Onderzoekers van de Zwitserse Ecole Polytechnique Federale de Lausanne (EPFL) hebben een nieuwe methode ontwikkeld om te begrijpen hoe de hersenen onbewuste informatie in ons bewustzijn verwerken. Volgens dit model ontstaat het bewustzijn met tussenpozen van maximaal 400 milliseconden, afgewisseld met fases waarin geen bewustzijn wordt waargenomen of gevormd.

Is het bewustzijn een constante, ononderbroken stroom of een reeks stukjes – zoals de 24 beelden per seconde van een filmrol? Bewustzijn lijkt een continue stroom: het ene beeld of geluid of geur of aanraking volgt het andere soepel op, waardoor we een continu beeld krijgen van de wereld om ons heen. Wat dat betreft lijkt het erop dat zintuiglijke informatie voortdurend wordt vertaald naar bewuste waarneming.

We zien objecten soepel bewegen, we horen voortdurend geluiden en we ruiken en voelen zonder onderbreking. Is dat wel het geval? Een wetenschappelijke stroming stelt dat onze hersenen alleen zintuiglijke informatie verzamelen op sommige momenten, zoals een camera die snapshots maakt.

Ook al is er steeds meer bewijs tegen “continu” bewustzijn, het lijkt er ook op dat de theorie van momentopnames te eenvoudig is om waar te zijn. De onderzoekers ontwikkelden een conceptueel kader over hoe het bewustzijn eigenlijk zou kunnen werken. Ze deden dit door gegevens van eerder gepubliceerde psychologische en gedragsexperimenten te bekijken die erop gericht zijn om te bepalen of het bewustzijn continu of in partjes gevormd wordt.

Het nieuwe model stelt een informatieverwerking in twee fasen voor. Eerst komt het onbewuste stadium: De hersenen verwerken specifieke kenmerken van objecten, zoals kleur of vorm, en analyseren ze quasi continu en onbewust met een zeer hoge tijdresolutie. Het model suggereert echter dat er geen perceptie van tijd is tijdens deze onbewuste verwerking. Zelfs tijdskenmerken, zoals duur of kleurverandering, worden in deze periode niet waargenomen. In plaats daarvan vertegenwoordigen de hersenen de duur ervan als een soort “getal”, net als bij kleur en vorm.

Dan komt het bewuste stadium: Onbewuste verwerking is voltooid, en de hersenen maken tegelijkertijd alle functies bewust. Dit levert het laatste “beeld” op, dat de hersenen uiteindelijk presenteren aan ons bewustzijn, waardoor we ons bewust worden van de stimulans. Het hele proces, van stimulans tot bewuste waarneming, kan tot 400 milliseconden duren.

Er is een interessante parallel met de boeddhistische theravadatraditie, zoals beschreven in de Abhidhamma Pitaka, het ontstaan van het denken gebeurt vanuit/in de geest in 17 afzonderlijke stappen.

Lees hier verder in de Engelstalige tekst