Tijdens de restauratiewerken van het kasteel d’Ursel in Hingene, Vlaanderen, België, de favoriete zomerresidentie van de adellijke familie d’Ursel, werd in 2001 een schat ontdekt achter één van de Chinese deurstukken. Op het deurstuk staat de boeddhistische godin Guan Yin (Kwan Yin) afgebeeld, ze wordt vereerd door twee kinderen. Toen restauratrice Rosemie Cheroutre het papier aan de achterkant van de prent verwijderde, ontdekte ze een brief. ‘Dit deurstuk werd, net zoals zijn overbuur, gemaakt door Sophie en Juliette d’Ursel in juli 1877’, zo staat er te lezen.
Sophie (1851–1932) en Juliette (1853–1936) waren de dochters van hertog Leon d’Ursel en hertogin Henriëtte d’Harcourt. Ze waren toen respectievelijk zesentwintig en vierentwintig jaar oud. Het leek me geen toeval dat de zussen net achter de prent met Guan Yin hun brief verstopten. Het lijkt wel een brief van de hand van Guan Yin zelf …
Ik stel me voor dat het zo zou kunnen gegaan zijn : in die zomer van 1877 arriveert er op het kasteel een bestelling papier en prenten uit China. De zussen, die er de zomermaanden doorbrengen, beginnen te lezen over de afbeeldingen die op de prenten staan. Zo ontdekken ze het verhaal van Guan Yin, de Chinese godin van het mededogen die vaak wordt afgebeeld met duizend armen om iedereen te helpen, met in elke hand een oog om te zien waar ze hulp kan bieden. Volgens het verhaal stond Guan Yin op het punt de hemel binnen te gaan toen ze hulpgeroep hoorde vanuit de wereld. Ze heeft zich dan omgedraaid, is de hemel niet binnengegaan en heeft de belofte gedaan om te blijven en iedereen die hulp nodig heeft te helpen. Guan Yin heeft dus haar eigenbelang opgeofferd voor het algemeen belang.
Dat is letterlijk wat Sophie en Juliette in hun brief schrijven: ‘Wij spreken tegen u, omdat u aan ons zou denken en omdat u onze waardevolle tradities zou koesteren: dat iedereen zijn persoonlijke belangen opoffert voor het algemeen belang en het familiegevoel bewaart als een kostbare schat.’ Iets verder schrijven ze ook hoe de leden van zoveel generaties in hun familie de kunst verstonden om elkaar gelukkig te maken: heureux les uns par les autres , ‘gelukkig de enen door de anderen’.
Het zou dus kunnen dat de jongedames de legende van Guan Yin kenden en er inspiratie in vonden voor hun persoonlijke boodschap aan het nageslacht. Ze besloten een collage te maken om boven een deur te plaatsen, volgens de techniek van ‘découpage’, in die tijd een populair adellijk tijdverdrijf. Ze namen de prent van Guan Yin en de twee kinderen als basis voor hun collage. De struiken met vruchten, de bloementakken, de vogels en de vlinders knipten ze uit het blauwe Chinese behang dat in deze kamer hangt. En toen hun collage klaar was, hebben ze hun brief dan ook heel bewust achter Guan Yin verborgen. Toen ik de biografische artikels in vorige Magazines van het kasteel d’Ursel las, viel het me op hoe goed alles bij elkaar paste: de brief, de afbeelding van Guan Yin op de prent en de karakters van Sophie en Juliette. Sophie en Juliette hebben in hun eigen leven ook hun eigenbelang opzij hebben gezet en anderen gelukkig gemaakt. Allebei hebben ze liefdevol één of meerdere kinderen grootgebracht, waarvan ze niet de biologische moeder waren. ‘Helemaal zoals Guan Yin dat zou doen,’ denk ik dan. Als twee bodhisattva’s.
Dit gedicht heb ik de voorbije winter op de muur van het kasteel laten schrijven:
‘Aimez toujours’
‘Aimez toujours’ naar het voorbeeld van Guan Yin op de collage van Juliette en Sophie, beschermster van hun boodschap naar ons uit 1877. ‘Aimez toujours’ en offer uw persoonlijke belangen op voor het algemeen belang zoals Guan Yin, Juliette en Sophie. ‘Aimez toujours’ in de traditie van de familie d’Ursel, ‘heureux les uns par les autres.’ Uit 2017 vanuit het kasteel een glimlach terug van Els naar Guan Yin, Juliette en Sophie en een glimlach naar u, beste lezer, ‘Aimez toujours’ ;)
De brief van Sophie en Juliette vormde de aanleiding voor ‘Schrijf en blijf. Voor altijd in het kasteel’ een initiatief van de provincie Antwerpen. Bijna elke kamer in het kasteel is versierd met Chinees papierbehang of met katoenen stoffen. Deze uitzonderlijke wandbespanningen worden intussen gerestaureerd. Voor ze allemaal teruggeplaatst worden, krijgt iedereen die dat wil de kans om, naar het voorbeeld van Sophie en Juliette, in het kasteel een boodschap voor de toekomst achter te laten. Al meer dan 500 boodschappen werden zo op de muren van het kasteel geschreven door kalligraaf Brody Neuenschwander. De opbrengst gaat integraal naar de restauratie van de wandbespanningen. De boodschappen zijn bestemd voor de toekomst. Ze zullen voor het eerst onthuld worden in 2027 (over 10 jaar) en dan opnieuw in 2042, 2067 en 2117 (ofwel over 25, 50 en 100 jaar).
Op 10, 11 en 12 maart 2017 werden op het kasteel kijkdagen georganiseerd, waarop bezoekers hun boodschappen voor de toekomst konden bekijken, voor die verdwenen achter het behang. Als ik op die dagen het kasteel bezoek, ben ik onder de indruk van de vele mooie ontroerende boodschappen, prachtig uitgeschreven door kalligraaf Brody Neuenschwander. Ik zie mensen rustig rondwandelen, stilstaan bij teksten van bekende en minder bekende schrijvers, blij zijn als ze hun eigen tekst gevonden hebben. Foto’s worden genomen. Grootouders en kleinkinderen bewonderen samen wensen van geluk en liefde voor het nageslacht. Gegoten in letters, geschonken door de kinderen of de kleinkinderen. De muren staan vol met bemoedigende woorden, raadgevingen en wijze lessen voor de toekomst.
Ook dat doet mij, als liefhebster van China en van het boeddhisme, denken aan Guan Yin, en dan vooral wanneer ze wordt voorgesteld met duizend armen. Het lijkt alsof al die schrijvers en schrijfsters (meer dan 500) diep in hun hart hebben gekeken om te zien met welke boodschap ze toekomstige generaties konden helpen en gelukkig maken. Ze geven de raad om dankbaar te zijn, om gelukkig te zijn met de kleine dingen, om zorg te dragen voor de aarde,… Ik ben zeker dat Sophie en Juliette heel blij zouden zijn met ‘Schrijf en blijf’ en met alle boodschappen voor de toekomst die nu de muren van het kasteel sieren. Wat een effect heeft hun boodschap van 140 jaar geleden gehad! De kracht van de liefde en van jonge vrouwen die een zacht woord plaatsen waar men het niet verwacht… Tijdens de kijkdagen komen mensen gelukkig naar beneden en drinken nog een glaasje Cuvée Antonine in de zon. Als ik buitenstap denk ik: ‘dat hebben ze goed gedaan, Sophie en Juliette’.
Wil je ook graag een boodschap voor de toekomst zetten op de muur van het kasteel d’Ursel, dan vind je hier meer informatie
