Tijdens de recente NAVO-top in Den Haag vierde het Westen zichzelf. Politici van links tot rechts prezen het 75-jarig bestaan van het bondgenootschap. Er was militaire glans, een vertoon van eensgezindheid, en een opvallende afwezigheid van twijfel. Premier Rutte noemde Den Haag ‘de mooiste plek op aarde’ voor deze top en trad op als gastheer van wat vooral oogde als een feestelijke reünie van generaals en machtspolitici.
Het meest veelzeggende moment vond niet plaats tijdens een besloten bijeenkomst, maar in een bijzin. Rutte noemde Donald Trump quasi-grappend ‘daddy’ — alsof Europa zijn plaats opnieuw kende. Alsof volwassen democratieën zich vrijwillig onderwerpen aan de stem van een autoritaire vaderfiguur. Het Witte Huis zette het moment om in een gelikte socialmediaclip, met Usher’s Daddy’s Home als soundtrack. De propaganda was compleet: onderwerping vermomd als bravoure.
Het was niet alleen potsierlijk — het was pijnlijk.
Wie betaalt de prijs?
Voor de beveiliging van de top werden naar verluidt 27.000 politieagenten en 5.000 militairen ingezet. Kosten: circa 200 miljoen euro. Bovendien heeft Nederland toegezegd de militaire uitgaven richting 5% van het BBP te verhogen — een astronomisch bedrag. Hoe dit gefinancierd moet worden noemt men ‘een politieke keuze’, maar dát het moet, lijkt niet ter discussie te staan.
Wat betekent het als een samenleving zijn morele prioriteiten zo verschuift richting Defensie, terwijl zorg, onderwijs en klimaatbeleid onder druk staan? En waarom is het zo moeilijk geworden daar kritische vragen over te stellen zonder als naïef weggezet te worden?
Volgens officiële cijfers geven NAVO-landen al ruim meer uit aan defensie dan Rusland en China samen. Toch wordt stelselmatig beweerd dat méér nodig is — niet op basis van nieuwe inzichten, maar als reflex: wie vrede wil, bereide zich ten oorlog.
Maar leidt bewapening werkelijk tot veiligheid? Of houdt het eerder een permanente dreiging in stand als verdienmodel?
Europa moet zijn eigen ziel bewaken
En toch: Europa hééft defensie nodig. De oorlog in Oekraïne laat zien hoe fragiel vrede kan zijn. De opkomst van autoritaire regimes wereldwijd vraagt om weerbaarheid. Maar juist daarom is autonomie cruciaal.
De Nederlandse hoogleraar Bob de Wit waarschuwt dat Europa zonder eigen koers een speelbal wordt van Amerikaanse techreuzen, Chinese staatsmodellen of mondiale financiële elites. In zijn woorden: ‘Zonder een Europese visie op maatschappij en bestuur verliezen we niet alleen onze autonomie, maar ook onze ziel.’
Als er miljarden extra naar Defensie gaan, laat het dan zijn om onze eigen waarden te beschermen — democratie, menselijke waardigheid, solidariteit — en niet om ons ondergeschikt te maken aan de grillen van een Trumpiaans Amerika.
Stil verzet
In een wereld die steeds luider wordt, kreeg de stilte van de Spaanse premier de grootste zeggingskracht. Misschien is dat wat een boeddhistische blik op deze NAVO-top zou herkennen: dat ware vrede niet schuilt in geschreeuw, maar in de moed om stil te blijven wanneer anderen buigen.
Misschien begint echte veiligheid daar — bij de moed om níét ‘daddy’ te zeggen wanneer macht dat van je verlangt.
Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling. Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland. Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
