• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Achtergronden » Guy – Over wedergeboorte…

Guy – Over wedergeboorte…

20 maart 2022 door Guy E. Dubois

Om zijn leer aanschouwelijk te maken gebruikte de Boeddha in zijn voordrachten filosofische en religieuze begrippen die gangbaar waren onder de bevolking. De Boeddha herdefinieerde deze begrippen en gebruikte ze als metaforen om zijn leer te verduidelijken. Eén van deze begrippen is samsara. Samsara is de cyclus van de wedergeboorten. In de Veda’s verstond men onder samsara de reïncarnatie van de wezens. De herbevlezing. De zielsverhuizing. Het is de opvatting dat het niet-lichamelijke deel van een levend wezen (de ziel of de geest) na de dood niet ophoudt maar steeds opnieuw in een ander levend wezen geboren wordt.

Reïncarnatie vindt géén énkele grond in de buddhasasana. In de Dhamma is geen plaats voor een ‘zelf’, een ‘ik’, een ‘ziel’ (P. atta) dat de dood overleeft. Alle fenomenen, dingen, verschijnselen zijn immers ‘zelfloos’ (P. anatta), d.i. ze bezitten geen enkele stabiliteit, geen ‘zelf’, geen ‘ik’, geen ‘ziel’.

De Boeddha gebruikte samsara slechts als metafoor om aan te geven dat de mens op élk moment en van moment-tot-moment verandert. Nooit één ogenblik gelijk blijft. Metaforisch elk moment sterft om het volgende moment a.h.w. herboren te worden. Het is in deze figuurlijke betekenis dat samsara (wedergeboorte) moet beschouwd worden in de sutta’s.

Bhikkhu Buddhadasa (1) analyseerde ‘wedergeboorte’ magistraal als volgt:

‘ De Boeddha zei:

“In het verleden, zowel als in het heden, onderwijs ik maar één ding: dukkha en de beëindiging van dukkha.”

Dát is het. Dat is álles waar het in Boeddha’s leer om draait: dukkha en de beëindiging ervan.

We hoeven dus niet veel tijd te verspillen met te redeneren over de vraag of er sprake is van wedergeboorte of niet. Dat is immers geen fundamentele vraag.

De fundamentele kwestie is dukkha en het einde van dukkha, de eliminatie van dukkha—het doven van dukkha.

Als er een geboorte is, zal er dukkha zijn. Of het nu geboorte is of wedergeboorte, het leidt tot dukkha.

Dus het doet er niet toe hoe je het noemt. Waar het om draait is dat dukkha ontstaat. Dat dukkha ‘geboren’ wordt.

Als dus de fundamentele zorg of vraag of doelstelling dukkha en het einde van dukkha is, hoeven we ons geen zorgen te maken over de trivialiteiten van wedergeboorte. Het énige dat belang heeft, is dat je dukkha dooft, dat je dukkha beëindigt.

En dit is de reden waarom de Boeddha anatta onderwees. De Boeddha onderwees anatta als de manier om deze waarheid volledig in jezelf te realiseren. Anatta is dé manier om dukkha te beëindigen, de manier om dukkha te doven.

Dus de Boeddha onderwees anatta omdat het cruciaal en centraal staat voor de beëindiging van dukkha.

Dit is waar de leer van de Boeddha over gaat: hoe kunnen we dukkha uitdoven?  Daarvoor is het dus noodzakelijk om anatta te begrijpen.

Argumenteren of discussiëren over wedergeboorte is een louter academisch item. Het staat niet centraal. Het is niet het primaire probleem.

Deze discussie kan gesloten worden door te zeggen dat, als je anatta correct en volledig begrijpt, je voor jezelf zult ontdekken dat er geen wedergeboorte is. En evenmin reïncarnatie. En dat is het einde van het verhaal.’

(Bhikkhu Buddhadasa, Anatta and Rebirth, Dhammatalk, dd. 13 Januari 1988). Het integrale transcript van deze voordracht kan je hier vinden: https://www.suanmokkh.org/retreat_talks/67

(1) Bhikkhu Buddhadasa (1906-1993) is één van de meest invloedrijke boeddhistische monniken van de Theravadastroming. Ajahn Buddhadasa streefde naar een terugkeer naar een oorspronkelijke zuivere vorm van boeddhisme, niet alleen omdat hij het boeddhisme te sterk geritualiseerd vond, maar ook als tegenkracht tegen het westerse imperialisme. Hij baseerde zich hierbij op eigen studies van het Pali-canon.

Bhikkhu Buddhadasa streefde ernaar om het boeddhisme toegankelijk te maken voor een lekenpubliek, in plaats van de traditionele beperking van de boeddhistische beoefening tot monniken. De meeste van zijn boeken werden in het Engels vertaald en zijn vlot verkrijgbaar (o.m. via bol.com). Het zijn juweeltjes van inzicht.

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Geluk, Pali-Canon Tags: anatta, dukkha, wedergeboorte

Lees ook:

  1. Goff – Boeddhisme achterhaald III
  2. Karma en continuïteit – de filosofie inclusief wedergeboorte
  3. Paul Boersma – Het portret als valkuil
  4. Guy – De essentie van Boeddha’s Leer: bevrijding uit dukkha

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Primaire Sidebar

Door:

Guy E. Dubois

De Vlaming Guy E. Dubois behoort tot de grootste kenners van het vroeg-boeddhisme in het Nederlandse taalgebied. Hij combineert een virulente vrijzinnige levenshouding met een grote genegenheid voor de diepe inzichten van de Boeddha. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 10 februari 2025
    Zen Spirit studiegroep 'Het verborgen licht'-vanaf 10 februari 2025
  • 2 mei 2025
    Phowa Studieweek
  • 9 mei 2025
    Seminar Tenzin Wangyal Rinpoche
  • 12 mei 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 13 mei 2025
    Verdiepingsbijeenkomst Hand in hand met de Boeddha
  • 13 mei 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • 13 mei 2025
    Oude boeddhistische inzichten voor geslaagde moderne relaties
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Weet jij wat een anker is? Test jezelf!

    Hans van Dam - 2 mei 2025

    Deel 3 van een 5-delig dwaalgesprek over de mystieke roos.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Wat is quiëtisme?

    Hans van Dam - 27 maart 2025

    Over het stillen van de wil.

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Het pad uit het woord
    • Het jaar 2025 – dag 128 – eigen vrijheid eerst
    • Boeken – De Vallei van Troost
    • ‘Gebruik de rechter niet als zondebok voor falend beleid’
    • Boeddha’s pleegmoeder is een voorbeeld voor boeddhisten op Moederdag

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.