‘.

Een soortgelijke kritiek formuleert Jan Greven in zijn bespreking van mijn boekje ‘God 3.0′. Hij begrijpt dat je van een afstandje naar de menselijke zingeving kunt kijken. ‘Maar wat schiet ik op met een helicopterblik? Ik ben niet als hobby met mijn zoektocht naar betekenis begonnen. Het was pompen of verzuipen.‘

De kritiek wordt opgeroepen door mijn poging heilloze tegenstellingen te boven te komen. De meest ingrijpende tegenstelling die ik probeer te overstijgen, is die tussen spel en ernst. Het taalgebruik houdt die tegenstelling in stand. Zeker als het om levensvragen gaat, sluit ernst spel uit. Als er dan ook nog macht en belang in het ‘spel’ zijn, blijft van het spel alleen het machtsspel over.

Maar waarom hecht ik zo aan spel? En hoe zou het kunnen helpen om heilloze tegenstellingen te boven te komen?

Spel noem ik het menselijk vermogen tegelijk meer ordeningen van de werkelijkheid te hanteren. Als mensen betekenis geven aan woorden en beelden, spelen ze met alternatieve ordeningen en maken een keuze. Dat is geen spelletje. Ernst staat niet tegenover spel, maar zit in het spel ingebouwd. Het geeft de doorslag.

De gemaakte keuzes zijn niet altijd vanzelfsprekend. Leg maar eens uit wat je met een woord of beeld bedoelt. Gerrit Kouwenaar: ‘maak de taal waar achter zijn tekens’. Daar heb je meer voor nodig dan een woordenboek.

Kiezen maakt onzeker, want het alternatief blijft souffleren. Die onzekerheid geldt nog meer als we zoiets moeilijks als levensvragen proberen op te lossen. Dat anderen tot andere keuzes komen, versterkt dat nog eens. Gemaakte keuzes dreigen gewraakte keuzes te worden.

En toch gedragen mensen zich alsof onzekerheid niet bestaat. Logisch, als de keus is pompen of verzuipen, moet je geen onzekerheid hebben. Met je zingeving bestrijd je die juist. Macht schiet te hulp door exclusieve visies te vestigen en te verdedigen. Communicatie zou ook uiterst onpraktisch worden als je steeds maar weer je woorden en beelden moet verantwoorden. Gevolg: We weten niet meer dat we spelen.

De prijs die we betalen is dat die noodzakelijke zekerheid conflicten voedt over tegengestelde keuzes. Die maken samenleven moeizaam. Nu de wereld één plek is geworden, dringt dat pas echt door. ‘Parijs’ vat sinds een week alles samen. Bloedige ernst is meer dan een zegswijze.

Zouden we echter onderkennen dat we allemaal spelen met betekenissen, dan is er minder aanleiding elkaar naar het leven te staan. Om dat te bereiken moet het spel weer een plaats krijgen, naast en in de volle ernst. Zoals ernst bij spel hoort, hoort spel bij ernst, als bubbels in de Sourcy.

Ernst is van levensbelang, ook bij levensbeschouwingen. Bij lezingen adviseer ik vaak wat ik over spel gezegd heb te vergeten en door te gaan met de eigen betekenisgeving. Wel vraag ik om één keer per jaar in de spiegel naar jezelf te knipogen. Niet vaker, want die knipoog is met het oog op de mens-eigen onzekerheid gevaarlijk. Wie wil zegt erbij: Je suis Charlie. De rest van het jaar past volkomen ernst. Maar misschien helpt die jaarlijkse knipoog in de omgang met tegenstellingen. Vanuit absolute ernst is relativeren niettemin mogelijk.

Zo, weer een tegenstelling overstegen!

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Columns Tags: André Droogers, godsdienst, kritiek, relativeren, religie, spel, tegenstellingen

Lees ook:

  1. Religie en godsdienst
  2. Fortnite: hoe religieus ! / ?
  3. Achterkant
  4. Aboutaleb

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Chris zegt

    16 januari 2015 om 11:18

    Bedankt om het paradoxale van Boeddha als zekerheid te laten verschijnen… voor mij toch :) :)

    Een knipoog is iets dagelijks in mijn spiegel want de zekerheid in onzekerheid is wat wetenschap, humor, en spiritualiteit heeft samengebracht…

    Wat is het fijn een Boeddhist te zijn

  2. Sjoerd zegt

    17 januari 2015 om 00:16

    Onzekerheid. dat is echte zekerheid, net zoals de heer Gotama geen flauw idee had dat er boeddhisten zouden kunnen bestaan.

Primaire Sidebar

Door:

André Droogers

André Droogers is emeritus hoogleraar culturele antropologie, in het bijzonder religieuze en symbolische antropologie, aan de Vrije Universiteit, Amsterdam. andredroogers.nl 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

02 feb
Meditatie in het dagelijks leven
2 feb 23
05 feb
Zen ochtend met Doin Sensei
5 feb 23
05 feb
Medicijnboeddha ceremonie | Live en Online
5 feb 23
05 feb
Ontspanningsmeditatie Rotterdam (vipassana)
5 feb 23
05 feb
Rotterdam - geleide meditatie (vipassana meditatie)
5 feb 23
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Erik – Een kleine geschiedenis van de leegte

    Erik Hoogcarspel - 1 februari 2023

    Logica is als de Formule 1: het geeft een hoop lawaai, maar het leidt ergens naar. Leegte gaat ook nergens naartoe, het heeft geen geschiedenis, dat hebben alleen de mensen die erover praten.

    Erik Hoogcarspel – Een beter boeddhisme met fenomenologie

    gastauteur - 16 januari 2023

    De Boeddha heeft zich ook nooit 100.000 geboortes herinnerd. Als je een goede meditatie hebt dan kan het voorkomen dat er heel veel situaties van vroeger door je hoofd spelen. En dat zijn allemaal geboortes van een ik en de dood van een ik. Je ik is niks anders dan het volledig verwikkeld zijn in jouw situatie. En dat gebeurt ook in je meditatie.

    Periyar E.V. Ramasamy de hemelbestormer

    Kees Moerbeek - 15 januari 2023

    De maatschappelijke initiatieven van de zakenman Periyar maakten hem populair en zijn populariteit nam toe door zijn activiteiten in de lokale politiek. In 1919 sloot hij zich aan bij het Indian National Congress, maar verliet deze partij teleurgesteld in 1925, omdat volgens hem de partij alleen de belangen van de brahmanen diende. In 1925 richtte hij de Self-Respect Movement op en daarna de Vaikom Satyagraha. In datzelfde jaar ging hij zijn eigen politieke weg.

    De twee hersenhelften ondergaan een hiërarchie verwisseling

    Rob van Boven en Luuk Mur - 11 januari 2023

    Een vriendin brak haar voet op vier plaatsen en kwam thuis te zitten. Ze woont alleen en toen ze de thuiszorgmedewerkster vroeg een boterham te smeren voor haar, was het antwoord dat ze dit niet mocht doen volgens haar protocol.

    Paul Boersma – Meditatie en pijn

    Paul Boersma - 10 januari 2023

    We vermijden in het dagelijks leven het lijden door er instinctief omheen te gaan, of anders door het te negeren, er geen aandacht aan te schenken, het te onderdrukken. In het eerste geval gaat het om mogelijke toekomstige pijn, in het tweede om aanwezige pijn, waarbij het makkelijker is psychische dan lichamelijke pijn te negeren, en makkelijker om de pijn van anderen dan de eigen pijn te negeren. Vermijden en negeren: dit is de dierlijke kant van ons mens-zijn.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • De virtuele denkster 407
    • Dick – Leegte die liefde is
    • Wakker Dier prikt romantisch beeld van zuivelsector door
    • Renske – haiku
    • Seitan neprunderlapjes met pittige saus

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

     

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

     

    Privacy en cookies

    Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

    Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

    Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

    Noodzakelijke cookies

    Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

    If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

    Privacy

    Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens