Op de valreep heeft staatsecretaris Heijnen het verbod op de wegwerpbeker de nek omgedraaid. De regeling zou per 1 januari 2024 ingaan. Ook al roept de staatsecretaris in de gistermiddag verstuurde brief op om de regels te blijven volgen, zaagt ze volgens critici tegelijk de poten eronderuit door niet meer te zullen handhaven. Bedrijven zullen geen aandrang voelen over te stappen. Cynische medewerkers van bedrijven die de overstap al hebben gemaakt zullen zich gesterkt voelen om terug te stappen op wegwerpbekers.
Merijn Tinga, oprichter van de Plastic Soup Surfer: ‘Gedragsverandering staat bij duidelijkheid omtrent de norm en de regels. Het besluit is daarom zeer teleurstellend. De staatsecretaris wil haar vingers niet branden door het vooruit te schuiven. Maar geen besluit is ook een besluit. Dit is heel onbetrouwbaar en schept een gevaarlijk precedent. De onrust en onduidelijkheid neemt hiermee alleen maar toe.
Als Plastic Soup Surfer geloven wij dat herbruikbaar de norm moet worden om de almaar groeiende afvalberg te verkleinen. Daarom juichten we de Single Use Plastics wetgeving toe die per 1 januari 2024 in zou gaan. Daarin werden wegwerpbekers op kantoor verboden.’
Tinga: ‘In Nederland danken we elke ochtend 5 miljoen wegwerpbekers af. Zet deze op een rijtje en je hebt de afstand tussen Brussel en Amsterdam. Elke ochtend weer. Door de wetgeving werden bedrijven verplicht om de stap naar herbruikbare koffiebekers te maken. Dit is bedoeld om hergebruik op de werkplek en in de maatschappij te normaliseren.’
Moties en de praktijk
Kartonnen wegwerpbekers bevatten altijd een laagje plastic. In het laatste debat voor het verkiezingsreces in oktober werden twee moties aangenomen waarin werd opgeroepen om de definitie van hoogwaardige recycling zo te verruimen dat ook het gebruik van wegwerp kartonnenbekers binnen de wegwerpbeker wetgeving valt – die per 1 januari 2024 in zou gaan. Daarnaast werd opgeroepen niet te handhaven. De inspectie had eerder al aangegeven dat handhaving onbegonnen werk was.
Tinga: ‘Deze moties zorgden voor veel onzekerheid de laatste weken. Een vacuüm dat nog werd vergroot door het uitblijven van een duidelijke reactie van staatsecretaris Heijnen. Deze nu ontstane onzekerheid over het doorgaan van de wetgeving maakt dat bedrijven de overstap niet zullen maken per 1 januari. Op de grote kantoren na was de overgrote meerderheid van de bedrijven, kantoren, scholen en sportcomplexen nog niet overgestapt naar hergebruik en de oproep “niet te handhaven” gedurende de komende periode maakt dat de wegwerpbeker wetgeving de facto stil ligt.
Dit is een diepe domper voor de zo noodzakelijke omslag naar een duurzamere toekomst. Willen we de wereld redden dan zullen we anders met grondstoffen om moeten gaan. We moeten ons gedrag veranderen. We moeten af van wegwerp. De koffiebeker staat daar symbool voor. Begin oktober werd ook al bekend dat een Kamermeerderheid ook de plastic taks afgeschaft wil zien worden die per 1 juli was ingegaan. Dit was net als de nu in de praktijk afgestelde ‘wegwerpbeker regeling’ onderdeel van de Nederlandse Single Use Plastic wetgeving. Ook dit laat de staatsecretaris nu aan haar opvolger.
Die plastic taks voor TO-GO consumptie per 1 juli is inderdaad niet effectief. Dat hadden we voorspeld. Die regeling heeft aanscherping nodig. We hadden onze hoop gevestigd op 1 januari 2024. Dat schip lijkt nu gestrand met zicht op de haven. We likken onze wonden maar zullen doorstrijden. Hergebruik moet de norm worden.’
