Met de zelfverbranding van twee boeddhistische monniken, afgelopen zondag in de Tibetaanse hoofdstad Lhasa, is het aantal Tibetanen die zichzelf sinds vorig jaar maart in brand staken maart gestegen tot 34. Zeker 24 van hen zouden zijn overleden. Eén van de monniken in Lhasa is dood, de ander ligt gewond in een ziekenhuis. Niet alle gevallen zijn door de Chinese autoriteiten in Tibet bevestigd. Wel die van zondag.

China noemt de zelfverbranders ‘terroristen en criminelen’. Volgens de autoriteiten in Peking zijn de protesten in Tibet een gevolg van het verzet van in het buitenland wonende Tibetanen, en hun geestelijk leider de Dalai Lama. De Chinezen noemen Tibet een provincie van China. Tibetaanse organisaties spreken van een bezetting en uitbuiting van hun land, en beschuldigen China ervan de Tibetaanse cultuur en identiteit te vernietigen.

‘Ik offer mijn lichaam om solidair te zijn met hen in vlees en bloed, en om vergiffenis te zoeken door deze hoogste tantrische eer om je lichaam te offeren. Dit is niet om persoonlijke faam of glorie te krijgen.’

Tientallen boeddhistisch tempels zijn kapot gemaakt en monniken en nonnen vermoord of gevangen gezet. Er is een enorme emigratiestroom op gang gekomen van Chinezen naar Tibet, die de autochtone inwoners in aantal verdringen.

De in ballingschap levende Dalai Lama sprak zich in het verleden uit voor een vreedzaam dialoog met China over de onafhankelijkheid van zijn land. Jonge Tibetanen zijn niet tegen elke vorm van geweld. Sinds 2008 nemen de protesten in Tibet zelf toe tegen de ondermijning van de Tibetaanse cultuur en het Tibetaans boeddhisme. Sommige monniken en nonnen zien geen andere uitweg dan voor zelfverbranding te kiezen. Omdat China de Dalai Lama tot agressor heeft bestempeld, worden de buitenlandse reizen van deze geestelijk leider altijd omgeven met zeer strenge veiligheidsmaatregelen. Zoals vorige week in het Belgische Huy. Tijdens dat bezoek zei de Dalai Lama dat hij gelijk is aan iedereen. En met iedereen mogelijk ook China bedoelend. Het dualisme daarmee afwijzend.

Tsering Jampa, directeur van de in Amsterdam gevestigde Nederlandse stichting Campaign for Tibet, zegt dat de monniken die zichzelf in brand steken, daarmee de Chinese regering en ‘haar wanbeleid in Tibet aan de kaak stellen’. ‘Daarnaast leggen ze op pijnlijke wijze het onvermogen van de Chinese autoriteiten bloot om een menselijke oplossing te vinden voor de problemen. In plaats van te zorgen dat Tibetanen zich prettig voelen in Tibet en deel uit willen maken van China, grijpt dit machtige land terug op dwang, onderdrukking, geweld, isolatie, leugens en verdachtmakingen.’

Tibetanen zijn volgens Tsering Jampa, zelf een Tibetaanse, onverzettelijk als hun kernwaarden op het spel staan. ‘De groeiende reeks misstanden na de Chinese bezetting- zoals hongersnood, verwoesting van kloosters tijdens de Culturele Revolutie, heropvoedingscampagnes, het demoniseren van de Dalai Lama, gedwongen herhuisvesting van nomaden, economische marginalisatie en de aantasting van het milieu- hebben geleid tot bitterheid onder het Tibetaanse volk. Het verzet van de Tibetanen tegen het onrecht is echter niet gebroken.’

Door de zelfverbrandingen wordt de nijpende situatie in Tibet onder internationale aandacht gebracht. Het Europees Parlement nam eind 2011 een resolutie aan die (de oorzaak van) de zelfverbrandingen veroordeelde. Nederland is ‘begaan met het lot van de Tibetanen’, zei minister Rosenthal vorig jaar. De VN ‘Working Group on Enforced of Involuntary Disappearances’  riep de Chinese autoriteiten op om informatie te verstrekken over verdwijningen in China, onder wie Tibetaanse  monniken van wie lot en verblijfplaats onbekend is. De speciale VN-rapporteur voor geloofsvrijheid, Heiner Bielefeldt, benadrukt dat ‘intimatie van de leken- en kloostergemeenschap in Tibet voorkomen moet worden en de rechten van de kloostergemeenschappen en de bredere gemeenschap om vrij hun godsdienst uit te oefenen, volledig gerespecteerd en gegarandeerd moet worden door de Chinese regering.’ Nu is zelfs al het in bezit hebben van een foto van de Dalai Lama strafbaar en worden kloosters gedwongen foto’s op te hangen van Chinese leiders.

Hoe zijn de zelfverbrandingen door Tibetanen in het licht van hun cultuur en religie te verklaren? Sonam Wangyal Sopa Rinpoche, die op 8 januari 2012 overleed na zelfverbranding, zei het zo in een nagelaten audiodocument: ‘Ik offer mijn lichaam om solidair te zijn met hen in vlees en bloed, en om vergiffenis te zoeken door deze hoogste tantrische eer om je lichaam te offeren. Dit is niet om persoonlijke faam of glorie te krijgen.’

De Vietnamese boeddhistische leraar Thich Nhat Hanh, die de zelfverbrandingen in zijn land in de jaren 60 verklaart, schreef in en brief aan Martin Luther King jr. in 1965: ‘Ik geloof met heel mijn hart dat de monniken die zichzelf verbranden, zich niet richten op de dood van hun onderdrukkers, maar alleen op een verandering in hun beleid. Hun vijanden zijn  niet de mens zelf, maar de intolerantie, fanatisme, dictatorschap, hebzucht, haat en discriminatie besloten in het hart van de mens.’

Hoogleraar Aziatische religies van de Radboud Universiteit Nijmegen prof. Paul van de Velde stelt dat in het algemeen zelfmoord in het boeddhisme streng wordt veroordeeld. ‘Je brengt en groot wezeen, namelijk jezelf, grote schade toe. Bovendien dood je of schaad je alle wezeens die van jou afhankelijk zijn of van je houden. Echter, er kan een goede intentie achter je daad zitten. Zo kun je denken aan het voeden van anderen door jouw lichaam aan te bieden aan een hongerig persoon. Of kun je anderen redden door zelf voor jouw dood te kiezen. En bodhisattva kiest er soms voor om zichzelf te doden en daardoor anderen te redden. De zelfverbrandingen van Tibetanen zijn gruwelijk. Het laatste wat ik hoorde is dat de Dalai Lama het niet veroordeelt of zich op de vlakte houdt. Misschien is hij inmiddels van mening veranderd. Ik hoop het laatste. Er zijn Tibetaanse politici en ook een zangeres die vragen de bevolking op te houden met dit zinloos leed- geen zelfverbrandingen meer. Je kunt voor een waarheid sterven, je kunt er ook voor leven. Ik zou wel willen weten welke fractie onder de Tibetanen precies achter deze zelfverbrandigen zit.’

Foto’s ICT
savetibet.nl