De afbeelding van de Boeddha op een mobiel toilet (Boels Bio Boxen) in Nederland en België, en op een hoes om een toiletbril (hotel Moulin de Broaille, Frankrijk) geven met name in boeddhistisch Thailand weer voeding aan de discussie over hoever reclamemakers en bedrijven kunnen  gaan in het gebruik c.q. misbruik van afbeeldingen van attributen en personen uit het boeddhistisch leven. Wij, Westerse  boeddhisten, lijkt het ons niet zo te deren. Tenminste, ik heb nog geen demonstraties van verontruste boeddhisten in de Amsterdamse Kalverstraat, de koopgoot in Rotterdam of luxe winkelstraten in Brussel gezien.

In Azië is dat wel anders. Vorig jaar gingen in Bangkok honderden boeddhistische monniken en leken een paar keer de straat op om te protesteren tegen de vercommercialisering, lees het misbruik van beelden en attributen uit het boeddhisme. In een onlangs verschenen artikel in de New York Times werd de vraag gesteld: Zou je je beledigd voelen als de beschermhoes van een wc-bril de afbeelding van Jezus of Mohammed zou dragen? Met andere woorden: is de Boeddha vogelvrij?

Deze vraag wordt nog actueler nu blijkt dat de Finse toiletpapierfabriek Metsa Tissue deze week na klachten het bedrukken van wc-rollen met bijbelteksten heeft stopgezet. Metsa, nee, geen metta, liet de kont afvegen met de Heilige Schrift. Volgens de fabrikant was het een fout in de productie en hadden op de rollen boodschappen over liefde moeten worden geprint. De bijbelteksten zijn er bij vergissing op terecht gekomen, zei een woordvoerder. Het betrof uitspraken van Jezus zelf over het verzamelen van schatten in de hemel in plaats van op aarde. De rollen werden verkocht in Denemarken, Zweden en Noorwegen. Volgens mij liegt die woordvoerder. Op welk artikel van een wc-rollenfabrikant hadden die teksten dan wel gedrukt moeten worden? Overigens zijn  bedrukte wc-rollen slecht voor het milieu.

Thaise boeddhisten zijn dat gedoe met dit marchanderen zat. Niet-boeddhisten zien volgens hen een afbeelding van een Boeddha alleen maar als een stuk folklore en niet als een religieus symbool, waardoor het boeddhisme als religie en de Boeddha niet het respect krijgen die het verdient. Het gedoe in het door een Belgisch echtpaar gedreven hotel Moulin de Broaille in de Bourgogne, dat een speciale ‘Littele Buddha’ boeddharuimte had ingericht, en waar je heerlijk op een wc-bril met een boeddhahoes er omheen kan wegdromen, was weer eens olie op het vuur en volgens Thaise boeddhisten een stap te ver. Het hotel reageerde overigens niet op de ontstane emotie.

Dat deed het Nederlandse verhuurbedrijf Boels Verhuur van gereedschappen en mobiele wc’s wel. In Brunssum, maar blijkbaar ook in andere plaatsen in Nederland en België, waren mobiele wc’s geplaats met een afbeelding van de Boeddha erop. Nog niet eens zo onaardig beplakt of  beschilderd, maar toch. Je piest toch tegen de rug van de Boeddha.

In Aziatische boeddhistische kringen brak een storm van protest uit en na een gesprek met de Nederlandse ambassade in Bangkok-waarin beschreven werd welke deining er in Azië was ontstaan,  besloot het bedrijf de vijf ‘bioboxen’ uit de roulatie te halen en te vernietigen. De toiletten maakten deel uit van een serie wc’s ‘die goed passen binnen een stadse omgeving’. Andere toiletten uit de serie zijn verfraaid met bijvoorbeeld zonnebloemen. Boels verklaarde zich niet bewust te zijn van de gevoeligheden over de Boeddha op de wc. Slechts aan handvol mensen reageerden bij Boels telefonisch op het gedoe met die bio boxen. En het bedrijf is niet bedreigd, zei een woordvoerder. Nee, gelukkig maar, boeddhisten kennen geen fatwa.

Waarom beplak je nou een urinoir met een afbeelding van de Boeddha? Wat zit daar achter? Is het onwetendheid of is er sprake van kwaadwilligheid? Leuk of niet leuk. Het BD wilde er het fijne van weten en stuurde vandaag een mailtje naar de afdeling marketing van Boels. Met onder meer de volgende vragen.

‘In het boeddhisme draait alles om intentie. Daarom wil ik aan u vragen: welke intentie was er bij Boels om de bio boxen met de afbeelding van de Boeddha te voorzien? Wie maakte deze afbeelding? Hoe lang zijn deze boxen in gebruik geweest? Zouden er meer boxen geplaatst worden met deze afbeelding? Waarom een afbeelding met de Boeddha, wat was het idee er achter? Wie is de bedenker? In opdracht van wie werden deze boxen geplaatst en hoe was de reactie van deze opdrachtgever/huurder? Hoe waren de reacties van de gebruikers (plassers)? Waren het toiletten voor mannen of vrouwen? Zijn er ook bio boxen met afbeeldingen van andere religies in omloop?’