• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Jules – Breuklijn door de menselijke conditie

Jules – Breuklijn door de menselijke conditie

25 februari 2025 door Jules Prast

Gedurende de laatste weken van het jaar 2024 her-publiceerden we tekst en beeld van auteurs. In 2025 gaan we daar mee door. Hieronder een column van Jules Prast, eerder in het BD geplaatst op 14 juli 2013.

In de kakafonie van het boeddhisme heeft iedereen gelijk binnen zijn eigen paradigma.

In een boze droom zit ik in de put, om precies te zijn: in een boeddhistische echoput. Het is hierbinnen leeg, er is op de bodem nauwelijks ruimte om te zitten.

Van bovenaf roepen mensen in de put. Ik hoor ze zich verlustigen in de weerkaatsing van hun mantra’s.

Al die flarden van verhaallijnen brengen mij echter in verwarring. ‘Precies hier en nu, als niets lukt, wat doe je dan?’ Een levensechte koan. Dat is dus waarom ik in de put zit.

Logica

Verhaallijnen, altijd die verhaallijnen, tot vervelens toe herhaald. De prins die vrouw en kind verlaat. Skandha’s. Voorwaardelijk ontstaan. Achtvoudig Pad. Vorm is leegte. Mediteren. Bodhidharma. Sila. Boeddhanatuur. Bodhisattva. Oorspronkelijke verlichting. Nembutsu.

Anderen noemen het verklaringsmodellen, weer anderen mythes. ‘Mythe is de zingeving aan het totaal der werkelijkheid’. Een zinnetje van de universiteit, ik meen van de filosoof Bernard Delfgaauw. Voor mythe kun je ook invullen ‘paradigma’, een eigentijdser woord.

In de kakafonie van het boeddhisme heeft iedereen gelijk binnen zijn eigen paradigma. Geen unieke situatie. Iedere religie bestaat uit een kluwen van tradities, losjes gegroepeerd rond een in de loop der tijd tot bochels vergroeid geraamte van opvattingen. Overal is de innerlijke logica ver te zoeken.

Niets werkt. Dus wat te doen?

Erfzonde

De mythe van de Boeddha: er gaat iets fout, maar dat kan zich herstellen. Wat er fout gaat, is dat mensen zich vereenzelvigen met een gespleten beeld van de werkelijkheid. Het recept: oefening, want oefening baart kunst: de kunst van onbaatzuchtig leven.

Ooit hoop ik nog eens iemand tegen te komen die kan uitleggen waarom precies er in de boeddhistische mythe een breuklijn dwars door de menselijke conditie heen loopt. Wat verklaart toch dat mensen überhaupt in de fout kunnen gaan? Het rad van de karma mag dan van oudsher al draaien, maar waarom zijn mensen van nature verdeeld tegen de harmonie van de kosmische orde als deze een en ongedeeld is?

De boeddhistische erfzonde is van een andere herkomst dan de christelijke, maar de mens lijkt in de mythe van het boeddhisme toch ook voorbestemd tot een soort zondeval. En de Boeddha mag dan geen middelaar zijn van Godswege, maar een middelaar is hij wel, een die eveneens de mensen de weg wijst naar het heil.

Mediteren is ontzelvigen, een oefening die telkens weer een horizon van haalbaarheid verleent aan het pad naar onbaatzuchtigheid. Maar als onheilzaam en heilzaam gegeven zijn in dezelfde kosmische orde, hoe is het dan ooit mogelijk dat alle levende wezens tegelijk het één volledig transformeren tot het ander? Stuiten we hier niet op de grenzen van de mythe? Onthult boeddhistische moraliteit zich dus in de grond niet als utopisch wensdenken?

Verdwaasd

De echo’s weerkaatsen nu in een gekmakende opeenvolging. Ik hoor mezelf op de toppen van mijn longen schreeuwen tegen het geluid van mijn dharma-demonen: “Stil, stil, stil!” Mijn stem vermengd met het koor van mantra’s van boven, het maakt het alleen maar erger.

Waarom toch is mensen de logos gegeven wanneer deze ten onder moet gaan in de wijsheid voorbij alle wijsheid?

Dit is geen zitten zo. Tegen de putwand zak ik weg in een verdwaasd half-bewustzijn, uitgeput door de knagende vertwijfeling.

Waarom, in jezusnaam, in een put en niet ‘gewoon’ als een vlinder in een bronzen klok waar je, wanneer je je laat gaan, tenminste nog uit kunt vallen? Terwijl ik verder afglijd van de roetsjbaan naar ik weet niet welke gemoedstoestand, zie ik in een flits de hoofden van Friedrich Nietzsche en Albert Camus aan me voorbijtrekken. De ondoorgrondelijke wegen van het voorwaardelijk ontstaan brengen hen voor mijn geestesoog samen in het gezelschap van Oom Gautama.

Ontwaken is ver weg. Ik weet niet of ik het wil. Ik weet niet of ik wel kan willen wat ik wil of niet wil. Ik weet het even niet meer, maar dan ook echt: helemaal niet meer.

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Columns, Jules Prast, Zen Tags: breuklijn, echoput, Jules Prast

Lees ook:

  1. Wie is hij die ziek is?
  2. Dynamische dharma-pannenkoek (m/v) gezocht
  3. Een kostbaar kleinood
  4. Beroepsgelovigen en amateurzitters

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Siebe zegt

    26 februari 2025 om 10:10

    “De mythe van de Boeddha: er gaat iets fout, maar dat kan zich herstellen. Wat er fout gaat, is dat mensen zich vereenzelvigen met een gespleten beeld van de werkelijkheid”. (Jules)

    De in de Pali suttas geportretteerde Boeddha maakt volgens mij duidelijk dat in de actie van beeldvorming, van gaan voorstellen, daar gebeurt iets, daar veranderen zaken. Daar vindt vertekening plaats. Dit klopt volgens mij ook echt. Want niks bestaat zoals je je voorstelt. Noch jezelf, noch de ander, noch de wereld, noch een object, noch een gevoel, etc. Voorstellen is geen neutrale daad. Voorstellen is vertekenen.

    Neem een wolk. Je kunt niet bepalen wanneer een wolk ontstaat en verdwijnt en wat de vorm is, de grenzen. Wat we een wolk noemen is in werkelijkheid heel vloeiend. Als je die wolk observeert aan de hemel dan zie je dat. Maar de voorstelling van een wolk op papier, canvas, in onze verbeelding, is een duidelijk in tijd en ruimte afgebakende gefixeerde wolk zijn. Maar die wolken bestaan ook alleen maar op papier, op canvas en in de verbeelding. Dit voor alles wat we verbeelden.

    Zodra je gaat voorstellen en verbeelden verander je de werkelijkheid. Het is niet dat je een kopie maakt van wat is. Integendeel, eigenlijk maakt voorstellen en verbeelden iets heel anders van wat is. Je komt ook in een andere wereld terecht die eigenlijk ook alleen maar in verbeelding bestaat. Dat is best wel bijzonder, vind ik.

    “Wat verklaart toch dat mensen überhaupt in de fout kunnen gaan?” (Jules)

    Verbeelding wordt heel makkelijk de werkelijkheid waarin je leeft. Maar hoe je daar alles kent, dat bestaat ook alleen maar daar.
    De Pali Boeddha leert dat als we opgaan in ver-beelden en dat beleven als de werkelijkheid, dan zijn we begoocheld. We zien dan niks meer zoals het werkelijk is.

    • Jules Prast zegt

      26 februari 2025 om 13:18

      Eens, Siebe. Dank je voor je reactie _/\_. Het trainen van de totstandkoming van de waarneming in boeddhistische meditatie volgens de Pali Canon maar ook Yogacara is bijna modern fenomenologisch. Erik Hoogcarspel heeft hier in 2016 een goed boek over geschreven, getiteld ‘Het Boeddha-fenomeen. Zie ook dit interview met de auteur uit2023: https://boeddhistischdagblad.nl/boeddhisme/196880-erik-hoogcarspel-een-beter-boeddhisme-met-fenomenologie/

      Mijn vingers jeuken soms om iets te schrijven over verbeelding en voorstelling aan de hand van Plato, Kant, Schopenhauer en andere denkers (en dichters). Een verontachtzaamd aspect in boeddhisme vind ik het schouwen in andere werelden en eerderelevens. We zitten veel te lezen in oude Indische teksten en de zaken ‘boeddhistisch’ te maken, terwijl we veel Europese bronnen als vergelijkingsmateriaal tot onze beschikking hebben.

      • Siebe zegt

        26 februari 2025 om 17:00

        Dank Jules. Schrijf de jeuk maar van je af:-)

Primaire Sidebar

Door:

Jules Prast

Jules (1961) schreef van 2012 tot 2025 regelmatig voor het Boeddhistisch Dagblad en sindsdien incidenteel. Bij het Kanzeon Zen Centrum Amsterdam ontving hij in 2013 de dharmanaam Taigu (‘grote dwaas’). Behalve van zen is hij een liefhebber van Shinran en de nembutsu. Parallellen tussen christendom en boeddhisme vormen een terugkerend thema in zijn werk. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.