• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Tiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • André Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Eelco van der Meulen
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Ramo de Boer
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
  • Privacy

Het denken (2) – Een superieur brein in een kreupel lichaam?

1 januari 2020 door Ksaf Vandeputte

Als mens kunnen we lezen en rekenen, capaciteiten die evolueerden uit hersengebieden die bijvoorbeeld ook resusapen hebben maar niet gebruiken. We gebruiken al twee miljoen jaar werktuigen maar het schrift is nog maar enkele duizenden jaren oud. We evolueren dus snel. En we zijn veelzijdig, want andere typisch menselijke eigenschappen zoals bijvoorbeeld ‘wederkerig altruïsme’ en complexe sociale structuren, vragen om heel wat basisvaardigheden. We moeten kunnen berekenen wat iets dat we verhandelen waard is, zowel van goederen als van diensten. We moeten inschatten hoeveel tijd mag zitten tussen een transactie en een vergoeding krijgen, we moeten valsspelen opmerken, onszelf beheersen, onszelf aan een groter doel wijden, op lange termijn denken…

We ontwikkelen vaardigheden op basis van hersengebieden die we al lang hebben maar vroeger niet volledig benutten. Omgekeerd verandert de snelle technologische en culturele evolutie ook onze hersenen. De hersenen van onze kinderen zijn bij de geboorte nog onvolgroeid, zodat onze omgeving een heel belangrijke rol speelt. Door betere voeding en onderwijs, maar ook door het intenser stimuleren van onze hersenen door internet en videospelletjes, scoren kinderen steeds beter op IQ-tests. [1]

IQ-tests kunnen wel geen inzicht, geen wijsheid meten. We zien nog altijd niet graag onder ogen dat onze hersenen ingebed zitten in ons lichaam. Niet ons brein vergaart kennis of geeft inzichten, wij gebruiken ons brein als werktuig voor inzichten. Ons ‘superieure brein’ huist bovendien in een lichaam dat in feite vol ‘constructiefouten’ zit, en die onvolmaaktheden bepalen evenzeer onze evolutie als onze hersenen. Een paar voorbeelden. Een van onze belangrijkste eigenschappen, het rechtop lopen, is een onvolledige evolutie die ons veel rugpijn bezorgt. We planten ons schijnbaar zeer succesvol voort, maar tegelijk worstelen ontzettend veel mensen met vruchtbaarheidsproblemen. En we hebben genen die niet werken, zenuwen die bizarre richtingen uitgaan en spieren die nergens aan vastzitten.

Ook onze hersenen zelf hebben hun constructiefouten. We kunnen geen grote getallen begrijpen, we worden zeer makkelijk misleid door optische illusies, en onze herinneringen zijn vaak verkeerd. Als we onszelf observeren, bijvoorbeeld tijdens het mediteren, wordt duidelijk hoeveel gedachten volautomatisch geproduceerd worden en overbodig zijn. We zijn dikwijls verward en afgeleid. We zijn vooringenomen en vatbaar voor misleidende informatie of de manipulatie door anderen. We zijn gespleten; zowel doctor Jekyll als mister Hyde. In een vingerknip schakelen we om van zelfopoffering naar moordlust.

Onze hersenen slaan negatieve informatie veel sneller op in ons geheugen dan positief nieuws.

Hierdoor blijven traumatische ervaringen langer en dieper in onze gedachten hangen, terwijl vrolijke momenten snel vervagen. Net zoals wij nu nog, overleefden onze voorouders door aangename prikkels te benaderen en onaangename prikkels te vermijden. Maar ze merkten ook dat gevaar vermijden veel belangrijker is om te overleven dan aandacht hebben voor iets aangenaams. Misschien zijn we op dit moment in onze evolutie wel zo gefascineerd door negatieve informatie omdat we bang zijn voor teveel snelle veranderingen en teveel onzekerheid. Misschien interpreteren onze hersenen dat als gevaar.

Tegelijk zijn we -minder dankzij ons lichaam dan dankzij onze intelligentie- in staat om in klimaatzones te leven van de Sahara tot Antarctica. Ook onze complexe sociale structuren laten ons overleven ondanks onze beperkte lichamelijke capaciteiten. Wie geen sterk lichaam heeft kan in een huis blijven zitten en daar een ambacht uitoefenen, kunstwerken creëren of wetenschappelijk onderzoek doen. Wie te kreupel of te oud is, kan door slim of wijs te zijn nog altijd een meerwaarde zijn voor anderen. [2]

Alhoewel de mens een wezen is dat samenwerkt, laat de huidige egocentrische politieke en sociale evolutie zien dat we geen idealistisch beeld moeten hebben van onszelf. We komen nog maar pas uit een dierlijke staat en ons gedrag weerspiegelt dat. Beschaving is vooruitgang, we lijken steeds meer controle te hebben over ons eigen lot. Toch op het individuele vlak want collectief zijn we net zo goed een slachtoffer van wat multinationals uitspoken met ons voedsel, met het al dan niet oorlogen ontketenen, met verder onze ene, kwetsbare aarde leeg te plunderen…

We kunnen niet alle problemen oplossen, maar de uitroeiing van basisproblemen, zoals honger, oorlog en uitbuiting moet mogelijk zijn. Zoals Thich Nhat Hahn voorstelt, kunnen we ons elke dag inprenten hoe afhankelijk we zijn van de aarde en van andere mensen. Dat we wezens zijn die wel moeten samenwerken, willen we overleven. Ook al lijken we een ecologische ramp te veroorzaken en lijkt onze intelligentie vaak tegen ons te werken, we slagen er even vaak in om onze imperfectie te omzeilen of te corrigeren. In het omgaan met imperfectie en kwetsbaarheid schuilt veel van onze creativiteit. We zijn nog vrij primitieve, onvolgroeide wezens en tegelijk hebben we de capaciteit om een Boeddha te worden. Een paradox. Schuilt in het besef van onze onvolkomenheid niet onze grootste creativiteit?

[1]        S. Dehaene, J.-R. Duhamel, M.D. Hauser & G. Rizzolatti (edit.), From Monkey Brain to Human Brain, MIT Press, Cambridge, MA, 2005.
[2]        Nathan Lents, Human Errors, Weidenfeld & Nicolson, London, 2018

 

 

Delen is rijkdom:

  • Twitter
  • LinkedIn
  • E-mail

Categorie: Achtergronden, Boeddhisme, Pakhuis van Verlangen Tags: brein, evolutie, hersenen, kinderen, meditatie, mister Hyde, omgeving, trauma

Lees ook:

  1. Boeddhisme en wetenschap – wat wij ons inbeelden dat werkelijk is, is onwerkelijk
  2. Wie ben jij?
  3. Wie ben jij?
  4. ‘Dagelijkse meditatie kan helpen de hersenen te beschermen tegen veroudering’

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Ruud van Bokhoven zegt

    2 januari 2020 om 15:02

    Is het menselijk lichaam hier niet een beetje te negatief afgeschilderd wat in ontwikkeling en verandering is. We hebben beperkingen en de kunst is ons lichaam te leren kennen, weten wat goed en minder goed is en te accepteren dat dit lichaam nu eenmaal niet volmaakt is, maar als je het goed kent en zijn werking begrijpt, krijg je vanzelf begrip voor het wonderlijke van het menselijk lichaam ook met zijn ongemakken.
    Namasté ?

    • kees moerbeek zegt

      3 januari 2020 om 15:49

      Welk ander lichaam en geest is perfect en doet dit ertoe als we geen ander lichaam en geest hebben dan dit? Ze zijn perfect zoals ze zijn, in deze wereld en dit bestaan en iets anders is er niet. De Ontwaakte hield zich met het hier en nu bezig en kende de valkuilen van hersenspinsels.

Primaire Sidebar

Door:

Ksaf Vandeputte

De Vlaming Ksaf Vandeputte (1952) werkt als maatschappelijk werker en psychotherapeut. Hij is zeer geïnspireerd door het boeddhisme, meditatie en psychotherapie vormen volgens hem twee polen van eenzelfde gebied. Hij is lid van twee sangha’s in Vlaanderen en gewijd door Dharmavidya (David Brazier), maar even goed geïnspireerd door Thich Nhat Hanh en Ton Lathouwers. www.meditatief.be 
Alle artikelen »

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 5 maart 2021 - 7 maart 2021
    Retreat The Nectar of Healing and Well-being (online)
  • 6 maart 2021
    introductiecursus vipassana meditatie
  • 7 maart 2021
    Open les Kum Nye Tibetaanse Yoga | Online
  • 7 maart 2021
    Discovering Padmasambhava (online)
  • 8 maart 2021
    Online Dhammakaya-meditatie
  • bekijk de agenda

De werkplaats

De werkplaats.

Boeddhistische kunstenaars

Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
lees meer »

Pakhuis van Verlangen

In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

Boeddhisten ontwaakt (deel 3)

Kees Moerbeek - 28 februari 2021

Grant onderzoekt hoe de geleerde Rahula zijn begrip van de kern van de leer van de Boeddha kan verenigen met de claims van het door Dharmapala geïnspireerde Singalese nationalisme. Rahula nam volgens Grant ‘zijn toevlucht tot de intellectuele strategie die claimt dat verschillende historische omstandigheden vragen om een andere manier van de uitleg van de boodschap van de Boeddha.’ Hij doet een beroep op het historisch moment om de interpretatie van het boeddhisme in de Mahavamsa te rechtvaardigen en daarmee zijn eigen activistische politieke agenda.

Mijmeringen over bewustzijn

Rob van Boven en Luuk Mur - 23 februari 2021

Je trok in je jeugd de conclusie dat je niet gewenst was. Met die ervaring ging je de wereld zien. Dat werd het fundament van je geloofssysteem. Je ging jezelf beschermen tegen deze pijnlijke gevoelens, die het gevolg zijn van wat je bent gaan geloven.  Dat kan zijn door jezelf zoveel mogelijk terug te trekken of vooral niet lastig te zijn. Of misschien ging je juist heel nadrukkelijk aanwezig zijn, wat door anderen juist als heel vervelend ervaren kan worden.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 2 en slot))

Erik Hoogcarspel - 21 februari 2021

Het is niet verwonderlijk dat het begrip “gelijkheid” in andere culturen geen rol speelt. Blijkbaar heeft men daar wel van de ervaring geleerd. Voor Confucius waren rangen en standen in de maatschappij noodzakelijk voor een harmonische en goed functionerende samenleving. Een referendum zou volgens hem alleen maar tot grote rampen leiden, want ongeletterde en slecht opgevoede mensen kunnen niet weten wat het beste is voor ieder.

Het ongelijk van de gelijkheid (deel 1)

Erik Hoogcarspel - 20 februari 2021

We leven in procrustische tijden waarin gelijkheid heilig is geworden. Onderscheid, discriminatie, is zo’n beetje de bron van alle kwaad. We moeten allemaal gelijk zijn. Alle kinderen in een klas, allemaal schaatsen of naar het strand op hetzelfde moment, allemaal dezelfde kleding en dezelfde maten, met wat elastiek in de stof past het toch wel.

Paul Boersma – Het portret als valkuil

Paul Boersma - 16 februari 2021

Het Boeddhabeeld is een symbolische weergave van de vergoddelijkte mens, van de verlichte mens, van de mens waarin wijsheid en mededogen tot volle ontplooiing zijn gekomen. Het is een toonbeeld van harmonie.

Meer onder 'pakhuis van verlangen'

Footer

Boeddhistisch Dagblad

Meest recente berichten

  • Herinneringen aan Harada Tangen roshi – De vreugde van het schrobben
  • Stijlfiguren niet-weten: antithese
  • Het jaar 2021 – dag 64 – tuinpadvanmijnvader
  • Door China bezet Tibet opnieuw op één na minst vrije regio ter wereld
  • Interview Dingeman Boot over twijfel, nieuwsgierigheid en vertrouwen

Reageren

We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

Over het BD

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
Lees ons colofon.

Zie ook

  • Contact
  • Over ons
  • Columns
  • Reageren op de krantensite

Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.

 

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken.  Via de instellingen kun je bepalen wat je wel of niet toestaat: bekijk je instellingen.

 

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.
Boeddhistisch Dagblad
Powered by  GDPR Cookie Compliance
Privacy en cookies

Op deze website gebruiken we cookies voor het bijhouden van bezoekersstatistieken en als je reageert: je naam en mailadres.

Zo houden we bij hoe de site gebruikt wordt en hoe vaak.

Hier kun je instellen welke cookies je wel of niet toestaat.

Noodzakelijke cookies

Met deze cookies slaan we je voorkeuren in het gebruik van deze website op.

If you disable this cookie, we will not be able to save your preferences. This means that every time you visit this website you will need to enable or disable cookies again.

Bezoekersstatistieken

We gebruiken Google Analytics voor het bijhouden van bezoekerscijfers.

Dit helpt ons bij het verbeteren van de website; zo weten we wat wel en niet gebruikt of gelezen wordt.

Alle cookies staan uit in je browser. Zet cookies aan alsjeblieft, als je wil dat we je voorkeuren opslaan,

Privacy

Bekijk wat we wel of niet doen met je gegevens