The box, de serie (6) – Out of the box, een vormloze vorm

Na een lange zoektocht in zowel het Oosten als in de westerse wetenschap, is Marnix van Rossum, psycholoog en meditatiebegeleider, tot de conclusie gekomen dat het vooral (geloofs)overtuigingen en dogma’s zijn die ons belemmeren om vrij te leven en te doen wat goed voor ons is. Hij noemt dit boxen. Wat levert het op om out of the box te gaan? En hoe doe je dat?

Dit deel van de serie wil ik graag besteden aan een korte reflectie over deze ‘’out of the box’’ reeks. Sinds het verschijnen van deze serie krijg ik verschillende keren de vraag: is out of the box, dan niet een nieuwe box?

Ik denk dat als je kijkt naar de beschreven stappen, er eerder een flow is van verschillende manieren en invalshoeken om uiteindelijk tot een meer waarachtige kern te komen.

Een box, zoals ik dat nu beschrijf althans, is te zien als een mentaal beeld of concept over wat goed is. Je hebt een beeld, idee, geloof of overtuiging over hoe iets zou moeten. Bijvoorbeeld je moet rustig reageren, aardig zijn, of mediteren door je te concentreren op je adem. Dat idee over hoe het zou moeten maakt vervolgens dat je jezelf kan gaan beoordelen op basis van dat beeld. Ben ik rustig genoeg? Ben ik wel aardig en dus, ben ik wel goed of niet? En tijdens het mediteren: oh, nu ben ik aan het denken in plaats van met mijn aandacht bij de adem, nu gaat het niet goed. Je denkt dat je door moeite te doen goed of beter zal worden. Maar wordt je werkelijk beter? Sta je werkelijke verandering en groei op deze manier niet juist in de weg?

Als je een bepaald beeld hebt over hoe out of the box er uit dient te zien, bijvoorbeeld: tegen autoriteit in gaan, of altijd iets anders doen dan de groep, dan wordt dat inderdaad een box. Dat lijkt me inderdaad niet de bedoeling.

Terug naar jezelf is juist open, want wat is ‘jezelf’ eigenlijk? De een is misschien vrijgevig, de ander dominant, weer een ander creatief, weer een ander gevoelig etc. Het verschilt ook per moment. Het ene moment voel je je misschien liefdevol en een ander moment niet. Het begrip ‘jezelf’ kan dus van alles betekenen en heeft verschillende nuances en dieptes.

Hoe kan je dan zien of iemand out of the box bezig is? Dat is lastiger te zien dan je misschien zult denken. Het is gemakkelijk iemand op basis van een box te beoordelen. Als je vindt dat aardig zijn goed is en een persoon is onaardig, dan is die persoon niet goed. En als je vindt dat je moet mediteren met de aandacht op de adem, dan doet iemand die dansend mediteert het niet goed.

Het is een stuk moeilijker om te zien of te bepalen of iemand bezig is stappen te maken in zijn of haar proces van out of the box gaan en terug naar zichzelf. Toen ik meer bij mijn gevoel kwam kon ik ineens weer meer reageren als een koppig of gekwetst kind. Je kunt dan denken, jeetje, hoort die kerel na al die jaren mediteren niet meer in balans te zijn? Maar dan is balans de ‘’goed-box’’. Voor mij voelde het juist als een stap in de goede richting. Meer naar mezelf, waarbij er een deel van mezelf mocht zijn dat er eerder niet mocht zijn.

Out of the box: een vormloze vorm

Out of the box is denk ik meer te zien als een vormloze vorm die kan helpen dichter tot jezelf te komen. Meer tot je werkelijke gevoel, waarheid, roeping, talent en behoefte. Allerlei vormen, of methoden zouden daarin passend kunnen zijn.

Er kunnen dan verandering in jezelf ontstaan, of allerlei lagen die afvallen als een soort afgepelde ui. Misschien komen daar gevoelens van vrijheid en ego-loosheid uit voort. Maar als je vindt dat je geen ego mag hebben bijvoorbeeld, dan ga je onderdrukken en oordelen. Je wordt dan streng voor jezelf en daarmee ook strenger naar anderen. Ik denk dat het beter is om jezelf toe te laten je ego ten volle te ervaren en zo goed mogelijk te leren kennen. Dan kun je altijd nog kijken wat je er mee doet, of er gebeurt spontaan iets anders mee. Ieder heeft zijn eigen leerproces en leermomentum.

Het leven mag wat mij betreft op deze manier meer een avontuur worden, met meer vrijheid en flexibiliteit, waarbij wat voor jou de ene week goed is, dat de andere week niet hoeft te zijn. Dat we elkaar meer laten zijn en respecteren in ons proces en vooral ook kunnen delen, in zowel plezier, als in kwetsbaarheid. En dat we ons ook mogen terugtrekken en dat we ook dat respecteren van elkaar.

Als je meer vrij out of the box beweegt betekent dat misschien wel dat je je minder aanpast en dus te maken kunt krijgen met afwijzing. Het hoeft dus niet alleen maar fijn te zijn. Net als de Boeddha out of the box ging door wel te gaan eten terwijl zijn vrienden asceten niet meer aten en dronken. Het gevolg was dat zijn vrienden hem verstootten. Hij was toen alleen. Dat moet lastig zijn geweest, maar hij koos liever voor wat goed was voor hem dan aan de groepsnorm te voldoen.

Toch zou het mooi zijn denk ik als je met elkaar een groep kunt vormen waarin iedereen zichzelf kan zijn en tegelijkertijd ook verdriet, liefde en kwetsbaarheden kan delen. Dat lijkt me een mooie wereld.