De Paasdagen zijn inmiddels weer achter de rug. Iedereen heeft het op zijn eigen manier gevierd. Voor de één is Pasen een diep religieuze gedachte, voor de ander een gezellig paasontbijt met familie of een leuk kinderfeest met paaseieren. Toch blijft het voor velen vaak onduidelijk wat we eigenlijk met Pasen hebben gevierd.
Het Paasfeest kan van alles zijn. Zelfs christenen beseffen vaak niet waar het precies om gaat met Pasen. Buiten het Christendom weet men er vaak nog minder van. Toch wordt Pasen overal in de wereld gevierd. Waar gaat het eigenlijk om met Pasen?
We zijn ons er vaak niet van bewust dat het bij het Paasfeest gaat om het mysterie van de liefde. In de kern gaat het hierbij om een doodervaring die ondanks alle pijn, door de innerlijke kracht van de liefde, nieuw leven voortbrengt.
In mijn artikelen heb ik vaker het werk van de bekende Joodse psycholoog Viktor Frankl genoemd. Hij heeft dit in het concentratiekamp persoonlijk beleefd en is zich zo bewust geworden van deze onbewuste kracht van de liefde.
Hij beschrijft deze onbewuste kracht van de liefde aan de hand van twee fundamentele ervaringen die hijzelf en vele anderen hebben beleefd toen alles uitzichtloos scheen te zijn: de kracht van vriendschap en de ervaring van de Onbekende God.
Frankl heeft in zijn werk het opmerkelijke feit vastgesteld dat niemand in staat is de onmenselijkheid van het concentratiekamp te overleven zonder oprechte vriendschappen. Een eenling is als solitair mens te zwak om de diepe machteloosheid in een uitzichtloze hel te kunnen weerstaan.
Daarnaast wijst hij ook op een andere ingrijpende ervaring: ook in je diepste ellende ben je nooit alleen. Zelfs in die situatie beleef je een kracht die je niet onder woorden kunt brengen, maar die er wél is. Hij spreekt over ‘De ervaring van de Onbekende God’.
In de Tweede Wereldoorlog heb ik zelf ook deze vorm van machteloosheid gevoeld en weet ik dat de ervaring van de Onbekende God je enige houvast is. Voor mij is de kernbeleving van het Paasmysterie: de ervaring van de Onbekende God die ik een naam geef. Zo voltrekt het Paasmysterie zich niet alleen tijdens de Paasdagen maar in je hele leven.
G.J. Smeets zegt
Dank je wel, Paul de Blot, voor je lofzang op De Liefde en op de lieve dokter Frankl.
Mij persoonlijk is de ervaring van de Onbekende God nooit overkomen. Ik ben nooit verder gekomen dan overgave, het wegvallen van verzet tegen het lot. Van Viktor Frankl heb ik geleerd dat zoiets alleen maar lukt als er met iemand oprechte vriendschap is, of is geweest.
Wulf van Loenen zegt
Hierbij moet ik ook denken aan het dagboek van Etty Hillesum. Ze hielp God mee de daders hun gruweldaden te vergeven tijdens de 2e wereldoorlog. Ze is zelf uiteindelijk wel slachtoffer geworden met haar familie.
Viktor Frankl heeft in de kampen z’n medegevangenen op liefdevolle wijze geholpen te geloven in een leven na het kamp, weer bij hun dierbaren. Hij, en die dat konden waren de weinigen die het konden overleven. Het manipuleren van de kampbewaarders had denk ik meer met slimheid en lijfsbehoud te maken dan met liefde voor hen.