Zen is het Japanse verbasterde woord voor dyana (meditatie) en heeft zoveel invloed op de Japanse maatschappij gehad dat de Japanse cultuur ervan doordrenkt is. In veel tempels hangen slingers van in elkaar gevouwen origami kraanvogels. Tangen Roshi is een fervent kalligraaf. Er is meer zoals Ikebana (bloemschikken), theeceremonie, kyudo (boogschieten), Shojin-Ryori, vegetarische kookkunst). Ik kan deze lijst nog wel met een stuk of tien andere culturele activiteiten aanvullen. Maar ik wil er een uitlichten die niet zo heel bekend is: Iaido. Lai betekent ‘zwaardtrekken’ en do betekent ‘de weg van’.
Er bestaat dus een culturele activiteit zwaardtrekken en die is doortrokken van zen, is daarom met ceremonie verweven, het is zenbeoefening in actie. Als je Iaido beoefent begin je met het groeten van het zwaard.
Het zwaard wordt in het algemeen gezien als de ziel van de beoefenaar, wat ik persoonlijk nogal negatief vind. Het suggereert dat een zwaard kracht geeft en dat je zonder zwaard zielloos (krachteloos) bent. Voor mij is het groeten respect tonen voor de scherpte van het zwaard. Er bestaat een zen-anekdote waarin een samurai aan zenmeester Hakuin vraagt: ‘Bestaat er werkelijk een hemel en een hel? ‘ ‘Wie ben jij’, vraagt Hakuin. Hij antwoordt: ‘Ik ben samurai Nobushige.’ ‘Jij een samurai?’. Hakuin gaat zolang door met hem te beledigen dat de samurai uiteindelijk zijn zwaard trekt met de bedoeling Hakuin een kopje kleiner te maken.
Op dat moment zegt Hakuin: ‘Hier openen zich de poorten van de hel.’ De bedoeling begrijpend steekt de samurai zijn zwaard weer in de schede, waarop Hakuin zegt: ‘En hier op openen zich de poorten van de hemel.’ Ik denk dat het beter is om dit in gedachten te houden tijdens het groeten, dan dat het zwaard je ziel zou zijn. Ikzelf heb een bot en een scherp zwaard- als ik scherp ben gebruik ik heel geconcentreerd het scherpe zwaard. Maar bij de geringste twijfel gebruik ik het botte zwaard, ik heb mijn lichaamsdelen veel te lief. Hoe het zwaard het Japans boeddhisme is binnengeslopen is waarschijnlijk het gevolg van rivaliserende scholen binnen het boeddhisme. Binnen de Tendai sekte had men krijger-monniken de ‘Sohei’, maar toen het zwaard zijn superioriteit door de intrede van vuurwapens verloor heeft de beoefening van het zwaardtrekken zich als meditatieve vorm ontwikkeld.
Vloeiende beweging
De oefening bestaat uit in een vloeiende beweging het uit de schede te trekken en in die zelfde beweging een denkbeeldige tegenstander neer te slaan. Om vervolgens het zwaard weer terug te steken in de schede. Dit lijkt gemakkelijker dan het is. In de eerste plaats is het zwaard zo lang dat, als je dat normaal zou trekken het laatste stuk nog in de schede zit terwijl je arm volledig gestrekt is. De truck is de schede met je linkerhand in naar achteren trekken en het zwaard vooruit. Maar voor je zover bent moet je het zwaard van zijn slot halen en de schede negentig procent draaien.
De schede is van hout en als je met een shinken (scherp zwaard) oefent bestaat het risico dat je dwars door de schede heen in je eigen hand snijdt. Ook het zwaard weer terug in de schede steken is risicovol. Vandaar dat beginnelingen met een boken (houten zwaard) beginnen, daarna met een Iaito (bot zwaard) en dan pas een shinken. Zonder motivatie is iemand snel uitgekeken op Iaido, ik vermoed dat er daarom wat kata’s (geografische patronen) zijn toegevoegd om het voor leken wat aantrekkelijker te maken.
Ik ben met Iaido in het Bukkoku-Ji klooster (Japan) in contact gekomen. Daar was een gepensioneerde Kendo meester die politietrainer was geweest. Iedereen in het klooster deed wel iets aan ‘zen in actie’. Dogo-San was vaak bezig om oude kranten zwart te schilderen omdat hij geen geld had om kalligrafiepapier te kopen. Hij schilderde over de prachtig gekalligrafeerde karakters heen tot de krant bijna helemaal zwart van de inkt was. Op een keer keek hij mij grijnzend aan en zei: ‘Rolling Stones, paint it black.’
Mij was het zwaard op het lijf geschreven, ik heb in de grijze oudheid in een straattheater gespeeld waar ik koorddanser was, een risicovolle activiteit.
Toen ik in het klooster een dik touw vond ben ik tijdens het zomerreces (rustige periode) op een afgelegen plek koorddansen op het slappe koord gaan oefenen. Toen Kogen-San mij per toeval een keer zag kwam hij een week later met twee houten zwaarden aanzetten met de mededeling: ‘Rope too much attention, we practice boken.’ Hij heeft het meditatieve er letterlijk in geslagen met kreten: ‘No thinking, only doing.’
Ik ben hem er nog steeds dankbaar voor, nu mijn lijf tegensputtert als ik met gekruiste benen wil gaan zitten en mijn zazen beoefening belemmert, heb ik Iaido nog. Maar nog dankbaarder ben ik mijn leraar Tangen Roshi, alles wat ik schrijf zou zonder hem nooit op papier gekomen zijn. Is hij belangrijk voor mij? We zijn met elkaar verweven- zoals ik de genen van mijn ouders draag, zo draag ik de genen van zijn erfenis. Is dat belangrijk? Hij zei ooit: hoe onaanzienlijk een zwaard ook mag zijn, het vakmanschap wat de maker er in gelegd heeft, valt niet te ontkennen.
Ik realiseer mij maar al te goed dat mijn lijf ook Iaido op een gegeven moment niet meer aankan. Maar,… vertel me wat is niet aan te wenden voor verdieping en inzicht, dat is maar één ding, het niet volgen van je hart. Als je je hart niet volgt kom je nooit waar je wezen moet, dan kom je nooit thuis en blijf je hangen in wat je geest je voorspiegelt Volg je hart ‘No thinking, only doing.’
G.J. Smeets zegt
:)
Siebe zegt
Zeshin schreef: “Als je je hart niet volgt kom je nooit waar je wezen moet, dan kom je nooit thuis en blijf je hangen in wat je geest je voorspiegelt. Volg je hart ‘No thinking, only doing’.
Ik heb er wel wat gevoel voor maar aan de andere kant waar ‘moet’ je wezen dan? Is het ergens ook niet de opperste illusie? Dat je nooit op je plek bent?
Nam de Boeddha juist op een gegeven moment niet het krachtige besluit, “vanaf nu wees ik gewoon hier, en blijf ik hier. Welk verlangen, lust en ontevredenheid (leger van Mara) er ook opkomt in me, ik blijf hier gewoon zitten en verzet geen enkel stap meer. Ik laat me niet meer motiveren door verlangen, lust en ontevredenheid”. Is dit niet de ware manier van je hart volgen? Ophouden überhaupt iets te volgen, verstand, hart, geest wat dan ook.
En hoe verhoudt zich het advies van de zenleraar tot het advies van de Boeddha aan zijn zoon Rahula?
http://www.sleuteltotinzicht.nl/m061.htm
De boodschap in deze sutta lijkt te zijn, denk eerst na voordat je iets doet. Doe niet alleen maar, maar bespiegel voortdurend je doen en laten, vooraf, tijdens en erna.
zeshin zegt
Hallo Siebe,
Waarom denk je dat boeddha het krachtige besluit nam om geen stap meer te verzetten.
Dat was om thuis te komen, en dan heb ik het niet over een stapel stenen en dakpannen.
Gassho Zeshin
Siebe zegt
Ja, dat geloof ik ook Zeshin.
Het valt niet mee je niet te laten bewegen door ontevredenheid, knagend, zeurend, verlangend, begeertevol, vind ik. Ik vind het ongelofelijk wat dit losmaakt. “Je verspilt je leven”, “leef toch jongen”, je leeft niet”, je bent er om te leven”, “beleef avonturen”, “hoe kun je nou zo tegen het leven kiezen?”, “ik heb je geschapen om te leven”, “je bent niet bestemd om te mediteren”, “je bent in opstand”, “geniet, maak plezier”, “als je straks dit hebt, ben je gelukkig”, “als je straks dat gaan doen, wordt je gelukkig”.
De geest spiegelt je steeds maar die zaken voor, zoals jij ook aangeeft. Het is nog erger dan de pop-ups van Microsoft Windows 10 upgrade die ook steeds agressiever worden:-)
Moge iedereen thuiskomen.
Zou je ook nog je commentaar willen geven op de ogenschijnlijk wel erg grote verschillen tussen Boeddha’s advies aan Rahula (M61) en de instructie van de zenleraar om “niet te denken maar te doen”?
Hoe kan dit bij elkaar gebracht worden? In welke zin is niet denken maar doen wijs of spreekt dat je aan? En hoe sta je tegenover het advies van de Boeddha aan Rahula? Is dat iets wat je je leerlingen meegeeft? Speelt dit in Zen en als het niet speelt, waarom niet?
zeshin zegt
Sorry maar het lijkt mij niet verstandig een verklaring te geven van een conversatie die 2500 jaar geleden heeft plaats gevonden en pas 300 jaar erna is opgetekend. Antwoorden liggen altijd in jezelf, uiteindelijk zou mijn antwoord op spirituele vragen zo als deze ontoereikend zijn, hier is het zaak je eigen antwoord te vinden.
Siebe zegt
Ik kan niet zeggen dat ik weet wat juist handelen is in omstandigheden. Ik ben nogal onzeker op dit vlak.
Ik vind de raadgeving van de Boeddha aan Rahula in MN61 wel mooi omdat dit de nadruk legt op het welzijn van wezens. Dit steeds beschouwen vind ik mooi. Dit zie ik ook bij de uitleg van juist handelen als onderdeel van het edele achtvoudige pad: niet-doden of wezens leed toebrengen, niet stelen, geen seksueel wangedrag.
Mijn eigen ervaring met “niet denken maar doen” zijn niet zo best want voordat je het weet doodt je wel wezens en breng je wel leed toe. Ik zie ook in dat achteloos gedrag veel ellende brengt, maar ik weet ook dat jij niet verwijst naar achteloos gedrag.
Je zou ook kunnen zeggen: “niet een neiging volgen maar vrij handelen”.
Zoiets zegt Dharmapelgrim ook in zijn bericht waarin hij verslag doet van gesprekken met onbekenden. Niet meteen de neiging volgen iets verstandigs te zeggen bijvoorbeeld, of iets kalmerends, of iets… maar even de ruimte opzoeken, stil worden, leeg en dan eventueel iets zeggen of doen.
Toch kan ik ook niet zeggen dat een neiging volgen perse weer verkeerd is. Ouders hebben ook de neiging hun kwetsbare kinderen/baby’s te behoeden voor ellende. Nou, zo erg is dat ook weer niet, tenminste als het niet totaal doorslaat. Er is de neiging om iets te delen. Er zijn ook niet zulke slechte neigingen.
Maar een Boeddha handelt niet meer vanuit een neiging.
Siebe, neiging op twee voeten
Sjoerd zegt
En verder…? (Als je zover bent.)
zeshin zegt
“Aleen maar” doen is geen vrijbrief om je emoties de vrije loop te laten. “Alleen maar doen” is je gedachten over wat je doet los laten. Denk tijdens het lopen er over na hoe je dat doet, dan kom je geen stap verder. Gedachten maken nooit inzichtelijk hoe iets moet. Juist als je ze los laat valt het kwartje. Als je constant over van alles nadenkt mis je de mooiste dingen in je leven.
Arjan Schrier zegt
Hoi Zeshin,
Mooi Samuraizwaard. Dit kwam ik tegen over de terugkerende discussie over de oudheid en betrouwbaarheid van de sutta’s. Ik verwacht natuurlijk niet dat de discussie daarmee over is :-):
I share with Theravada Buddhists (and most
scholars) the view that their form of Buddhism is extremely conservative.Doctrinally, Theravada seems to have undergone very little change
or development since its origin in ancient India. Uit Gombrich, theravada buddhism.
De leeftijd en van de traditie en uitspraak zijn echter geen teken voor hun nuttigheid/ betrouwbaarheid. Maar om nou op dat argument ervan uit te gaan dat ze niet nuttig zijn of betrouwbaar en zo’n Pali boek niet open te willen slaan…. Tsja, misschien mis je dan wel iets daardoor. De naam van dit blad moet toch ergens vandaan zijn gekomen?
Wijsheid is meestal wat anders als eigenwijsheid. Maar niemand kan een ander wijs maken.
Sjoerd zegt
Dag Arjan,
Lees je voor verandering van smaak ook wel eens andere religieuze lectuur, zoals bv de bijbel, zoals wij die kennen, of de thora zoals die bij de Joodse religieuzen in gebruik is. Ze zijn wat betreft de wijze van tot stand koming in die zin vergelijkbaar, dat ze beiden, net zoals de pali canon, een neerslag zijn van verhalen en mondelinge overdracht. Eea bewerkt en opgetekend door toenmalige religieuze wetenschappers. Naar schatting tussen de 350 en 500 jr na het aangenomen bestaan van Sidhattha Sakyamuni.
In de recent verschenen studie “Het Oerboek van de Mens “, wordt een aardige indruk verschaft van de achtergronden van het ontstaan van grotere statelijke gebonden religieuze opvattingen en verhalen (Asoka) en de mogelijke redenen om het “Verhaal” verder te ‘ontwikkelen’.
Een erg interessante en relativerende zienswijze naar de religieuze /spirituele dimensie van de mensheid.
Ook een zijdelingse ondersteuning van Sesshin’s reactie, waarin hij het zoeken van jouw eigen antwoord adviseert.
Tokai van Dwaal tot Zin
Gerben zegt
Om thuis te komen raad ik, net zoals de Boeddha deed, inzichtsmeditatie van harte aan. Of je dat binnen een zen, Theravada of Tibetaanse context doet, maakt niet zo veel uit. Kies daarin wat bij je past en volg je hart.
Wat die verschillende stromingen van inzichtsmeditatie gemeen hebben (de één wat explicieter dan de ander), is dat ze zich richten op het veranderlijke, onbevredigende en niet op zichzelf staande aspect van verschijnselen als gedachten, gevoelens, emoties, etc. In die kenmerken ligt de sleutel tot bevrijding. De inhoud van de gedachten, gevoelens en emoties is volstrekt irrelevant als het om thuiskomen gaat!
De inhoud is natuurlijk uitermate van belang als het gaat om de vraag hoe we dit leven zinvol en overeenkomstig maatschappelijk ethisch aanvaardbare principes willen leven. Maar dat is heel iets anders dan thuiskomen.
Voor mij ligt de bevrijding niet in de inhoud van gedachten en vragen, maar in het feit dat ze opkomen en gaan, nooit tot permanent bevredigende antwoorden en diepe rust leiden en ik ook niet zo heel veel controle heb over welke gedachte komen en gaan.
Inzichtsmeditatie leidt op die manier tot ‘nieuwe manieren van zien’. Ik kan het van harte aanbevelen.
Groetjes, Gerben
Gerben zegt
Nog één puntje voordat lezers zich op hun meditatiekussentje storten en zich voornemen om niet meer op te staan totdat ze zijn thuisgekomen:
Zoek een goede leraar die je kan begeleiden in de technieken van inzichtmeditatie en het proces dat dat op gang brengt. Het zijn krachtige technieken en geen speelgoed! Net zoals niet elke 18 jarige met een rijbewijs achter het stuur van een Ferrari moet kruipen, is inzichtmeditatie ook niet per definitie voor iedereen geschikt. Ik ben een groot fan van inzichtmeditatie, maar raad het niet iedereen aan.
Sjoerd zegt
De kata’s dienen niet om het interessant te maken, ze zo beoefenen dat ze deel van je gaan uitmaken heeft als gevolg dat je alle mogelijke aanvallen en weringen spontaan kunt uitvoeren.
Dan kunnen 2 zwaartvechters samen in hoog tempo de complementaire kata’s uitvoeren op de wijze van een spontaan gevecht met scherpe zwaarden.
Het is de fase van groei in vereenzelvigen met wapen, techniek en tegenstander in een staat van volmaakte concentratie en handelen voorbij het denken.
Als beiden op hetzelfde niveau functioneren zijn er geen blessures. De aandacht en concentratie verdiepen zich alleen maar door de kata’s te blijven beoefenen. Alleen of samen met een ander.
Dezelfde methodiek wordt ook met kata’s beoefend bij het gevecht met de lege hand.
Ook is de aanpak bij het boogschieten overeenkomstig.
Het gaat niet om het winnen, het gaat om de beoefening.
Veel plezier met het ‘zwaardtrekken’, een boksen is voor de beoefening voldoende. Samen met een ander is ws een shinai veiliger
.
Veel plezier,
Tokai de Dwaalzinnige
Sjoerd zegt
“boksen” is “boken”.
Arjan zegt
Hoi Sjoerd,
Excuus voor de late reactie.
Ik heb even de recentie van het Oerboek bekeken. Ik heb andere stromingen bestudeert, de bijbel is me zelfs met de paplepel ingegoten.
Ik ben het alleen niet met je eens dat de totstandkoming van de bijbelboeken en het Pali sutta’s en vinaya gelijksoortig is.Terwijl je in de bijbelboeken duidelijk verschillende auteurs aan het woord ziet en er ook inhoudelijk andere boodschappen zijn is dat in het Pali minder of niet het geval. De evangelieen zijn ook fragmentarischer als de meeste sutta’s. Dat er een tijdsperiode is tussen mondelinge en schriftelijke overlevering is zeker geen bewijs dat daarom automatisch inhoudelijke fouten optreden in de overlevering van generatie op generatie monnikken. Ik heb het na een tijdje opgegeven om innerlijke tegenstrijdigheden te vinden binnen het Pali canon. Als iemand ze wel gevonden heeft lees ik dat graag.
Juist in de latere Sanskriet sutra’s zie ik weer dat het rommeliger wordt. Dat de Boeddha echt bestaan heeft is onder historici een feit, met name Keizer Asoka, en de berg aan archeologische fondsten die archeologen van de East India Company vonden laten dat als een zuil van Asoka boven water staan.
Voor de historiciteit vanb Jezus zijn er natuurlijk ook archeologische aanwijzingen en tekstuele verwijzingen van tijdgenoten.
Verder bevat het pali corpus (itt de bijbel) de eerste beschrijving van causaliteit in het menselijk denken.
Van alle dingen die door een oorzaak (hetu=wortel) ontstaan,De Tathagata (Boeddha) heeft de oorzaak ervan uiteengezet; En hoe ze tot hun einde komen, dat vertelt hij ook, Dit is de leer van de Grote Hermiet.
Dus ja, het is beide mensenwerk maar nee, ingeval de sutta’s is een Verlichte (Boeddha) aan het werk. Zo iets als de leer van de Boeddha ben ik nooit eerder tegengekomen (op mijn 30ste).
Verder zijn er wel interessanet paralellen. Liefde is zowel bij Boeddha als Jezus belangrijk. Wedergeboorte was bij de Pythagoreers gemeengoed. En een of andere wederkerigheid van goede en slechte daden komt in beider denken voor. Ook hellen en hemels komen in beide denkrichtingen voor. Vast nog meer maar dat schiet me nu even niet te binnen.
Verder ben ik het hier wel mee eens:
https://en.wikipedia.org/wiki/Theravada#Pali_Canon
groetjes Arjan
G.J. Smeets zegt
Beste Arjan,
“Dat er een tijdsperiode is tussen mondelinge en schriftelijke overlevering is zeker geen bewijs dat daarom automatisch inhoudelijke fouten optreden in de overlevering van generatie op generatie monnikken. Ik heb het na een tijdje opgegeven om innerlijke tegenstrijdigheden te vinden binnen het Pali canon.”
Innerlijke tegenstrijdigheden? Het aantal elkaar uit de tent vechtende sektes / scholen schoot meteen na Shakyamuni’s overlijden als paddestoelen uit de grond; kun je zelf nazoeken in elk serieuze historische studie van het vroege boeddhisme. Daarnaast herinner ik eraan dat de 4 evangelieën die jou met de paplepel zijn ingegoten (je eigen omschrijving) een post hoc selectie is uit méér dan vier evangelieën; ook dat kun je zelf nazoeken in elke serieuze historische studie van het vroege christendom.
“Verder bevat het pali corpus (itt de bijbel) de eerste beschrijving van causaliteit in het menselijk denken.”
Wie heeft je dat wijs gemaakt – ooit van Thales gehoord?
Beste Arjan, je zet het verleden naar je eigen hand en ik citeer je: “Zo iets als de leer van de Boeddha ben ik nooit eerder tegengekomen.” Dat je het nooit eerder bent tegengekomen komt uiteraard dat je niet verder hebt gekeken – en dat bedoel ik niet denigrerend. Onder historici heet niet-verder-kijken ‘revisionisme’ en revisionisme is altijd ideologisch gemotiveerd door geloof in een of andere ultieme bron. Jij belijdt dat geloof letterlijk waar je stelt “… ingeval de sutta’s [is] een Verlichte (Boeddha) aan het werk.” Tja, dat is jouw hoogstpersoonlijke boeddhistische equivalent van bijbelvastheid. Het historische feit is dat in de sutta’s niet een verlichte aan het werk is maar een samenraapsel van auteurs die over Shakyamuni hebben geschreven. Niet meer, niet minder.