Ik vroeg ooit aan Jon Kabat-Zinn ’Waarom heb je het mindfulness based genoemd en niet compassion based?’ Het was een retorische vraag. We wisten allebei het antwoord. ‘Mindfulness’ was voor hem een ‘umbrella term’ om te verwijzen naar de boeddhistische achtergrond van zijn stressreductie-programma en een woord als ‘compassion’ zou in een ziekenhuis niet gewerkt hebben. De medische wereld is, toch aan de oppervlakte, heel rationeel. Wat mij zo trof in zijn boek ‘Full Catastrophe Living’, was dat hij erin slaagde de taal van de medische psychologie te spreken zonder daarbij ook maar enige afbreuk te doen aan de diepte van zen en de Dharma.
Jon Kabat-Zinn
‘Mindfulness – leentjebuur bij Siddhartha spelen’
Wie mindfulness in Google of Bing intoetst, raakt alras in een jungle zich verdringende aandachttrekkers verstrikt. En dat betekent over het algemeen dat aan mindfulness een lucratief verdienmodel vastzit. Wat verder in het oog springt, is dat opvallend veel psychologen mindfulnesstrainer zijn, die veelal ook nog eens ‘gecertificeerde mindfulness based therapievormen’ onderwijzen of ‘Acceptance and Commitment-therapie (ACT) met mindfulness als basis’. Terminologie en prijskaartje gaan hier vast hand in hand.
Edel – Wat helpt
Je hebt een andere cultuur nodig om je bewust te worden van je eigen cultuur. Door de confrontatie met het boeddhisme werd het mij steeds duidelijker hoe wij hier in het Westen geobsedeerd zijn door twee vragen: ‘wat is de waarheid?’ en ‘wat moet?’. Het lijkt zo vanzelfsprekend. Is er iets belangrijker dan dat? Maar het boeddhisme heeft aan deze twee vragen nooit veel belang gehecht. Het boeddhisme is veel meer bezig met de vraag: ‘wat helpt?’
Jon Kabat-Zinn is geen hedendaagse Shinran
Een jaar geleden ben ik uit de kast gekomen. In een intiem tweegesprek met mijn zenleraar heb ik bekend dat ik mij in hoofdzaak een reine-landboeddhist ben gaan voelen.
Uitvaren met een schip dat op zee zal vergaan
Het lijden (dukkha) is niet het centrale idee van het boeddhisme. Geluk (sukha) is een even courant woord in de Palicanon. Ook de eerste edele waarheid is niet meer dan een platitude. Het is een simpele vaststelling. Er is nu eenmaal lijden. Overigens, als dat niet jouw ervaring is dan heb je er weinig boodschap aan. Geen probleem, er zijn nog interessante dingen in de wereld. Niemand zegt dat je de Boeddha moet geloven.
De zoektocht naar een boeddhistisch stopcontact
Ik heb wel eens tijdens een bijeenkomst met vipassana-beoefenaren gezegd dat ik meer een Mahayana-boeddhist ben. Haha, en wat dacht je? Er gebeurde helemaal niks. Iedereen zat opmerkzaam te luisteren. Dat was het. Tijdens een Tibetaans-boeddhistische retraite heb ik een keer laten vallen dat ik Theravada-boeddhist ben. Men keek met meer medelijden dan compassie naar me.
Edel – Wat valt er te doen?
Het onderricht van de Boeddha gaat niet alleen maar over meditatie en wijdse open ruimte. Doen is minstens even belangrijk. Het woord ’karma’ betekent gedrag en bij uitbreiding de gevolgen van ons gedrag. Ook dit staat centraal. Meer nog: uiteindelijk komt het daarbij uit, bij wat we doen, hoe we leven, hoe we handelen.
Boeken – Mindful mediteren tegen pijn
Het is bekend dat mindfulness kan helpen om stress te verminderen – maar helpt het ook om te gaan met (soms zelfs ondraaglijke) fysieke pijn?
Hoe verbind ik me met een groep, zonder iemand buiten te sluiten?
Annetje Brunner: ‘Ik ben er huiverig voor om als groep iets te ondernemen. We zijn individuen met eigen patronen. Ik ben allergisch voor het idee: Hier komen de Zen Peacemakers, wij maken Peace on Earth. Bernie Glassman zette met charisma iets groots op en zijn leerlingen gingen erin mee. Mensen die zich verbinden met sociale actie vanuit een club – daar zit veel ego in.’
Jon Kabat-Zinn is geen hedendaagse Shinran
Een jaar geleden ben ik uit de kast gekomen. In een intiem tweegesprek met mijn zenleraar heb ik bekend dat ik mij in hoofdzaak een reine-landboeddhist ben gaan voelen.
Maakt mindfulness misbruik van het boeddhisme?
‘Mindfulness maakt misbruik van het boeddhisme’. Deze stelling werd mij voorgelegd op een studiedag over mindfulness.
Zoals de voorste en de achterste voet bij het lopen
Mindfulness in de traditie van Huineng.
Ontwaken is geen luxe
Twitter blijft een eindeloze bron van inspiratie. Enkele dagen geleden kwam ik een uitspraak tegen van Pema Chödron: ’Times are difficult globally; awakening is no longer a luxury or an ideal. It’s becoming critical’. (De tijden zijn globaal moeilijk; ontwaken is niet langer een luxe of een ideaal. Het wordt cruciaal.)
Populariteit mindfulness heeft ook schaduwkanten
Zo wordt de term steeds commerciëler, denk aan het Amerikaanse ‘McMindfulness’. En mindfulnesstraining moet zorgvuldig worden begeleid, maar door een wildgroei aan trainers blijft controle op de kwaliteit achter.
