‘Een jammerlijk mislukte hechting en alle gedichten van dien.’ Onder die vlag verscheen in oktober de dichtbundel Ander woord voor moeder van Auke Leistra, leverbaar in elke fysieke boekhandel. Hij wilde zijn gedichten niet zonder bijpassend motto wereldkundig maken. Op zoek naar een geschikt citaat kwam hij echter tot de ontdekking dat de potentiële motto’s bij de Vracht Verdriet die zijn bundel bevat allerwegen woekerden als tropenflora. In de zesdelige serie ‘Mogelijke motto’s’ belicht hij een aantal motto’s die hij uiteindelijk moest laten schieten, maar die te mooi waren om onbesproken te blijven.‘Soms lees of hoor je iets waarvan je denkt: potdomme, dat zou nog eens een mooi motto zijn – maar helaas, bij nader inzien: Te Mooi Om Waar Te Zijn, daar helpt geen lieve moedertje aan!
In die categorie vallen bijvoorbeeld de laatste woorden van Vincent van Gogh, op zijn sterfbed gesproken in het bijzijn van broer Theo:
‘La tristesse durera toujours.’
Die zouden toch prachtig dienst hebben kunnen doen als motto in Ander woord voor moeder? ‘Het verdriet zal altijd voortduren…’ Wat wil een mens nog meer?
Tja. Wat ik nog meer wilde: een motto dat ietsje minder bekend was, ietsje minder voor de hand liggend, ietsje minder je ne sais quoi… De laatste woorden van een schilder wiens werk tot op vaatdoeken, tot op deksels van koektrommels is gereproduceerd… laatste woorden die inmiddels tot een geheel eigen categorie Famous last words behoren… nee, dat moet beter kunnen.
Een ander mogelijk motto dat bij nader inzien helaas Te Mooi Om Waar Te Zijn was, hoorde ik in het aangrijpende nummer ‘Onze Auke’ van dichter-muzikant Nyk de Vries. Het staat op zijn album Hoeveel woorden. In ‘Onze Auke’ betoont Nyk de Vries zich een meester op het spanningsveld tussen zang en parlando. En een paar regels uit ‘Onze Auke’ zouden maar zo als motto hebben kunnen dienen – bij Ander woord voor moeder als geheel, of desnoods alleen bij het gedicht
Sprookje
Wat weet een vis
van het element
waarin hij zwemt?
Ik zwom
als een vis
in mijn kom.
De wereld
daarbuiten
was een sprookje.
Moeders vochten er
voor hun kinderen.
Het nummer draait om de moeder van ene Auke door wie een jongen in het dorp, de ik-figuur, op straat wordt aangesproken. De vrouw zegt het te betreuren dat ze, jaren terug, niet meer voor haar zoon is opgekomen. Waarom die zoon, die Auke, dat misschien nodig zou hebben gehad wordt niet expliciet gemaakt, wel wordt er gerefereerd aan ‘vlaggen op het voetbalveld’ – en aan het feit dat het toen ‘een andere tijd’ was: die vlaggen hingen er nog niet toen ze haar zoon Auke nog onder haar vleugels had…
Het is een beeld dat me niet loslaat: de moeder die betreurt dat ze niet voor haar zoon heeft gevochten. De ik-figuur in ‘Onze Auke’ moet nog vaak aan haar denken, en hetzelfde geldt voor ondergetekende ik-figuur, en dan hoor ik haar woorden, door Nyk de Vries zo indringend gezongen:
Jongen, ik sprak over van alles,
maar over één ding…
hield ik me stil.
Over onze Auke…
hield ik me stil.
Prachtig toch? Naadloos passend bij het ‘doodgezwegen verleden’ in Ander woord voor moeder! Maar bij nadere overpeinzing helaas toch ook Té Prachtig. Misschien wel juist omdat er sprake is van een Auke… Het zou een vorm van toe-eigening zijn geweest die ik te ver vond gaan, alsof dat nummer over mij persoonlijk gaat. Wat een gotspe! Terwijl ‘Onze Auke’ daar juist zo meesterlijk bovenuit stijgt. Een mogelijk, maar bij nader inzien dus toch onmogelijk motto… (wordt vervolgd)
Geef een reactie