Grote kans dat velen bij de titel onmiddellijk denken aan het Nederlands equivalent van “Me too”. De vraag is alleen of ze daarbij óók denken aan eigen grensoverschrijdend gedrag, en niet blijven steken in slachtofferschap. Grensoverschrijdend gedrag… over welke grenzen hebben we het eigenlijk?
Grenzen zijn denkbeeldige lijnen. De meeste grenzen zie je niet. Je ziet alleen grenzen wanneer er een slagboom voor staat, een lint voor is gespannen, een hek op is geplaatst of een rol prikkeldraad voor is uitgerold. Zoiets. Of je moet er expliciet op zijn gewezen: hier is een grens! Dat geldt ook voor grenzen op gebied van gedrag. Je mag kinderen tegenwoordig niet slaan op straffe van het opgeplakt krijgen van een etiket waarop “ontaarde ouder” staat, maar een tik op de vingertjes van een peuter kan heel duidelijk een grens aangeven: je steekt géén vingers in een stopcontact! En ook niet ergens anders in waar vingers nooit in thuis horen, tenzij op duidelijke uitnodiging.
Ik kijk naar mezelf. En zojuist heb ik nog uitgebreid met mijn zus gesproken – zij belde mij toevallig. We spraken over onze opvoeding, en stelden vast dat onze ouders ons géén grenzen bijbrachten op seksueel gebied. Geen! Over seks werd simpelweg nooit gesproken. Geen woord. Ik was 18 en wist minder over seks dan mijn kleindochter van 8 nu. Mijn oudere broer zei: “Over seks praat je niet. Dat doe je.” Punt. Kortom, de wereld van seks was er een zonder aangegeven grenzen. Ben ik ooit over grenzen gegaan? Ongetwijfeld! Is dat een excuus voor eventueel grensoverschrijdend gedrag? Nee, natuurlijk niet, maar ik vind het wel te begrijpen dat je grenzen overschrijdt als je geen idee hebt waar die grenzen liggen. Tegen mensen die nu zeggen “Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet”, zeg ik “Wat gij wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander.” Met andere woorden: de een wil soms graag wat de ander niet wil, en andersom en beide denken dan dát wat zij wel/niet willen glashelder is, maar dat is het (blijkt dan achteraf) totaal niet! En de gedachte: “Je moet er niet over praten, maar doen”, helpt niet echt om het duidelijk te krijgen.
Ik ben een man. En ik herinner mij dat ik als jongen overweldigd werd door een ouder meisje dat mij ongevraagd begon te zoenen op een manier dat de stukken eraf vlogen. Het enige waar ik aan kon denken was “Lucht! Lucht! Lucht!”. Mijn neus zat namelijk verstopt en ik stikte bijna onder haar tongzoenen. Begrijpelijkerwijze vond zij mijn kwaliteiten als minnaar ver onder de maat, en er kwamen geen verdere verleidingen van haar kant. Als die er wel waren geweest, zou ik overigens niet hebben geweten wat daarmee aan te moeten. Niet omdat ik geen heteroseksuele jongen was, maar omdat ik pas toen ik voor verpleegkundige leerde, ontdekte hoe vrouwen er van onderen uitzagen. Totaal anders! En ik zie nog de praktijkdocenten op de gang staan gniffelen toen ik op een dameszaal alle dames moest temperaturen met een (nu ouderwetse) kwikthermometer en één van die dames door de zaal gilde: “je steekt hem toch wel in het goeie gat he?”. Om dood te gaan…
Grensoverschrijdend gedrag. Is het niet zo dat we gedurende heel het leven juist aangespoord worden onze grenzen te verleggen? Dat kan alleen als je over oude grenzen heen gaat, tenzij je niet wilt groeien en je jezelf juist steeds meer wilt beperken. Ik wil maar zeggen: het is te simpel om zonder context “foei” en “walgelijk” te roepen, en soortgelijke kreten te slaken. Liefst luid, zodat iedereen jouw verontwaardiging hoort. Ik weet zeker dat ik over grenzen heen ben gegaan. Foei! Walgelijk! En ik weet ook zeker dat ik mensen heb gekwetst. Onvergeeflijk! Schandalig! Ik weet dat allemaal even zeker als dat ik weet dat er mensen zijn geweest die over mijn grenzen zijn gegaan. Foei! Walgelijk! En ik weet zeker dat er mensen zijn die mij hebben gekwetst. Onvergeeflijk? Schandalig? Daar ben ik niet zo zeker van. Ik heb te weinig zicht op de context waarin zij handelden. Ik ken slechts mijn eigen aandeel, en zelfs dat aandeel is mij lang niet altijd helder.
Ik leer nog dagelijks bij, zoals dat de grenzen van vandaag niet de grenzen van gisteren of de grenzen van morgen zijn. Wist u bijvoorbeeld dat er een tijd is geweest waarin het héél normaal was dat mannen en vrouwen met meerdere personen tegelijk volledig naakt in bad gingen? Dat was geen enkel probleem… zolang zij maar het hoofd bedekt hielden. Bloot met hoed op dus. Stel je dat eens voor …
Ik zie maar één oplossing: “Over grenzen moet je blijven praten. Over en weer. Ook over seksuele grenzen. Niet meteen doen … eerst praten”.
Educate your children.
Educate yourself.
