Een momenteel veel gehoord argument: de oorlog is een anachronisme, maar er zijn politieke leiders die dat niet snappen. En er bestaat een veelgehoorde variant van hetzelfde argument: ‘iets is niet meer van deze tijd’. We weten kennelijk wat bij onze tijd behoort, en wat niet. Een soort hegelianisme van de koude grond.
Het zijn argumenten die vaak als stoplappen gebruikt worden, maar dát ook weer niet altijd. Paradoxaal. Het zijn argumenten die bij mij zeer dubbele gevoelens oproepen. ‘Uit de tijd zijn’, dat kan toch slechts door de feiten ‘vastgesteld’ worden? Maar het tijdsaspect is heel intrigerend. Als je weet wat wel of juist niet past bij de tijd, bij onze tijd, dan kan (eindelijk) het verstand toch zegevieren?
Kom daar maar eens mee aan nu de oorlog in Oekraïne zo drastisch woedt. Kon niet iedereen inzien dat er vooral verliezers zijn van deze hele oorlog? Het kón wel, maar de oogkleppen en de rancune bestaan ook als feit. De oorlog is helaas geen anachronisme voor wie hem ‘bedenkt’ en al helemaal niet voor wie erdoor wordt getroffen. De vele oorlogen en conflicten laten dus vooral zien hoe onmondig de hoogontwikkelde wereld eigenlijk nog is. Het is helaas geen anachronisme in standpunten te verdwalen die in de kern niet anders zijn dan die van (bijvoorbeeld) de middeleeuwen.
Misschien is maar het beste dat als iemand spreekt over de oorlog als anachronisme of het ‘niet bij de tijd zijn’ van deze of gene dan echt te vragen naar de bedoeling. Wordt hier een moreel appèl gedaan gewoon het verstand te gebruiken en egoïsme op te geven. Of is hier sprake van een echte analyse van de politiek actuele situatie die méér bruikbaar is om te bepalen wat de politiek te doen staat? Of is het slechts ‘hogere onkunde,’ zoals zo vaak? Als men onkritisch blijft kun je je verschuilen achter de fictie dat jij wél van deze tijd bent.
De overvolle knap ingewikkelde wereld vraagt complexe vragen op te lossen. Dat te doen is eigentijds, rationeel en vooruitstrevend. ‘Uit de tijd’ verklaren is de houding van dat het je niet raakt. Het raakt dan je kinderen des te meer. Zo concreet is het. En bijvoorbeeld dat er door de economische en klimaatcrisis en hun uitwerkingen nog vele vluchtelingen hiér maatschappelijk mee willen doen omdat zij onherroepelijk érgens mee willen doen. Het zijn namelijk mensen! Zij zijn met velen en of toelating ‘uit de tijd’ zal zijn zal men nog vaak genoeg merken.
De gezochte oplossingen liggen in het klimaatbeleid en de mondiale economische en politieke structuur. Ook in die van de bestaande onderdrukking en ongelijkheid. Die maken dat zeer oude principes nog altijd ‘bij de tijd zijn’, geen anachronisme voor wie er direct mee te maken heeft. En blijkt de uitwerking misschien niet op een ernstige drogreden neer te komen, maar op een reden die ‘doorgeprikt’ moet worden. De vervreemding ophelderen. Met de bijbehorende eis van vreedzaamheid. Eigentijdse vreedzaamheid en verdraagzaamheid op grote schaal. Een opgave van de eerste orde.
Als je erover na gaat denken leggen de wel als drogreden bekendstaande kreten ‘toch nog’ een hele wereld bloot, waarin ook de waarheid zichtbaar wordt, ontwapenend. Hier moet meer gedaan worden dan begripsloos afwijzen dus. Trachten te begrijpen en goed te handelen.
Stop de oorlog. Nu.
