Jan Veenendaal – Geen dood, geen vrees (8) – Schemerzone

De schemerzone tussen hoop en vrees wordt het leven met kanker vaak genoemd. Het is inderdaad een diffuse wereld. De artsen vertellen me dat ik erg ziek ben maar ik heb nergens last van. De enige bijwerkingen van mijn ziekte die ik tot nu toe heb gehad zijn van de behandelingen die de artsen op me hebben uitgevoerd en de medicatie die ik heb voorgeschreven gekregen. Die heb ik pas ondergaan of genomen nadat er geen andere uitweg bleek te zijn.

Hoe vrij ik ook denk te zijn, en hoe dat ook bevestigd wordt door de onderstaande tekst van Thich Nhat Hanh, de schemerzone doemt op rond de tijd dat er weer een scan moet worden gemaakt, duurt tot de dag van de uitslag en ebt een paar dagen na de uitslag weer weg, wat de uitslag ook is.

Zo is het tot nu toe gegaan. Half januari is de volgende scan, een week later is de uitslag. De geplande scan van deze week heb ik een maand uitgesteld omdat ik deze feestdagen in samenzijn en rust wil doorbrengen.

“We zijn bang voor de dood, bang voor scheiding en bang voor het niets. Hier in het Westen zijn we heel bang voor het niets. Als mensen iets horen over leegte, zijn ze ook heel bang, maar leegte betekent slechts het uitdoven van ideeën. Leegte staat niet tegenover bestaan. Het is niet ‘niets’ of weggevaagd worden. We moeten af van zowel het idee over bestaan als dat over niet-bestaan. Leegte is een instrument dat ons hierbij kan helpen.

De werkelijkheid heeft niets te maken met bestaan en niet-bestaan. Als Shakespeare zegt: ‘De vraag is: zijn of niet-zijn’, antwoordt de Boeddha: ‘De vraag is niet: zijn of niet-zijn.’ Zijn en niet-zijn zijn slechts twee tegenovergestelde ideeën, maar zijn de werkelijkheid niet en beschrijven de werkelijkheid ook niet. Ontwaakt inzicht rekent niet alleen af met voorstellingen van vergankelijkheid, maar ook met voorstellingen van onvergankelijkheid.

Hetzelfde geldt met voorstellingen van leegte. Leegte is een instrument en wie verstrikt zit een voorstelling van leegte is verloren.

In de Ratnakoeta-soetra zegt de Boeddha: ‘Als je verstrikt zit in voorstellingen van zijn en niet-zijn, kan de voorstelling van leegte je helpen je te bevrijden. Maar als je verstrikt zit in voorstellingen van leegte, ben je hopeloos verloren.’ De leer over leegte is een hulpmiddel om het juiste inzicht in leegte te krijgen, maar wie het hulpmiddel ziet als inzicht, raakt verstrikt in voorstellingen.

Als je er voorstellingen van nirvana op na houdt, zullen die moeten verdwijnen. Nirvana is leeg van voorstellingen, dus ook van een voorstelling van nirvana zelf. Wie verstrikt zit in voorstellingen van nirvana, heeft het nog niet zelf ervaren. Dankzij dit diepe inzicht en deze ontdekking liet de Boeddha angst, bezorgdheid, lijden en geboorte en dood achter zich.” *

Nauwelijks nog bezig zijn met doodgaan en daarmee angst en vrees achter me kunnen laten, is een onbeschrijfelijke rijkdom die me ten deel is gevallen. De schemerzone in januari hoop ik rustiger door te komen dan de vorige keren.

Wens je fijne feestdagen en een sprankelend, gezond 2022!

*Thich Nhat Hanh, Geen dood en geen vrees, p 23-24
Uitgeverij Ten Have.