Hoe talloos de levende wezens ook zijn, ik beloof ze alle te redden
Hoe peilloos de oorzaak van lijden ook is, ik beloof haar geheel te verwijderen
Hoe talloos de dharma’s ook zijn, ik beloof ze alle meester te worden
Hoe eindeloos de Boeddhaweg ook is, ik beloof hem tot het einde te volgen.
Het boeddhisme beoefenen is het zelf bestuderen. Ons zelf bestuderen is onszelf vergeten. (©Dogen).
Dat is het eerste probleem dat je tegenkomt als onderzoeker van het boeddhisme, wie of wat ben je? Hoe wil je dit rijmen met de bodhisattvagelofte? Wie moet ze allemaal redden?
‘Hoe ontelbaar de levende wezens ook zijn, IK beloof ze allemaal te redden’.
Natuurlijk heb je daar over nagedacht.
Ben je er uit?
Of heb je het voor je uitgeschoven?
Onder het mom van, dat is iets voor monniken, voor leraren, daar ben ik nog lang niet aan toe. Ik moet nog veel reïncarnaties doorlopen om dat te snappen.
Ik doe nu mijn best, ik drink niet, ik ben vegetariër, als ik kan ga ik naar de tempel.
Is dat wel zo goed om vegetariër te zijn? Zo komen er steeds meer levende wezens bij om te redden. En dan komt het volgende probleem, na tig reïncarnaties bereik je het bodhisattvaschap en sta je met miljoenen andere bodhisattva’s voor het nirwana. Ze hebben allemaal beloofd om alle levende wezens te redden en als laatste het nirwana te betreden.
Ik heb ooit in het verleden met een koan geworsteld: ’Hoe stop je het gevecht aan de overkant van de rivier?’ Op een gegeven moment zette ik denkbeeldig een pistool op mijn hoofd en zei ‘poef’. Het antwoord was: ‘that’s no solution.’ en ik werd onmiddellijk door de handbel van de leraar weg gebeld. Later vroeg iemand mij: ‘waarom ben je hier?’ Ik antwoordde, om een oplossing te vinden. Dus…als het opgelost is heb je het gevonden? En wat moet er dan opgelost zijn? Als ik gezegd zou hebben – die mond vol met tanden waar ik nu mee sta, zou er waarschijnlijk hard gelachen zijn.
Om op dat zelf terug te komen, Dogen schrijft: ‘Om jezelf te leren kennen moet je het zelf bestuderen, het zelf bestuderen is het zelf vergeten.’
Dat is vrij logisch, wie is het die het zelf bestudeert? Jij toch, dus dat is geen erg objectief onderzoek, het zelf wat zich zelf onderzoekt. Dat is zo iets als de slager die zijn eigen vlees keurt.
Jezelf onderzoeken is op een kussentje gaan zitten, je concentreren op je buik en je ademhaling tellen en vooral van je gedachten afblijven.
Het rare is dat als je dat doet, je rustiger wordt, minder emotioneel, stabieler en als je dat wat langer doet begin je opeens dingen te snappen die voorheen geitenwollesokken wetenschap waren. Je begint eigenlijk een ietsepietsie verslaafd aan meditatie te worden wat niet zo verwonderlijk is want door al dat gemediteer laat je de endorfinefabriek op volle toeren draaien. Dat kan geen kwaad hoor, het zijn lichaamseigen stoffen en veel gezonder dan streshormonen. Oké,… je mediteert en zingt aan het eind van de meditatie ‘Shu jo muhen seigan do. Bonno mujin seigandan’. Dat is in het Nederlands: ‘Hoe ontelbaar de levende wezens ook zijn, ik beloof ze allemaal te redden.’
Hoe vaak heb je dat al gereciteerd? Ik beloof, …mezelf te vergeten? Ja maar wie is er dan om ze te redden? Er is maar één zelf, en dat ben jij. Jij die dit leest. Je leest het toch? Kijk eens om je heen, ja nu. Wat zie je? Mooi, en wie ziet dat? Jij toch. Waar was dat allemaal voor je geboren was, Ik bedoel dat kijken van je, dat lezen, het horen, het proeven, het voelen, al die heerlijke geuren vanuit de keuken?
Waar was dat? Oké, een stapje terug, jij ziet toch je beeldscherm, jij ruikt toch die heerlijke geuren in de keuken. Buiten jou is dat er niet, als jij er niet bent wie is er dan om deze mooie wereld te ervaren, te proeven te ruiken, horen zien, voelen.
Er zit geen barrière tussen jou en de wereld, er zit geen glazen ruit tussen, je kunt gewoon een boterham pakken, met kaas beleggen en er een hap uit nemen. Wat zoek je? Alles is hier nu aanwezig, voor jou klaar gezet, je hoeft het alleen maar te pakken. Ik heb een klein vraagje voor je, hoe stop je het gevecht aan de overkant van de rivier?
Je hoeft maar één wezen te redden, natuurlijk denk ik niet dat je dom bent.
Maar wie moet wie redden? Het zelf dat het zelf gaat redden? De slager die…
Er is meer – alles wat je ziet hoort proeft, enzovoort heet ‘bewust-zijn’ en dat word afgewisseld met ‘slaap-zijn’. Waar is dat proeven, ruiken, zien, voelen, horen, als je slaapt? Waar is de wereld, het totale universum gebleven? Iemand hoeft je maar even bij je schouder te pakken en alles is er weer, oké je bent nog niet helemaal wakker maar alles is er weer. Misschien ben niet gewend om op deze manier naar zaken te kijken en wil je het als nonsens bestempelen, in dat geval is mijn advies: Geloof nooit iemand zomaar op zijn woord en verwerp nooit de beweringen van iemand. Parkeer ze ergens, er gebeuren dingen in een mensenleven waardoor je toch een iets andere kijk op zaken krijgt.
Vanmiddag vertelde iemand mij dat een collega met zijn arm in een papiershredder was gekomen, de hele afdeling in paniek. Een veteraan die het nodige mee had gemaakt bond de arm af en bleef bij hem tot de ambulanceverpleegkundigen het van hem over namen. Even later vond het personeel hem in de gang op de grond, flauwgevallen. Later kon hij er niet over uit dat hij flauwgevallen was. Een flinke stoot adrenaline verandert je hele bewustzijn, zo’n voorval zet je hele wereld op zijn kop.
Wat is dat, dat zelf? Ik kan je op een briefje geven dat, dat wat je als jezelf beschouwt, jezelf niet is. Mijn leraar zei: als je je daar aan vasthoud, hou je je vast aan iets ter grootte van de traan van een mier. Maar als je dat wel zo beschouwt, waar zou je zijn als er geen wereld bestond, als er geen universum bestond? Je bent er omdat je grond onder je voeten hebt, omdat je op de aarde kunt staan. Jij bent er omdat er een aarde is om op te staan, een universum waar die aarde in rond kan tollen. En de aarde is er om dat jij er bent. Jij bent de aarde.
Ho, stop. Als je dat denkt ben je verloren.
Boeddhaschap bestuderen is het zelf bestuderen. Jezelf bestuderen is jezelf vergeten, jezelf vergeten zijn is…open.
