De badeend tantra

In Thailand zijn al maanden heftige demonstraties aan de gang, waarbij vooral jongeren het aftreden van de dictator en eerlijke verkiezingen eisen. Daarnaast willen ze de grote symbolische macht van het koningshuis inperken. Dit zou je kunnen zien als een succes van de democratie. In heel Azië raken steeds meer jongeren overtuigd van de voordelen van een democratisch stelsel boven het gebruikelijke en traditionele nepotistische dictatorschap.

De demonstraties in Thailand vinden meerdere keren per week plaats en het bijzondere eraan is dat ze relatief ordelijk verlopen. Voordat iedereen naar huis gaat ruimen die jongeren netjes alle rommel op en laten de weg brandschoon achter. Op 17 november vond een nogal gewelddadig treffen plaats tussen de politie en de protesterenden. Er raakten ongeveer 40 mensen gewond. De protesterenden werden teruggedreven met vijf salvo’s van traangas en waterkanonnen die water spoten waaraan een bijtende stof was toegevoegd.

Te midden van de stralen van paars water verscheen een nieuwe held: het bad eendje. Van achter de linies van de demonstranten werden grote opblaasbare rubberen eenden naar voren doorgegeven en als schild gebruikt tegen de harde stralen die de waterkanonnen uitspuwden. Toen het treffen voorbij was verschenen foto’s van de licht gehavende en verslapte badeenden met hun nog stralende glimlach in de pers. Een nieuwe held was geboren.

De geschiedenis van de badeend gaat terug naar het exemplaar dat de Nederlandse kunstenaar Florentijn Hofman had laten maken. Dit dreef in mei 2013 in de haven van Hongkong rond. Een foto hiervan werd gebruikt in de beroemde foto van de tankman van de massamoord op het Tian an Menplein in 1989. De tanks werden vervangen door badeenden. De badeend werd het symbool van het verzet tegen de dictatuur en in juni 2013 werd de uitdrukking ”grote gele eend” uit het Chinese internetverkeer weg gecensureerd.

Dit was de reden dat de grote gele eend een belangrijk symbool werd voor de protestbeweging in Hongkong. In augustus 2019 spoten de demonstranten wasmiddel over de vloer van de metrostations en lieten daar badeendjes op drijven. Verschillende keren gooiden de demonstranten rubbereendjes naar de politie terwijl ze een masker van Bruintje Beer ophadden om de Chinese Communistische Partij belachelijk te maken.

Het badeendje, met zijn onschuldige en onnozele uiterlijk, zijn grote ogen en eigenwijze glimlach, is de volmaakte tegenstelling van de tot de tanden gewapende ordetroepen. Tegelijkertijd verwijst het naar het absurde karakter van een doorgeschoten machtspolitiek. Het is het symbool voor hen die streven naar een vriendelijke en menselijke maatschappij.

Patafysica

Dit doet me denken aan de filosofische artistieke stroming van de Patafysica, die werd opgericht door de Franse toneelschrijver Alfred Jarry  (1873–1907). Hij genoot slechts kort van zijn succes en is jong en berooid overleden. Het idee verschijnt voor het eerst in een absurdistisch toneelspel waarin koning Ubu de hoofdrol speelt. Het verhaal hiervan is ontstaan tijdens de middelbare school periode van Jarry en is verschillende malen bewerkt en herschreven. Model voor koning Ubu stond de natuurkundeleraar van Jarry, die door de laatste een patapouf werd genoemd. Het toneelstuk van Jarry over koning Ubu introduceerde een nieuw soort absurdistisch toneel. Hij trok een aantal enthousiaste liefhebbers aan, maar ging te veel op in zijn rol. Hij meende dat een absurdistische schrijver een absurdistische persoon moest zijn die absurdistisch moet leven.

De patafysische beweging heeft echter wel een zekere bloei gekend en nog steeds bestaan er in verschillende landen patafysische genootschappen, ook in Nederland. Er zijn verschillende beroemde kunstenaars lid van geweest. Patafysica (in Nederland Batafysica)  is de wetenschap van de onmogelijke oplossingen. Het is de wetenschap van het onverwachte en daarom veel moeilijker dan het op het eerste gezicht lijkt. Het is een verzet tegen de dictatuur van de doelmatigheid die een al te goed gereguleerde maatschappij kenmerkt. Een goede patafysicus laat zich niet leiden door zijn emoties, maar door het onverwachte en ongedachte. Zouden de koans van het zenboeddhisme proeven van patafysiek meesterschap kunnen zijn? Als dit zo is, dan zijn ze aan hun succes ten onder gegaan. Ze zijn geordend, van commentaar voorzien en in grote boeken neergeschreven, kortom ze zijn serieus geworden.

Er bestaat in deze tijd van dictators, nepnieuws en machtspolitiek een grote behoefte aan een nieuwe meditatie, een nieuw ritueel, een nieuwe tantra, een badeend-tantra. Het moet een rituele opgestoken middelvinger zijn tegen al die potentaatjes die denken dat ze het zo goed voor elkaar hebben, de regelneven die denken dat voordeel halen het doel van het leven is. De kern van het voORDEel bestaat immers uit orde? Ze zijn kampioenen van parasitisme, deze nutsdenkers, zij willen ”uit het leven halen wat er in zit” en raken hiervan totaal overspannen. Ze snappen niet dat wie het beste uit zichzelf haalt, verandert in een leeggelopen badeend, een zombie of zoombie.

Ik doe alvast een voorstel voor een mantra: Om śāramarāla mahāmarāla, mahāatimarāla upasparśame hum phat (Om, gele eend, grote eend, eend van de Alomvattende Overstijging, baad mij, hum phat).

Klik hier voor het inzetten van de badeend in Hong Kong, Peking en Thailand https://www.thaienquirer.com/20903/how-the-rubber-duck-became-a-thai-protest-symbol/