Tweede van drie inleidingen van ‘Niet te geloven! De Linji Lu’.
Niemand weet wie Linji was
Over Linji Yixuan is vrijwel niets met zekerheid bekend. Niemand weet wanneer hij geboren is, maar hij zou overleden zijn in 866. Buiten China luistert hij behalve naar de naam Linji Yixuan onder meer naar de namen Linji Huizhao, Lin-chi I-hsüan (Wade-Giles) en Rinzai Gigen (Japans).
Linji, zoals we hem verder zullen noemen, is de hoofdrolspeler van de Linji Lu. Als je de preken van de Linji Lu leest is het net of je de meester zelf hoort spreken. De koans lezen als ooggetuigeverslagen van zijn tijdgenoten – Linji’s meesters, broeders en leerlingen.
Uit recent historiografisch onderzoek blijkt dat de Linji Lu een lange rijpingsperiode heeft doorgemaakt. Er is aan geschaafd door een onbekend aantal onbekenden gedurende een periode van circa tweehonderdvijftig jaar.
Hun bijdragen werden impliciet toegeschreven aan Linji en zijn tijdgenoten, om niet te zeggen doelbewust verdoezeld, zoals in China gebruikelijk was. De canonieke taoïstische werken Laozi (Meester Lao), Zhuangzi (Meester Zhuang) en Liezi (Meester Lie) bijvoorbeeld zijn op vergelijkbare wijze tot stand gekomen.
Linji is het Zeeuws Meisje van zen
Linji zelf schijnt geen letter op papier gezet te hebben. De meester stierf al in de negende eeuw, maar de Linji Lu ontstond pas in de loop van de tiende eeuw en kreeg pas aan het begin van de twaalfde eeuw zijn definitieve, huidige vorm.
De Kronieken vertegenwoordigen naar men nu aanneemt niet het gedachtegoed van de historische Meester Linji maar het gedachtegoed van het Huis van Linji, een van de vijf grote Chinese chanhuizen – de school die zich achter zijn naam verschool.
Wanneer we de voorlopers van de Linji Lu en de verschillende edities ervan met elkaar vergelijken, zien we Meester Linji steeds krasser worden. Langzaam veranderde hij in een formidabele patriarch, een charismatische martiale meester die iedereen schrik aanjoeg. Een onweerstaanbaar rolmodel voor samoerai (Japanse ridders) en een ontzagwekkend boegbeeld voor een boeddhistisch voertuig dat nu pas op stoom kon komen.
De historische Linji is niet de grondlegger of de stichter van de School van Linji, zoals op het moment van schrijven nog steeds in de Engelstalige Wikipedia valt te lezen. De School van Linji is pas na zijn verscheiden ontstaan. Linji Yixuan is daarvan het gezicht geworden, het imago.
Meester Linji is de Frau Antje van rinzai, het Zeeuws Meisje van zen. Hij is niet de schrijver van alle preken in de Linji Lu, net zomin als Frau Antje alle kazen van Nederland maakt of Zeeuws Meisje alle boter.
Linji is een lappenpop met een vulling van babbels
De Linji van de Linji Lu is dus een constructie, een mythologische figuur die de historische Linji, voor zover bekend, in de schaduw stelt. Zelfs aan zijn lineage schijnt gesleuteld te zijn ten gunste van de rol van Meester Huangbo en ten nadele van de rol van meester Dayu.
Om misverstanden te voorkomen, zouden we de fictieve meester misschien Pseudo-Linji moeten noemen, naar het voorbeeld van Pseudo-Dionysius, de schrijver van het traktaatje Over Mystieke Theologie die zich een millennium lang met succes voordeed als Dionysius de Areopagiet.
Hoe we Linji ook noemen, hij blijft een lappenpop met een vulling van babbels. Hoe we de Linji Lu ook noemen, het blijft een lappendeken van akkertjes overgeleverd door anonieme tekstboertjes uit hetzelfde dal met hetzelfde doel: de articulatie en promotie van de eigen factie. Wie wat gezegd heeft, welke teksten door wie met welk doel herschreven zijn, valt niet meer te achterhalen.
Aldus het postmoderne gezichtspunt.
Zie voor een gedetailleerde reconstructie The Textual History of the Linji lu (Record of Linji): The Earliest Recorded Fragments van Albert Welter.
