Ik heb op mijn werktafel de gedrukte tekst staan: ‘…nooit komen uitingen van haat in deze wereld tot rust door haat, maar door niet te haten komen ze tot rust, dat is een eeuwige wet.’ Een tekst uit de Dhammapada, verzen 1 en 2.
Gisteravond keek ik naar de eerder opgenomen documentaire I Am Not Your Negro over de Amerikaanse schrijver James Baldwin, beelden onder een tekst van de schrijver- uit de jaren zestig van de vorige eeuw, tijdens het tijdperk van de burgerrechtenbeweging in de VS. Baldwin liep daarbij voorop. Soms letterlijk.
De documentaire neemt als leidraad een brief die Baldwin in 1979 schreef aan zijn literair agent over een boek dat hij wilde schrijven, maar dat er nooit kwam: een terugblik op de burgerrechtenbeweging van de jaren zestig en de moord op de drie zwarte leiders en activisten: Malcolm X, dominee Martin Luther King en Medgar Evers. Ze stierven voordat ze veertig waren. Omdat ze zwart en activist waren. En blanken hen haatten (haten) vanwege hun huidskleur.
Baldwin is nooit actief lid geweest van zwarte activistische bewegingen, hij sprak voor zichzelf. Op de lagere school kreeg hij les van een blanke lerares die hem ook meenam naar de schouwburg en kennis liet maken met de maatschappij in zijn geheel, als dat al mogelijk is. Niet alle witten zijn slecht, zegt Baldwin.
Baldwin is al 30 jaar dood, ik keek naar zijn erfenis, de levende historie van het nu.
Onlangs reed ik met een kennis door een straat in Rotterdam met veel winkels van islamitisch neringdoenden, zo zag ik aan de opschriften aan de winkels. De kennis kon zijn walging nauwelijks onderdrukken. Even later reden we door het blanke Hillegersberg. Nog steeds een nette wijk, sprak de kennis. Haat is niet ver weg. Haat en racisme zijn nooit historie.
Moedig voorwaarts!
BIJSLUITER: het lezen van deze columns kan leiden tot groot geestelijk ongemak, heimwee naar Chef, de Kloosterbunker, Bunkerstad, woedeaanvallen, depressies, onbeheerst gedrag, angstaanvallen, maagzuur, zweten, ongeloof, twijfel aan eenieder, straatvrees, lange tenen en het geloof in het eigen gelijk. Bij de lezers. Scheldpartijen en een onbedwingbare drang om te reageren zijn waargenomen. Sommigen willen mij corrigeren. Of bedanken. Of prijzen. De drang om in verzet te komen, het abonnement op te zeggen- wat niet kan. Sommigen besluiten de krant niet meer te lezen, of te boycotten. Er kwaad over te spreken. Te janken of te vloeken. De straat op te gaan om te demonstreren. De politiek de rug toe te keren. Of aan de drugs te gaan. Kwaad spreken over Feyenoord. Breken met de familie. Het haten van planten en groenten. Aantijgen of beschuldigen. Het stopzetten van gedachten. Sprookjes verwerpen. Houden van Donald Trump. Sommigen voederen geen vogels meer.