Aandacht voor vrede is ook een methode op de weg naar realisatie van vrijheid, heb ik met een schok ontdekt. Een beetje laat misschien, maar beter laat dan nooit. Wat is de boeddhaweg toch een vreemd pad.
Zenboeddhisme gaat over vrijheid, zei een zenmeester ooit tegen me. Iedere methode die je tot de realisatie van de vrijheid brengt, is toegestaan.
Zitten als vorm van zenmeditatie is een veel beproefde methode. Maar bij loopmeditatie, liefst in de buitenlucht, komt er vaak veel meer in me los. Zitten leidt algauw tot vergeestelijkte zen. Lopen tot aandacht-in-beweging, tot bewogen aandacht.
Ik heb dat ook wanneer ik mijn wekelijkse yoga-uurtje heb, bij wijze van bewegingstherapie aan huis. Samen met mijn yogaleraar mediteer ik eerst tien minuten. Op de drempel van de huiskamer maak ik zoals altijd wanneer ik er mediteer, een buiging alsof ik de zendo betreed. Mijn yogaleraar en ik buigen naar elkaar. Die tien minuten zitmeditatie zijn een goede opmaat voor vijftig minuten geconcentreerde beweging in aandacht.
Loopmeditatie in de tuin
Komt losmaken niet vóór loslaten? Ik heb het me vaak afgevraagd. Maar wat komt los bij wie? Alweer een koan van eigen makelij. Ze liggen voor het oprapen, dus waarom bestuderen we eigenlijk die oude?
Zingen en murmelen kan ook een vorm van meditatie zijn. Namu amida butsu! Hoewel je, als je goed oplet, Japanners op geluidsopnames vaak “namu-amida-bu” hoort reciteren. Het laatste “-tsu” is of nauwelijks hoorbaar of het wordt ingeslikt. Boeddha verwordt tot alleen ‘boe’. Zeg maar boe tegen de Boeddha, hoe toepasselijk.
Kinhinpad
Na vier jaar in ons ‘nieuwe’ huis te hebben gewoond, wordt de ruim bemeten achtertuin nu naar onze wensen aangepast. De paden liggen er, maar aan de beplanting wordt nog gewerkt. We hebben nu een ovale kinhinpad voor veertig meter loopmeditatie. Ik heb inmiddels mijn eerste rondjes gedraaid, eerst stapje voor stapje, en daarna snel.
Dat gaf onmiddellijk aanleiding tot discussie met de kinderen. Mediteren, doe je dat dan niet zittend? Ze hebben me niet eerder rondjes zien draaien om de huiskamertafel heen. Dat doe ik na de zitmeditatie, wanneer ze naar school zijn of slapen.
De ‘dominee van Els Borst’ woont één plaats verder, in Montfoort, waar een deel van de Hollandse ‘bible belt’ begint. Ik nodig hem graag uit om met mij in de tuin een paar rondjes te lopen.
Monotoon gezoem
Want zenboeddhisme gaat ook over vrede, herinnerde ik me onlangs met een schok terwijl ik op mijn scootmobiel door de omgeving reed. Die scootmobiel heet bij ons thuis inmiddels ‘het Grote Voertuig’. Echt.
De koude wind woei tegen mijn gezicht. Het fietspad kronkelde langs een zijtak van het riviertje de Linschoten. Een landschap vol contrasten. Aan de ene kant een bedrijventerrein, aan de andere kant her en der een oude boerderij en op de achtergrond de auto’s op de snelweg in een monotoon gezoem.
Vrede. Actie door niet-actie. Het trof me als een bliksemstraal uit het niets en ik zette mijn scootmobiel aan de kant voor een moment van bewogen stilte.
Vrede. Gaat dat eigenlijk wel over mij? In al mijn narrigheid zit ik regelmatig mensen in stukjes te provoceren. Te bekvechten in mailtjes en schreeuwerig te doen in tweets. Kijk dan, ik ben er nog! Ik ben nog iemand nadat ze me mijn leven hebben afgepakt! Ze? Ziekte eerder.
Niet-werken
Vrede. Actie door niet-actie. Niet veroordelen! Jezelf niet veroordelen, zei iemand tegen me toen ik naderhand over deze ervaring vertelde. Shit, dat had ik mezelf natuurlijk wel weer zitten aandoen, daar in de stilte gezeten op mijn Grote Voertuig.
Wat ik heb geleerd? Aandacht voor vrede is ook een methode op de weg naar realisatie van vrijheid. Vrede zijn, voor anderen, wel te verstaan; en niet de vrede van je eigen verrukking waarin je rondjes draait door de tuin, al kan dat als oefening wel helpen.
Wat een ontdekking voor een zenboeddhist. Nou ja, beter laat dan nooit. Wat is de boeddhaweg toch een vreemd pad.
Dus. Werk aan de winkel. Werken door niet-werken. Vrede in woord en geschrift. Overal en altijd. Ga er maar aan staan. Leg ik de meetlat voor mezelf niet te hoog? Wat zou mijn vriend Shinran hierover zeggen?
Voor nu doe ik er maar even het zwijgen toe.
