Open brief aan Wouter ter Braake. Dank en respect voor je prangende, indringende overweging naar aanleiding van de nationale dodenherdenking (Boeddhistisch Dagblad, 3 mei 2025). Je maakt de balans van een leven echter op in een misantropisch geschiedbeeld, vol helaas ook van westerse zelfhaat die ik niet kan plaatsen in de context van zen en zin. Ja, er is een explosie van lijden, maar verlies de moed niet, broeder.
vergaan
Guy – dharmazaadjes – Meditatie op het afschuwelijke (P. asubha bhavana)
In de Mahasatipatthana Sutta wijst de Boeddha ons op het vestigen van aandacht op ons lichaam. Op alle aspecten ervan. En dat schildert niet altijd een mooi beeld.
Guy – dhammazaadjes – Het Proces zoals het is (P. yatha-bhuta)
‘Alles wat onderhevig is aan ontstaan, is onderhevig aan vergaan.’
Guy – dhammazaadjes – Het Wiel van Dhamma
De enige échte werkelijkheid is vergankelijkheid. Veranderlijkheid. Onbestendigheid. Anicca.
Wedergeboorte? Een misleidend begrip
In de context van Boeddha’s leer kan men zeggen dat elke mentale of fysieke transformatie een vorm van ‘wedergeboorte’ is. Wedergeboorte, of ‘punabbhava’, verwijst niet zozeer naar de overgang van een leven naar een ander na ‘het uiteenvallen van de khandhas’, maar vooral naar de voortdurende processen van verandering en vernieuwing die van moment tot moment plaatsvinden.
Guy – dhammazaadjes – Vipassana
De essentie van vipassana bestaat erin om de dhammanuvatti bewust te maken dat elk moment ontstaat en vergaat.
Guy – dhammazaadjes – Vastheid
Er bestaat geen vastheid. Geen stabiliteit. Geen zelf. Het hele universum is in voortdurende beweging. Van de grootste interplanetaire ecliptica. Tot in het kleinste onderdeeltje. Dit is de natuurwet. Het Proces. Dhamma.
Guy – Meditatie op de dood (P. marananussati, maranasati)
Meditatie op de dood is één van de fundamentele basisvormen van boeddhistische meditatie. Het opzet van zulke meditatie is het produceren van spirituele urgentie: je weet niet wanneer je dood gaat, span je daarom nú in om tot ontwaken te komen vooraleer het te laat is.
Guy – De kern van Dhamma
Dhamma staat voor de natuurwet, de ‘zo-heid’ van de dingen, de wérkelijke werkelijkheid (P. yatha-bhuta), i.c. het proces van ontstaan en vergaan.
Guy – Ontstaan en vergaan
Ook in de toekomst zal, nà de degeneratie van de Leer, opnieuw een bodhisattva op aarde geboren worden, de leer herontdekken, tot verlichting komen en prediken. Dit is de Boeddha Maitreya—de toekomstige Boeddha, die als een feniks herrijst uit zijn as.
Guy – Ontwaken
‘Alles wat onderhevig is aan ontstaan, is onderhevig aan vergaan.’
Luisteren naar iemands verdriet leer je in de eerste plaats op je kussen (4)
Wat biedt hier bevrijding? Bevrijding zit diep in het DNA van het boeddhisme. In de Pali-canon vinden we de prachtige tekst: zoals de zee vele schatten herbergt maar slechts één smaak, die van zout, zo ook bevat de dharma vele schatten maar slechts één smaak, die van bevrijding.
Aandacht voor de eigen dood…
Wat is de grootste, meest definitieve verandering in ons leven? Doodgaan, sterven. Als we van een ingrijpende verandering in ons leven kunnen spreken, dan is het toch wel de overgang van leven naar dood.
