Ik ben geen deskundige op het gebied van de Lotus-Soetra, maar dat hoeft toch ook niet? De soetra brengt mij op allerlei gedachten en die wil ik met lezers van het BD delen. Hoeveel afleveringen deze serie gaat tellen, is pas na de laatste aflevering bekend. Deze keer:
Overdrijven is ook een kunst.
Deze keer een korte bijdrage.
Boeddha paste zich in zijn onderricht tactvol aan aan het niveau van zijn toehoorders. Dat heb ik al meer dan eens gezegd. De één bereikte hij met directe leerstellingen vergezeld van duidelijke theoretische uitleg, de ander bereikte hij met parabels, maar er bleven daarna nog een heleboel mensen over die alleen te bereiken waren met verhalen. Boeddha was een ‘storyteller’ pur sang. Ik ben zelf ook verhalenverteller, en weet dat je in verhaal best mag overdrijven. Nou, overdrijven kon Shakyamuni zeker. Hij beheerste die kunst als geen ander! Eén van zijn verhalen zou kunnen beginnen met: “Vele eeuwen geleden, in een land hier héél ver vandaan, leefde er eens een Boeddha die de Alwijze Tathagata werd genoemd … ” en daarna vertelt Shakyamuni een verhaal dat zijn toehoorders duidelijk moet maken wat het begrip ‘oneindig’ ongeveer inhoudt. Ook vandaag de dag kunnen de meeste mensen zich daar geen voorstelling van maken, dus daar gaat ie: om je een beeld te schetsen moet je je even voorstellen dat je de hele aarde fijnmaalt tot poeder. Al dat poeder neem je mee (ik denk: blij van zin, in de zak van Sinterklaas, want in die zak past de hele wereld… althans volgens een bekend Sinterklaasliedje) en vervolgens vlieg je duizend sterren voorbij om eerstvolgende ster één aardestofje te laten vallen. Daarna vlieg je weer duizend sterren voorbij en herhaal je dat. Je blijft om de duizend sterren steeds één stofje neerleggen, tot de zak helemaal leeg is en alle aardestofjes dus op zijn. Als je dan denkt dat je er bent… nee hoor. Elke ster die een stofje heeft ontvangen maal je ook weer tot poeder en ook al die vermalen sterren … je snapt het al. Het gaat ieder voorstellingsvermogen te boven. De grootte van het heelal is onvoorstelbaar.
Ook wat tijd betreft weet Shakyamuni het overdrijven tot kunst te verheffen. Hij zegt doodkalm dat ie de tijdsduur dat heelal bestaat, in één klap overziet alsof het hier en nu gebeurt. En hoe lang is dat dan, die tijdsduur? Wel, elk stofdeeltje van alle inmiddels fijngemalen sterren stelt een kleine honderdduizend eeuwen voor. Dat zijn miljarden miljarden jaren en dat is dan een zeer bescheiden schatting. Let wel, volgens onze moderne wetenschap bestaat het heelal ongeveer 14 miljard jaar, maar Boeddha heeft het zonder met zijn ogen te knipperen over véél en véél meer. Dat moet ook wel, want één van zijn voorgangers, de Alwijze Tathagata zat minstens honderdduizend jaar lang onbeweeglijk met gekruiste benen te mediteren alvorens Boeddha te worden. En hij was slechts één van de myriaden Boeddha’s die Shakyamuni voorgingen. (Dat laatste haal ik uit andere bronnen dan de Lotus-soetra, dat even terzijde).
Kortom, overdrijven is een kunst die Shakyamuni tot in perfectie beheerste. Hij zou ook kunnen zeggen dat TIJD niet bestaat, of niet relevant is, of wat dan ook. Menigeen zou daarna zeggen dat de man van lotje getikt was; ze niet allemaal op een rijtje had; uit zijn nek kletste of iets anders. Dat zeggen ook vandaag de dag ongetwijfeld allerlei mensen wanneer je zegt dat TIJD niet bestaat, niet relevant is of wat dan ook. Tijd bestaat! Punt uit. Waar hebben we anders klokken voor? En hoe kun je anders te laat komen, of te vroeg of zelfs gewoon op tijd? Wij leven in een wereld waarin je zelfs op tijd wordt afgerekend. Uurloon. Maandloon. Een jaarsalaris. Nou dan. Voor al deze mensen vertelt Shakyamuni dus verhaaltjes. Misschien snappen ze hem dan. Laten we het hopen.
Nu zou ik nog wat kunnen vertellen over de bodhiboom of bijzondere lindeboom waar Shakyamuni onder zat, maar dat doe ik niet. Waarom niet? Omdat het mij totaal niet boeit! Het had net zo goed een kastanjeboom mogen zijn, een beuk, toverhazelaar of rozenstruik. Liever géén kokospalm of durian-boom, omdat het – denk ik – zelfs voor een aankomend boeddha niet fijn zal zijn een kokosnoot of durian op het hoofd te krijgen. Overigens is het aardig om te weten dat hemelingen in jubelende processie duizend keer om de Alwijze Tathagata heen liepen en zoveel bloemen op hem – liever om hem heen – strooiden dat al die bloemen op een hoop geveegd een berg vormden zo hoog als een berg (de berg Someroe).
(wordt vervolgd)
