To meditate and destroy met Noah Levine in Amsterdam

Afgelopen donderdagavond was er gelegenheid to meditate and destroy met Noah Levine in het spirituele centrum De Roos in Amsterdam. Noah was ingevlogen uit San Fransisco waar zijn Against the Stream-beweging al acht jaar bestaat. Op verscheidene plaatsen in de Verenigde Staten lopen wekelijks zo’n tweeduizend mensen centra binnen voor dharma zonder franje. De Vlaams/Nederlandse Frank Uyttebroeck en Noah troffen elkaar in 2009 op een retraite die door de Nederlandse dharmaleraar Dingeman Boot was georganiseerd. Het klikte en Frank mag zich, na een studie-en bekrachtigingsproces van vijf jaar, dharmaleraar noemen in de traditie van Against the Stream.

De oprichter van die beweging, Noah, kwam als het ware tegen wil en dank met ademhalingsmeditatie in aanraking. Zijn vader Stephen Levine was een meditatieleraar, maar ook een hippie. Noah rebelleerde en als zesjarige rookte hij al zijn eerste stickie. Als puber vervolgde hij die insteek en leefde naar elke ingeving die in zijn hart opkwam: “My main addiction was my own mind.” Hij speelde in een punkband en mocht vijf keer voor de rechter verschijnen. Als hij dacht: “Why don’t you steal that bike?” dacht hij: “Good idea!”

Als zeventienjarige belandde punker Noah verslaafd in de jeugdgevangenis, met ongerichte frustraties, angsten ‘i hit a dead end’. De celwanden waren met kussens bekleed, er kwamen vaker redeloos agressieve delinquenten die zichzelf wat aan konden doen.

Aan de grond

Noah zat aan de grond toen zijn vader hem per telefoon een eenvoudige meditatie-instructie gaf: wees in het hier en nu, en breng je aandacht steeds terug bij de ademhaling. Noah deed het en merkte dat hij een keuze had: meegaan in de angst of niet. In de cel bleef niet bij pogingen, het was moeilijk om in de situatie van geest/hart te verkeren. Maar het was wel een omslagpunt en het begin van een lange tijd van meditatie en studie, met name bij Jack Kornfield. Levine schreef vervolgens Dharma Punx, een bestseller waarin hij over zijn leven verhaalt en laat zien hoe meditatie hem redde. Noah is nog steeds een punker. Hij zit onder de tatoeages en zijn woorden zijn direct.

Noah Levine en Frank Uyttebroeck samen — Noah Levine en Frank Uyttebroeck

Zevenentwintig jaar later, op zo’n achtduizend kilometer van Los Angeles, zijn alle plaatsen bezet van de grootste zaal van de Roos. Frank Uyttebroeck introduceert Noah in losse stijl en meldt ook de aanwezigheid van een aantal Denen, die speciaal naar Amsterdam gekomen zijn. En ik voel me al bevoorrecht op de eerste rij.

De meditatie begint gewoon met strak in het gelid zitten, maar bij de tweede of derde zin zei Noah al iets als: “Let the flesh hang loose from your bones.” Een tegendraadse jonge dame twee rijen achter me hoor ik gniffelen. Op het geluid van de regen na horen we alleen Noah, die geen geluidsinstallatie nodig heeft. De rest van de meditatie-instructies ben ik zo goed als vergeten. Maar bijna alles wat hij daarna zei ging ook over meditatie.

Meditatie is niet innerlijke kalmte. Het is learning to be at peace with what is. Het is een sterke misconceptie bij nieuwe meditatoren. Ze willen gelukkig zijn en denken gelukkig te zijn als ze mediteren.

Twee meditatietypes

Er zijn grofweg twee meditatietypes:
Concentratie: dit “excludes difficult parts of life. Pay attention to breath and ignore distractions.”
De andere is mindful: “Inclusive, not ignoring anything”, “Distractions no longer exist.”

Concentratie ‘disengages’. Het is de eerste foundation: verzonken zijn in het opletten op iets lichamelijks, zoals indertijd in de cel op de lichamelijke sensaties die bij ademen horen.

De tweede foundation is: ‘How does it feel’. Ook voor gevoelens die nog niet eens op de radar zijn. “This is a little bit pleasant, or unpleasant.” Daar dus bij komen.
“What is my relation to pleasant?” is de vraag in de tweede grondslag. Noah houdt de hele tijd contact met de groep, het voelt altijd ongedwongen. “Impermance sucks when it is coming your way. You just had the right amount of cheese and crackers. It’s all perfect, until I eat one too much.”

De verslavingen waar Noah ook aan leed zijn nog steeds een belangrijk aandachtspunt bij Against the Stream. “Addiction is the compulsive repetitive behaviour of which the long term outcome is harmful to myself or others.”

Er zijn allerlei verslavingen. Van verslaving aan alcohol of drugs kun je helemaal afkomen. Maar de verslaving aan eten, dat is een hele klus, bijkans onmogelijk. Dus: “Find renunciation within the relationship to it.” Er is een aantal manieren om die repetitieve gedachten te lijf te gaan. Soms lukt het om de gedachte te negeren. Maar als dat niet lukt, door je bijvoorbeeld iets anders te bedenken: “Seks is leuk maar als ik dat nu met diegene doe dan krijgt die of ik daar misschien problemen mee en dat is niet oké.” Of door die ongepaste gedachte te vervangen door een gepaste. In zijn boeken gaat Noah daar dieper op in.

Bijvoorbeeld in Heart of the Revolution staat: “With each breath, breathe into the hearts centre the acknowledgment of your wish to be free from harm, to be save and protected, and to experience compassion for all beings.”

In de Vitakkasaṇṭhāna Sutta staat ook dat je een slechte gedachte soms met de geest ineen moet persen, net zoals een sterke man een zwakkere man tegen de grond werkt. Noah raakte een beetje in de war toen hij dat las. Maar als het over een erg slechte daad gaat, zoals van plan zijn om iemand geweld aan te doen, dan is het wel begrijpelijk.

Hij heeft al dertig jaar geen fiets meer gestolen maar nog steeds heeft hij er een haarfijn oog voor als een fiets niet op slot staat: “The mind is nuts.” In Amsterdam staan de fietsen voor het oprapen, lees weghalen.

Noah vertelde dat hij vijftien jaar geleden, toen hij er echt voor wilde gaan, nog in dubio was of hij monnik zou worden of als leraar de dharma aan anderen te laten zien. Ajahn Amaro, die toen in Abhayagiri in Californië verbleef, stimuleerde hem om door te gaan: “You are doing exactly what you should be doing at this moment.” Daarop schreef hij zijn eerste boek en werd hij een rondreizende, van aalmoezen levende leraar. “Basically everything I taught this evening I learned with him.”