• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy
Bril, gekleurd, Tweespraak

‘Boeddha heeft nooit de bedoeling gehad dat we na hem moesten stoppen met denken’

26 januari 2017 door Rob van Boven en Luuk Mur

Vandaag deel twee van de nieuwe serie Tweespraak, waarvan de volgende afleveringen maandelijks zullen verschijnen. De auteurs -psychotherapeut Rob van Boven en psycholoog Luuk Mur, praten over verschillen en overeenkomsten tussen psychotherapie en dzogchen. De lezer wordt van harte uitgenodigd om mee te praten.

Luuk: Rob, ik wil in deze tweespraak ingaan op het gedeelte van de persoonlijkheid dat jij ‘de overlever’ noemt. Jij stelt dat na de geboorte als eerste het natuurlijke kind zich ontwikkelt. Jij noemt het natuurlijke kind naar zijn meest in het oog springende eigenschap, namelijk zijn kwetsbaarheid.

Na het kwetsbare kind ontwikkelt zich het daadkrachtige kind en als het daadkrachtige kind in de knel komt moet hij gaan overleven. Zo ontstaat de overlever in de persoon. Eigenlijk komt ieder kind in meer of mindere mate in de knel, omdat het zich moet aanpassen aan zijn omgeving. De overlever richt zich naar de omgeving, zodat hij of zij daar zo min mogelijk last van denkt te hebben. De overlever zoekt naar veiligheid, erkenning, er bij horen en probeert het tegenovergestelde te voorkomen. De bekende boeddhistische begrippen begeerte en afkeer zijn hier van toepassing. Hij probeert bijvoorbeeld gezichtsverlies te voorkomen. De overlever is van mening dat hij zijn eigen natuur, gewoon aanwezig zijn, geheel of gedeeltelijk moet buiten sluiten, omdat hij denkt dat het juist die eigen natuur is die hem in moeilijkheden brengt met de omgeving. De overlever reageert, vergelijkt, zoekt fouten bij anderen, trekt zich terug, strijdt, spreekt kwaad, manipuleert.

Hetgeen de overlever als gedrag en gedachten ontwikkelt om te overleven zal ook later in de volwassenheid actief blijven, omdat de overlever in zijn of haar ontwikkelde strategieën blijft geloven. De overlever is niet gericht op aanwezig zijn, op geluk, nee hij heeft een gereedschapskist met allerlei strategieën waarmee hij het leven aankan. De overlever heeft de wereld in tweeën gedeeld. Er is een binnenkant en een buitenkant. De binnenkant, zijn eigen natuur, kan leiden tot afwijzing in de buitenwereld en daarom wijst de overlever deze eigen natuur af. Jij noemt de inhoud van de gereedschapskist zijn geloof. Als de overlever het voor het zeggen heeft in de persoonlijkheid, dan is de persoon geïdentificeerd met dit geloof. De persoon vereenzelvigt zich dan volledig met dit geloof van de overlever, hij ervaart dit als -ik -, als de waarheid, zo zit de wereld in elkaar, dit is het spel en zo zijn de regels. In het ergste geval is de persoon zich van zijn identificatie in het geheel niet bewust.

Eigenlijk kan je zeggen dat de overlever per definitie steeds op zoek is naar een tegenstander, omdat deze hem zijn bestaansreden geeft en hem groter maakt. Tegenstand geeft hem de rechtvaardiging om de ander te bestrijden en zichzelf belangrijker te maken. De twee andere -ikken-, het kwetsbare kind en de volwassene moeten hem blijven gehoorzamen, er is namelijk tegenstand, er is een overlevingsstrijd gaande. De overlever probeert met interne bangmakerij, dreigen met calamiteiten, kwaadspreken, wij tegen zij mentaliteit, doorlopende herhalen van piekergedachten, de interne touwtjes volledig in handen te houden.

Een doel in jouw therapie is om mensen zich bewust te maken van hun identificatie met hun geloof, waardoor de persoon zich minder gaat vereenzelvigen met zijn geloof. Hierdoor krijgt de persoon keuzemogelijkheden. De Volwassene kan weer de leider van het interne gezin worden. En het kwetsbare kind krijgt weer zijn eigen ruimte. De volwassene zie je als ouder van het interne gezin, bestaande uit de overlever en het natuurlijke kind.
Heb ik het zo goed samengevat?

Rob: Allereerst vind ik het nodig te stellen dat we het niet over waarheden hebben, maar over een model. Een model om de werkelijkheid trachten te begrijpen en niet meer dan dat.
Eén van de mensen die reageerde op tweespraak één stelde dat psychologie als een baby is in vergelijking met het boeddhisme.
Natuurlijk is het boeddhisme veel ouder dan de psychologie en ik heb alleen maar respect voor deze rijke traditie. Boeddha heeft echter naar mijn weten nooit de bedoeling gehad dat we na hem moesten stoppen met denken. Het lijkt mij juist de bedoeling dat iedereen voor zichzelf blijft nadenken. Dat stimuleer ik ook bij mijn cliënten en dat is mijn hoop ook voor deze tweespraak.

Luuk: Mee eens. Ik wil onze tweespraak in het geheel niet vergelijken met de wijsheid die te vinden is bij het boeddhisme. Dat zou natuurlijk een zelden vertoonde zelfoverschatting zijn. Het lijkt me wel boeiend om over een aantal onderwerpen die relevant zijn bij dzogchen en bij psychotherapie van gedachten te wisselen, met jou en vooral ook met de lezers.
Er zijn religies waarbij gesteld wordt dat hun heilige boek de volledige waarheid bevat, dat er nooit meer iets geschreven of bedacht zal worden dat hun heilige boek zal overtreffen op welk terrein van het leven en welke opvatting dan ook.
Bij dzogchen is het zeker niet de bedoeling uit te gaan van absolute waarheden. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het tegenovergestelde het geval is. Bij dzogchen is juist het je losmaken van zogenaamde absolute waarheden in je denken belangrijk. Groei van bewustzijn kan nooit beperkt zijn tot wat je al weet.

Rob: Je hebt mijn model goed samengevat, maar ik heb nog wel kanttekeningen.
Zowel het daadkrachtige als het kwetsbare kind komen in de knel, dus niet alleen het daadkrachtige.
En in de gereedschapskist die je noemt zit ook nog een handleiding en dat is zijn geloof. Het geloof is een verzameling gedachten die een status van absolute waarheid krijgen.
Naast deze handleiding bestaat de inhoud van de kist uit drie verzamelingen tools namelijk alles wat valt onder terugtrekken uit, aanpassen aan of strijden met de omgeving, alle drie met als doel te overleven.

Het overleven is de reden van bestaan van de overlever, maar dat was het in oorsprong niet. Het daadkrachtige kind had vooral de functie van hoe kan ik me profileren, hoe kom ik tot mijn recht in wie we met elkaar (het daadkrachtige en kwetsbare samen) zijn.
Het daadkrachtige deel wordt steeds meer een overlever naarmate het daadkrachtige deel moet doen wat eigenlijk de opvoeders zouden moeten doen, bijvoorbeeld veiligheid bieden, mee laten doen, erkenning geven. Naarmate er niet in de basisbehoeften van een zich ontwikkelend kind wordt voorzien, zal het daadkrachtige kind zijn kracht aanwenden om de kwetsbaarheid te beschermen. Deze energie kan dan niet meer ingezet worden om zijn eigen natuur te profileren.
Tevens gaat de overlever zijn energie stoppen in missies om erkenning te krijgen van de buitenwereld bijvoorbeeld om liefde-waardig te worden in plaats van gewoon bezig te zijn met eigen leven, waarbij de mening van de ander secundair is.

Tekening Sodis Vita.

Luuk: De persoon gaat dus steeds meer reageren op de omgeving en steeds minder vanuit zijn eigen natuur leven. Eén van de reacties op tweespraak één was: “Van Boven ondersteunt mensen in het worden wie ze zijn. Kan iemand mij dit uitleggen?”
Ik vind dat je deze vraag hierboven beantwoord hebt.

Klopt het dat de overlever zichzelf niet bewust is van zijn manier van naar de wereld kijken en dat zijn beslissingen over hoe de wereld in elkaar zit het resultaat zijn van ervaringen toen hij nog niet volwassen kon denken.

Rob: Ik neem aan dat de overlever een fundamentalist is en zijn geloof gesloten is. De overlever heeft voor alles behoefte aan zekerheid, omdat dat voor hem veiligheid garandeert. Twijfelen aan wat je gelooft zou hem houvast doen verliezen. De overlever heeft dus een geloof dat voor hem absoluut waar is en waar hij zich niet van bewust is. De overlever is volledig geïdentificeerd met zijn geloof en als het geloof van de overlever in het interne gezin ( kwetsbaar kind, daadkrachtig kind, volwassene) regeert, zorgt dit voor een verstoord zelfbeeld. Levend naar dit verstoorde zelfbeeld kan je niet volledig neerzetten wie je eigenlijk bent. Mooi zou zijn je helemaal niet bezig te houden met welk zelfbeeld dan ook, maar meer te volgen wat je waarneemt en ervaart in jezelf.

Op de vraag wie –ik- nu eigenlijk ben wil ik stellen: ik ben in het moment dat wat ik waarneem en tegelijkertijd ben ik de waarnemer. Des te minder ik gehoorzaam aan geloof des te meer ik kan zijn wie ik ben. Wat ik waarneem is wat mijn zintuigen me vertellen, wat ik aan lichamelijke sensaties waarneem, mijn emoties en mijn gedachten. De inhoud van mijn gedachten en dus ook wat ik geloof gaan slechts over mogelijkheden.

Luuk: Bij dzogchen is het uiteindelijke doel het herkennen van het non-duale bewustzijn, een bewust zijn dat voorbij gaat aan het gevoel een afgescheiden zelf (ego, ik) te zijn. Volgens dzogchen is ons bewustzijn voor onszelf zo moeilijk te herkennen doordat we doorlopend bezig gehouden worden door onze dwangmatige gedachten. Dat afdwalen van de geest, het dwangmatige denken, wordt toch voor een belangrijk deel veroorzaakt door de overlever. De overlever is bij uitstek een dualist, hij kan alleen bestaan als er een tegenstander is. Hij zal zelfs een tegenstander bedenken als er zich niemand aandient. Daarvoor gebruikt hij bijvoorbeeld projecties. Hij moet en zal een tegenstander hebben, bij voorkeur buiten zichzelf, maar desnoods alleen maar intern. De eigen natuur, in jouw model het kwetsbare kind, kan ook zo’n tegenstander zijn.

Rob: Het hoeft niet altijd een tegenstander te zijn, waar je een afkeer van hebt. De overlever kan het kwetsbare kind ook uit bescherming in meer of mindere mate weg willen houden voor de wereld. In plaats van een non-duaal bewustzijn verwoord ik het meer als een bewustzijn waarmee ik me als individu verbonden/ opgenomen weet in het geheel.

Luuk: Spiritualiteit wordt vaak gezien als bewustzijnsgroei. Je leert je eigen gedachten gewaar zijn. Als je getuige bent van je gedachten, heb je al vrijheid gewonnen ten aanzien van die gedachten. Je leert je eigen -ik- gewaar worden. Doordat je je eigen ik gewaar wordt, leer je zien dat je deze eigen ik niet bent, omdat je deze –ik-  gewaar bent. Je kunt niet die gene zijn die je gewaar bent.

Mensen die het besluit nemen dat dit gewaarzijn je werkelijke -ik- is, zijn begonnen aan een spirituele reis. Je zou kunnen zeggen dat religie en spiritualiteit daarbij niet naast, maar tegenover elkaar staan. Bij religie is er sprake van een identificatie met een geloofssysteem en bij spiritualiteit is er sprake van een groei van bewustzijn, waardoor je ziet dat je je geloofssysteem gewaar kunt zijn en er niet aan gebonden bent.

Rob: Mijn stelling is dus dat ik zowel de waarnemer als het waargenomene ben. Alles wat er is bestaat bij de gratie van dualiteit. Is er geen dualiteit dan is er niets. Verder sluit ik me bij jouw standpunt van religie en spiritualiteit.

Rob van Boven (1951) is psycholoog en geregistreerd psychotherapeut. Hij was consultant voor verschillende organisaties (drugs en verslaving counseling, vaardigheden workshops) en werkte vijftien jaar als een behandelingscoördinator in een psychiatrische instelling.
Van Boven ondersteunt mensen in het worden wie ze zijn door hen te assisteren om hun interne weerstanden op te lossen en om zich te ontdoen van oude geloofsovertuigingen. Hij gaat in zijn therapieprojecten pragmatisch/directief te werk en is geïnspireerd door verschillende therapeutische richtingen.
Bij Rob van Boven wordt het geloof van de overlever bewust gemaakt en een juiste plaats gegeven. Het doel is om los te komen van de dwang van het geloof en bewustzijn te ontwikkelen naast deze denk- en voelpatronen. Hoe meer je van het geloof van de overlever bevrijd bent, zonder het te bestrijden, maar door het de juiste plek te geven, hoe vrijer je kan leven.
Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en heeft een drietal boeken geschreven over de door hemzelf ontwikkelde hulpverleningsmethode communitysupport. Hij is lid van de Dzogchen Community Nederland.
Dzogchen is een vorm van Tibetaans boeddhisme waarbij veel belang wordt gehecht aan de ontwikkeling van individueel bewustzijn. Bij deze traditie streeft men naar non-dualiteit van het bewustzijn. Mensen zijn zich niet alleen bewust ( je weet dat je dit leest), maar je kunt je ook bewust zijn van dit eerste bewustzijn. Dit meta-bewustzijn wordt ‘gewaarzijn’ genoemd.
Bij Dzogchen leer je om de essentie van onze geest te herkennen. We kunnen deze essentie meestal niet herkennen, omdat we zo geïdentificeerd zijn met ons denken en voelen. Doordat we zo versmolten zijn met ons denken en voelen ervaren we de gewaarzijnde kwaliteit van onze geest niet. Het enige dat we ervaren is ons subjectieve ik-bewustzijn, met onze opvattingen waar we zo op vertrouwen. Het is ons houvast, ons geloof. Bij Dzogchen wordt het probleem bij de wortel aangepakt en het hele subject-object dualisme doorzien en overstegen.

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Dzogchen, Tweespraak Rob van Boven en Luuk Mur Tags: Tweespraak

Lees ook:

  1. Tweespraak – Psychotherapeut Rob van Boven en psycholoog Luuk Mur praten over…goeroes.
  2. Tweespraak – Psychotherapeut Rob van Boven en psycholoog Luuk Mur praten over…aandacht.
  3. Tweespraak – Psychotherapeut Rob van Boven en psycholoog Luuk Mur praten over…’selfing’
  4. ‘De buitenwereld daar moeten we het van hebben, gelooft de overlever.’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Kay zegt

    27 januari 2017 om 09:01

    Deze reactie is verwijderd, gaat niet in op de inhoud van het artikel.

  2. Piet Nusteleijn zegt

    28 januari 2017 om 10:35

    “Als je getuige bent van je gedachten”.
    In deze zin wordt “de getuige” genoemd, opgevoerd.
    Uitgaande dat “de waarnemer en het waargenomene feitelijk één zijn: de ziener en het geziene één zijn. Kan je dus spreken over de getuige van het waargenomene. In het waargenomene komt die hele santekraam langs: de persoon, de overlever, het kind, een iemand die beslissingen neemt, een denker, een ziener. Noem maar een rijtje op.
    Is er onderscheid te maken tussen de getuige en de waarnemer? Hoe weet je wanneer je getuige bent en wanneer je geïdentificeerd bent met de waarnemer? Anders gevraagd: Is er verschil tussen getuige zijn en waarnemen?

  3. Piet Nusteleijn zegt

    28 januari 2017 om 10:54

    “De denker” is ook een gedachte. Weliswaar een kerngedachte maar wel een gedachte. Er bestaat slechts denken.
    Zo kom ik op de gedachte dat er een wereld is van “denken en niet denken”. Is “de getuige” ook slechts een gedachte?

Primaire Sidebar

Door:

Rob van Boven en Luuk Mur

Rob van Boven (1951) is psycholoog en psychotherapeut met belangstelling voor het boeddhisme. Luuk Mur ( 1952) is psycholoog en lid van de Dzogchen Community Nederland. Beide mannen gaan over boeddhistisch gerelateerde zaken in gesprek in Tweespraak. 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 27 februari 2021
    Volle Maan chant (online)
  • 28 februari 2021
    Open les Kum Nye Tibetaanse Yoga | Online
  • 28 februari 2021
    Discovering Padmasambhava (online)
  • 1 maart 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • 3 maart 2021
    Zen Spirit Doorgaande groep Meditatie Arnhem
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Mijmeringen over bewustzijn

Rob van Boven en Luuk Mur - 23 februari 2021

Je trok in je jeugd de conclusie dat je niet gewenst was. Met die ervaring ging je de wereld zien. Dat werd het fundament van je geloofssysteem. Je ging jezelf beschermen tegen deze pijnlijke gevoelens, die het gevolg zijn van wat je bent gaan geloven.  Dat kan zijn door jezelf zoveel mogelijk terug te trekken of vooral niet lastig te zijn. Of misschien ging je juist heel nadrukkelijk aanwezig zijn, wat door anderen juist als heel vervelend ervaren kan worden.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 2 en slot))

Erik Hoogcarspel - 21 februari 2021

Het is niet verwonderlijk dat het begrip “gelijkheid” in andere culturen geen rol speelt. Blijkbaar heeft men daar wel van de ervaring geleerd. Voor Confucius waren rangen en standen in de maatschappij noodzakelijk voor een harmonische en goed functionerende samenleving. Een referendum zou volgens hem alleen maar tot grote rampen leiden, want ongeletterde en slecht opgevoede mensen kunnen niet weten wat het beste is voor ieder.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 1)

Erik Hoogcarspel - 20 februari 2021

We leven in procrustische tijden waarin gelijkheid heilig is geworden. Onderscheid, discriminatie, is zo’n beetje de bron van alle kwaad. We moeten allemaal gelijk zijn. Alle kinderen in een klas, allemaal schaatsen of naar het strand op hetzelfde moment, allemaal dezelfde kleding en dezelfde maten, met wat elastiek in de stof past het toch wel.

Paul Boersma – Het portret als valkuil

Paul Boersma - 16 februari 2021

Het Boeddhabeeld is een symbolische weergave van de vergoddelijkte mens, van de verlichte mens, van de mens waarin wijsheid en mededogen tot volle ontplooiing zijn gekomen. Het is een toonbeeld van harmonie.

Zó ontken je het klimaatvraagstuk óók. Dat kan anders!

gastauteur - 9 februari 2021

De crisis lijkt te groot, te massief om door de massa’s goed begrepen te kunnen worden. Let wel, het staat hier goed, die massa’s mensen zijn niet dom, er is niets neerbuigends bedoeld, maar de omvang van de problemen en de belangenstrijd er omheen zijn dermate groot dat begrip en theorie moeilijk ‘populair’ te maken zijn. Alleen maar roepen dat het ‘heel erg’ is, motiveert ook niet echt. En dan nog de (on)kosten van de benodigde maatregelen, wie draait ervoor op?

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • De grenzeloze ruimte tussen de woorden
  • Het jaar 2021 – dag 57 – gekapteharen
  • Saudade met tijm en boog
  • Vrijdag zindag (16) – Ware versies
  • Bitter Winter – ‘Ook vrouwen stelselmatig verkracht in Tibetaanse heropvoedingskampen’

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens