Het is 9 uur geweest. De zon staat al aardig hoog en dat voelen we wel (de temperatuur loopt richting 30 graden), maar dat zien we niet. Het is al wekenlang droog, de warmste maanden komen er aan, en dat betekent smog. Eigenlijk viel het totnutoe nog wel mee. De bergen waren tot voor kort, weliswaar diffuus, zichtbaar. Het zicht was verder ook niet al te beroerd.
In maart en april geldt er een stookverbod. Dat is vooral bedoeld om de smog een halt toe te roepen. Het effect is dat er in de laatste dagen van februari nog enorme percelen bos aangestoken worden. Het gaat daarbij overigens om de onderbegroeiing. Het afbranden daarvan gebeurt al generaties lang en de boeren weten precies hoe ze die onderbegroeiing kunnen verbranden zonder dat de bomen het loodje leggen.
Er zijn verschillende redenen voor het afbranden. Wacht je er te lang mee, dan wordt de onderbegroeiing zo hoog dat áls de boel dan een keer in de fik vliegt, het hele bos eraan gaat, dus inclusief de bomen. Meer pragmatisch is dat er op de verbrande ondergrond paddenstoelen groeien die veel opbrengen op de markt. En dat je makkelijk van je afval afkomt.
Ook rijstvelden en andere landbouwgronden worden vaak aangestoken. Het is voor veel boeren de enige manier om hun grond vruchtbaar te krijgen. Afmaaien en onderspitten is te tijdrovend, en vaak zelfs ondoenlijk in de droge tijd waarin de kleigronden zo hard worden dat je er alleen met een houweel een gat in krijgt. Voor mest hebben ze het geld niet, nog los van dat ook dat vraagt om water dat de grond zacht maakt, zodat die mest erin kan trekken. En iemand met een tractor inhuren is ook te duur, want Albert Heijn en de Jumbo willen de rijst alleen tegen een bodemprijs inkopen.
Eeuwenlang was dat branden helemaal niet zo’n probleem. Natuurlijk, waar gebrand werd was de lucht een tijdje vol smerige rook, maar niet lang daarna was het weer opgeklaard. Het gebeurde allemaal ook zeer lokaal en kleinschalig. De afgelopen decennia zijn er de nodige smog-veroorzakers bijgekomen, waaronder toenemende industrie, verkeer en luchtvaart, en grootschalige verbranding van complete bossen om grond voor andere bestemmingen te winnen. Dus naar wie wordt er gewezen als de smog weer hoge waardes bereikt? Precies, naar de kleine boeren. In facebookgroepen en op internetfora wordt volop geklaagd over die achterlijke boeren die nog steeds niet weten hoe schadelijk hun gestook is. De klagers zijn “verstandige” westerlingen die heel goed weten hoe schadelijk hun auto’s, airco’s, overdaad aan huishoudelijke apparatuur en vliegreizen zijn, maar er niet over piekeren om daar iets van in te leveren.
Onze buurboeren Toey en Ien hebben geen auto. Nooit gehad. Wel een brommer met aangelaste bagage-zijspan, waarvan de motor ongetwijfeld niet optimaal is afgesteld. Maar omdat ze alleen in het dorp rondrijden is hun bijdrage aan de verkeerssmog vele malen kleiner dan die van onze keurig onderhouden en afgestelde, maar veel meer kilometers draaiende automotor. Het zou me niet verbazen als de hele klimaatproblematiek inderdaad aan hun voorbij gaat. Is dat dom? Ze weten wel van alles wat er op het land en in de bossen groeit of je het kunt eten en hoe je het klaar moet maken. Op dat punt zijn ze in ieder geval een stuk slimmer dan ik. En wie is er nou eigenlijk dommer? De boer die zijn land afbrandt zonder goed te beseffen dat dat bijdraagt aan de smog, of de westerling die precies weet hoe schadelijk een vliegreis is, maar toch een retourtje Nederland boekt?
Intussen is de smog een van de meest confronterende zaken hier, vooral omdat deze zo zichtbaar is. Als de zon lager aan de horizon komt te staan, aan het eind van de middag, kun je er gewoon tegenin kijken. Alles in de omgeving wordt vervaagd door een grauwsluier. En als je je daardoor nog niet genoeg bewust bent van de ongezonde situatie, komt er wel een bericht voorbij dat Chiang Mai na Delhi en Lahore de hoogste smogwaarde ter wereld had.
Zoals we ons hadden voorgenomen om ons nimmer aan Thaise bureaucratie en (in onze ogen) onlogica te ergeren, zo hebben we ook besloten het voldongen feit van de smog in de hete tijd voor lief te nemen. Het alternatief is om in de smogtijd te vertrekken naar elders, en daarmee bij te dragen aan de verergering van het probleem, of om helemaal te vertrekken. De vraag is of het gedoe dat dat met zich mee brengt nou zo veel gezonder is. Er zijn hier niet alleen maar voordelen. Maar wel heel veel.
Oja, voor ik het vergeet te melden: de foto van de buurman die een schuurtje opstookt hebben we in Nederland gemaakt.
