Schandaal van onze eeuw

Het aantal miljonairs in Nederland neemt toe, maar de armoede eveneens. Hoe is dat mogelijk? Het aantal gezinnen dat ondersteuning krijgt van de voedselbank wordt niet minder, maar groter. De werkloosheid blijft hoog en steeds vallen er weer nieuwe ontslagen. Hierdoor raakt menig gezin zijn huis kwijt en vervalt tot diepe armoede. Wat doet de overheid hieraan? Die werkt met statistieken en abstracte cijfers, waardoor de wanhoop van veel mensen niet zichtbaar wordt.

Het beleid van de overheid blijft gevoelloos, de Belastingdienst blijft blind voor de drama’s die zich vaak in die gezinnen afspelen. Wat een ontslag voor een gezin kan betekenen wordt door de beleidsmakers vaak niet beseft. Een alleenstaande moeder met kleine kinderen kan de huur niet meer betalen. De schulden lopen op, het geld raakt op om de kinderen gezond te voeden en de aanmaning van de deurwaarder ligt al in de brievenbus. Elk geval van armoede is er één te veel. Hoe is dit mogelijk in een rijk land waar het aantal miljonairs stijgt?

Deze drama’s van armoede spelen zich af in het rijke Nederland, waar we ons moeilijk kunnen voorstellen dat deze uitzichtloosheid zich op een veel ingrijpender niveau afspeelt dan in menig ontwikkelingsland. Dat er verschil in rijkdom is ligt voor de hand, maar dat het contrast tussen arm en rijk zo groot is kunnen we ons nauwelijks voorstellen. Ons economisch systeem houdt geen rekening met de noden van individuele mensen van vlees en bloed.

De onmenselijke realiteit van armoede en honger is in veel ontwikkelingslanden nog veel intenser. De vluchtelingenstroom bestaat voor een groot deel uit mensen die zich in deze situatie bevinden. Ban Ki-moon, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, zegt dat er elke vier seconden iemand sterft als gevolg van honger, ondervoeding en daarmee samenhangende ziektes. Dat is meer dan 20.000 doden per dag. Als miljoenen mensen zonder eten moeten voortleven, niet weten wat ze moeten doen en langzaam met veel pijn van honger sterven, dan is de vlucht naar een rijker land hun enige hoop.

De ellende van deze mensen haalt ons dagelijks nieuws niet. Het bericht dat miljoenen mensen honger lijden is een abstract gegeven dat ons niet meer aanspreekt. Toch is de sterfte van tienduizenden mannen, vrouwen en kinderen door honger, elk jaar weer opnieuw, een schandaal van onze eeuw. Een kind dat door honger bezwijkt is een vermoord kind, schrijft Jean Ziegler, voormalig rapporteur van de VN in zijn “Destruction massive”.

Een oplossing lijkt bijna uitzichtloos, maar er is zeker een uitweg als we het beseffen dat er iets aan de hand is met ons huidig economische stelsel, dat ook weinig rekening houdt met de uitbuiting van de natuur. Gelukkig komt er verandering. Kleinschalige ontwikkelingen zoals de beweging van Care First en talrijke andere instellingen richten zich op meer verantwoordelijkheid voor ons welzijn.