Driekwart van alle voedselreclame in Nederland is voor junkfood. Hierin gaan vele miljarden euro’s om. Voedselwaakhond Foodwatch eist een harde wet die alle vormen van marketing voor ongezonde voedingsmiddelen gericht op kinderen tot 18 jaar verbiedt. Zonder uitzonderingen en voor alle reclame-uitingen.
Nicole van Gemert, directeur van Foodwatch: ‘De tijd van zelfregulering en gesteggel over leeftijdsgrenzen moet voor eens en altijd voorbij zijn. De huidige situatie en de conclusies uit de nieuwste kindermarketingmonitor laten zien dat strenge wetgeving hard nodig is. Niet op lange termijn, maar nú! We horen nu al een aantal jaar de staatssecretaris zeggen dat er ‘halverwege volgend jaar een wet naar de kamer gaat’, maar er staat nog steeds niets concreets op papier.’
Het aanbod in de supermarkt en op straat is voor het overgrote deel voor ongezonde voeding en junkfood. Onderzoeksbureau Panteia concludeert in haar tweejaarlijkse monitor dat er -ondanks de aandacht voor gezonde voeding- meer kindgerichte supermarktacties zijn geweest. Ook constateren de onderzoekers meer sponsoring door voedingsmerken van sportevenementen. In het voortgezet onderwijs en het mbo heeft maar liefst 65% van de instellingen frisdrank- en/of snackautomaten met daarin vooral producten met veel zout, suiker en/of verzadigde vetten.
Gebombardeerd
Nederlandse kinderen en jongeren worden continu gebombardeerd met marketing voor ongezonde producten zoals frisdrank, snoep en fastfood. Kindermarketing is een regelrechte aanval op de gezondheid van de Nederlandse jeugd. Kinderen kunnen nergens heen zonder geconfronteerd te worden met sluwe reclames voor ongezonde producten. Ze zijn alomtegenwoordig: op sportvelden, in kinderprogramma’s, op websites en via sociale media zoals TikTok en Instagram. Daarbij worden influencers – rolmodellen voor veel jongeren – heimelijk betaald om ongezonde producten aan te prijzen, vaak verhuld als gewone content.
Op tien populaire kinderwebsites zijn van de 390 reclames er 139 voor voedingsmiddelen, waarvan de meeste vermoedelijk niet voldoen aan de reclamecode. Het argument dit toch toe te staan? De ‘samenstelling van de kijkers van de posts is onbekend’ Er ‘kunnen dus geen sluitende conclusie worden getrokken of de reclames voldoen aan de Nederlandse reclamecode’.
Grenzen opzoeken
Van Gemert: ‘Duidelijk is dat influencers, Youtube-sterren, frisdrankfabrikanten en voedselproducenten massaal de grenzen van het toelaatbare opzoeken en er vaak overheen gaan. Er is wat dat betreft de afgelopen jaren niets veranderd. Social media hebben een fictieve leeftijdsgrens waardoor ze onder alle regels uitkomen. TV programma’s maken het ook bont: kinderen kijken gewoon naar programma’s als the Masked Singer en Wie is de Mol. Kap dus met leeftijdsgrenzen of de oeverloze discussie over welke tv karakters wel op snoep mogen en welke niet. Een wettelijk verbod op kindermarketing, online en offline, is de enige manier deze marketingmachine tot stilstand te brengen’.
In 2022 is uit onderzoek door Panteia in opdracht van Foodwatch ook al gebleken dat consumenten in Nederland onvoldoende worden beschermd tegen de negatieve invloed van reclames voor (ongezonde) voedingsmiddelen. Een leeftijdsgrens onder de 18 jaar instellen werkt niet, zo blijkt ook uit de Monitor. Zo is onderzocht dat 42,5% van de kinderen onder de 13 aangeeft wel eens een account op sociale media te hebben aangemaakt met een hogere leeftijd. Van de jongeren tussen 13 en 18 was dit 50%. Daarnaast zijn sociale mediapagina’s deels vrij toegankelijk, ook zonder account.
