In de serie Tweespraak praten Rob en Luuk over een al of niet actueel onderwerp. Vandaag is het thema wie we zijn en  ons geloof, en de daarbij behorende strategieën, welke we ontwikkeld hebben in onze jeugd.

Luuk: Veel mensen zoeken de oorzaak van hun emotionele problemen in hun jeugd. De redenatie is vaak als volgt: doordat ik dit heb meegemaakt, voel ik me nu somber, angstig, incompetent en lukt het me niet tevreden te zijn met mezelf.

Je kan de nadruk echter ook leggen op de oplossing die je koos. Wat er vroeger gebeurde kan je niet meer veranderen, maar het is waarschijnlijk dat je de toen gekozen oplossing nog steeds gebruikt. Misschien koos je er toen wel voor om angstig te zijn, zag je dat als een oplossing, bijvoorbeeld om een conflict te vermijden. Maar nu kan je een andere keuze maken. Als je echt begrijpt hoe jij de uitdagingen die je tegenkwam, probeerde op te lossen, dan wordt het mogelijk dit op de bruikbaarheid voor je huidige situatie te evalueren.

Rob: Hoewel de oorsprong van hoe we anno nu op deze planeet rondlopen in onze opvoeding ligt, bepaalt dit niet ons actueel functioneren. Wat ons vooral bepaalt is ons geloof, en de daarbij behorende strategieën, welke we ontwikkeld hebben in onze jeugd. Dit geloof is een set interpretaties van hoe we onze ervaringen hebben begrepen.

Een kind ziet zichzelf als middelpunt van het gebeuren. Als het bijvoorbeeld overwegend leuk is wat zich aan hem of haar voordoet, dan zal het kind de conclusie trekken dat het een leuk kind is. Het omgekeerde is even waar. Met dit perspectief op onszelf en de wereld gaan we ons vereenzelvigen, waardoor het een boven alle twijfel verheven waarheid wordt.

Onze hier en nu ervaringen vertalen we zo dat ze passen in wat we zijn gaan geloven. En wat niet past, filteren we uit onze ervaring. Betekenis toekennen en filteren bepalen voor een groot deel hoe we de situatie ervaren. Daarom kunnen mensen eenzelfde situatie zeer verschillend beleven. Als we een somber perspectief hebben ontwikkeld, dan zal dat de mogelijkheden die we hebben gaan hinderen, terwijl iemand met een vrolijke bril op zich vrij, veilig en verbonden voelt in dezelfde situatie.

De strategieën die we ontwikkeld hebben, passend bij ons geleerde geloof hebben over het algemeen de eigenschap dat geloof te bevestigen. Dit maakt dat het niet vanzelfsprekend is dat iemand zich bewust wordt van zijn geloof om zich vervolgens ervan los te kunnen maken. De kern van ons huidig eventueel niet adequaat functioneren is gelegen in ons geloofsprogramma.

Luuk: Het zijn niet de gebeurtenissen uit het verleden die ons oorzakelijk bepalen, maar de betekenis die we er aan geven. Voor mensen die denken dat ze rationeel leven, kan het moeilijk te accepteren zijn dat ze, net zoals religieuze mensen, beïnvloed worden door geloof.

Stel je bent veel gepest als kind en je trok de conclusie dat je geen leuk kind was en dat je je beter op de achtergrond kon houden, dan leef je misschien nu nog met minderwaardigheidsgevoelens. Het is nu niet het pesten dat je nog dwars zit, maar de oplossing die je toen koos, namelijk leven met het idee dat je niet leuk bent.

Het gevoel minderwaardig te zijn, kan echter ook als stimulans gebruikt worden om te groeien. De eerste stap op weg naar verandering is te beseffen welke onbewuste beslissingen je in je jeugd nam. De toen gekozen strategie kan nu nog door je als een excuus gebruikt worden, om door te gaan met bepaald gedrag, waarbij de nadelen voor lief genomen worden. Er is moed voor nodig om je comfortzone te verlaten.

Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.

Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.