In voorjaar 2024, rond de volgens XR vreedzame actie op Eindhoven Airport van 23 maart is bij tenminste één demonstrant van Extinction Rebellion zware inbreuk op diens privacy gemaakt door de politie. Het OM heeft dit laten weten in een brief die de demonstrant op 31 december 2024 ontving. In de brief staat: ‘Er is zonder uw toestemming een ruimte betreden. Bijvoorbeeld om deze ruimte te bekijken of een microfoon te plaatsen.’ Extinction Rebellion veroordeelt deze gang van zaken en wijst op het ‘chilling effect’ op demonstratierecht dat veroorzaakt wordt door dergelijke vergaande politiesurveillance.
Afluisteren
De getroffen demonstrant: ‘Ik werd plotseling gebeld en moest onder dreiging van arrestatie naar verhoor. De KMAR liet vervolgens zien dat ze me maandenlang bespioneerd hebben en onder meer mijn bankrekening helemaal hebben nagetrokken. En nu deze brief waaruit blijkt dat mijn privacy ernstig is geschonden. Absurd dat de Nederlandse overheid vreedzame demonstranten denkt te mogen afluisteren, zoiets past niet in een democratische rechtsstaat. Het is onbegrijpelijk dat grote vervuilers, zoals Eindhoven Airport, niet bestraft worden terwijl vreedzame demonstranten worden vervolgd.’
Advocaat van de demonstrant, Willem Jebbink: ‘Dit zijn methoden die worden ingezet tegen criminele en terroristische organisaties. Het Openbaar Ministerie weet na jarenlange acties van Extinction Rebellion dat deze beweging volstrekt geweldloos is. Het heeft dus veel uit te leggen. Het internationaal recht is zeer kritisch op het inzetten van dit soort methoden tegen vreedzame demonstranten, omdat dat ertoe kan leiden dat burgers ontmoedigd worden hun gemeenschappelijke mening te uiten. We weten nog niet precies welk bewijs op deze wijze is verzameld. De Officier van Justitie heeft ons kantoor laten weten dat hij het dossier heeft, maar weigert dat tot nu toe te verstrekken.’
Op zaterdag 23 maart 2024 voerde Extinction Rebellion actie op Eindhoven Airport. De beweging eiste een einde aan privévluchten en een halveren van alle overige vluchten. De demonstranten hielden enkele uren lang een sit-in in de aankomst- en vertrekhal. Bijna honderd vreedzame demonstranten werden bij de actie gearresteerd en dezelfde dag weer vrijgelaten. Het jaar daarvoor, in 2023, wisten demonstranten een doorlaadpost voor bagage op Eindhoven Airport te bezetten, waardoor vluchten vertraagd of geannuleerd werden. Ook toen werden zo’n honderd vreedzame demonstranten gearresteerd.
Daarnaast hielden in 2022 500 demonstranten van Extinction Rebellion en Greenpeace op een vreedzame manier de privévliegtuigen op Schiphol aan de grond. Het daaropvolgende onderzoek van de Koninklijke Marechaussee bevatte zodanig veel fouten dat het OM afzag van vervolging. Meerdere mensen die helemaal niet aanwezig waren bij de actie waren wel ‘herkend’ door middel van gezichtsherkenningssoftware.
Staatsrepressie en politiegeweld
Dat het OM en de politie vergaande bevoegdheden, zoals het zonder toestemming betreden van een privéruimte en het plaatsen van een microfoon, inzetten om vreedzame demonstranten te vervolgen is volgens XR een nieuw dieptepunt op een lange lijst van repressieve maatregelen. In januari 2023 werden zeven demonstranten van hun bed gelicht op verdenking van opruiing, een achtste, die niet thuis was, moest zich op het politiebureau melden. Deze demonstranten hadden niet meer gedaan dan oproepen tot vreedzame demonstraties op de A12. Ook bleek de politie onder de naam ‘Inge’ geïnfiltreerd te zijn in een chatgroep van Extinction Rebellion.
De repressie van vreedzame demonstranten door de staat heeft niet alleen betrekking op buitenproportionele maatregelen, het gaat ook om de routinematige inzet van politiegeweld bij vreedzame demonstraties, waaronder waterkanonnen, de zogenoemde bokkenpootjes (waarbij de pols wordt dubbelgevouwen), neusklemmen, slaan met wapenstokken en de inzet van paarden. Recent moest zelfs de klachtencommissie van de politie Den Haag tot de conclusie komen dat er sprake was van disproportioneel optreden.
Het excessieve optreden van de Nederlandse staat trok de aandacht van Michel Forst, die vanuit zijn functie als VN-rapporteur van het VN-verdrag van Aarhus betrokken is bij de omgang met klimaatdemonstranten in Nederland. In zijn brief van 14 februari 2024 en zijn position paper van 4 maart 2024 hekelt hij de manier waarop de Nederlandse overheid omgaat met vreedzame klimaatactivisten.
Forst noemt de inzet van waterkanonnen ‘excessief’, de veroordelingen voor opruiing ‘hardvochtig en buitenproportioneel’ en stelt de manier waarop demonstranten worden behandeld tijdens hun verblijf in politiecellen, waarbij hen toegang tot medische hulp en toiletten wordt ontzegd, aan de kaak. Verder spreekt hij zijn zorgen uit over de repressie van klimaatactivisten in Europa. Forst beschouwt die repressie als een grote bedreiging van de democratie en mensenrechten, en hij stelt dat ook wegblokkades onder het demonstratierecht vallen.
Ujukarin zegt
Ik laat me niet uit over juistheid of onjuistheid van het overheidsoptreden. Maar ik laat me consequent wél uit over de claims van XR en hun advocaat/rapporteur.
Iets blokkeren, mensen dwingen tot uitstel of afstel van plannen, vertraging veroorzaken – dat ‘(volstrekt) geweldloos’ noemen is een totale gotspe. Geweldsarm zou kunnen, en vanuit boeddhisme moet je dan afwegen of dit beperkte geweld nodig is om de maatschappij te verdedigen tegen ander geweld – denk aan de natuur verzieken. Maar hun geloofwaardigheid in de discussie met politie-optreden is zero.nul voor mij zolang hun protest met harde leugens gepaard gaat…
Met gevouwen handen,
Joop Ha Hoek zegt
De geschiedenis, ons voortbestaan, ons leven en geluk, zal leren of de acties van XR zinvol waren. In deze tekst ging het om het illegaal binnendringen van een woning van een actievoerder door de overheid. Big brother…
Ujukarin zegt
Mee eens over het oordelen door latere historici, bro!
Waar jij (en de schrijver) bezwaar tegen hebt is het door de politie behandelen van XR, of in ieder geval een diens leden, net zoals criminele en terroristische organisaties. Wel vanuit mijn mening als burger zijn ze beslist georganiseerd en beslist crimimeel, en ze beroepen zich ook nog eens onterecht op geweldloosheid. Dat criminele gedrag (anderen hun bewegingsvrijheid ontnemen en hun eigendommen beschadigen) rechtvaardigen ze voor een Hoger Doel, maar daar heeft de rechtsstaat lak aan,
Of de middelen van XR het doel rechtvaardigen (Upaya) is aan hun spirituele vrienden. Of de middelen van de politiek het doel rechtvaardigen is aan de rechter. Ieder zijn meug maar liefst niet gepaard met keiharde leugens over geweldloosheid…
Met gevouwen handen,
Jules Prast zegt
De reacties van Ujukarin op het (twee woorden verwijderd, onwelvoeglijk, oordelend)van XR zijn mij uit het hart gegrepen. Op de bewuste dag heeft, wanneer je NOS en Omroep Brabant erover leest, een deel van de demonstranten voor de tweede keer op rij geprobeerd (zinnen verwijderd, doen niet ter zake, de tekst in het BD gaat over het heimelijk binnendringen van een woning van een actievoerder door een overheidsdienst. red.) Ik kan het wel billijken dat politie en justitie een onderzoek instellen tegen een mogelijke, verdachte organisator van dit (woord verwijderd, kwalificatie, oordelend red.) kennelijk was de verdenking zo groot (dat is een aanname, niet onderbouwd met feiten van deze inzender. red.) dat ze de wettelijk vereiste machtiging hebben verkregen om heimelijk zijn huis binnen te treden en er al dan niet een technisch hulpmiddel aan te brengen. De toestemming van de verdachte is niet vereist, maar wordt ontleend aan de wet. Dit is allemaal geen staatsrepressie, maar een uiting van hoe wij in onze democratische rechtsorde met de wet in de hand de grenzen van het toelaatbare bewaken.