Voedselwaakhond foodwatch heeft onlangs aangekondigd een rechtszaak tegen de Nederlandse staat te starten omtrent separatorvlees. Foodwatch heeft de staat in kort geding opgeroepen. De rechtszaak zal behandeld worden op een mondelinge behandeling die plaats zal vinden op 9 juni 2022 om 11.00 uur bij het Paleis van Justitie in Den Haag.
Diepgravend onderzoek van foodwatch wijst uit dat de staat de voedselveiligheid met de voeten treedt. De staat kan niet duidelijk maken waar separatorvlees precies vandaan komt en in welke producten separatorvlees precies zit (geen traceerbaarheid), waardoor de staat ook niet gedegen kan handhaven. Om toezicht op separatorvlees te kunnen houden moet de staat immers wel weten waar het separatorvlees vandaan komt en in welke producten het is verwerkt (ontoereikende handhaving en geen gedegen labelling). De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft onvoldoende mensen en middelen om toezicht te houden en in te grijpen als er iets grondig misgaat (geen capaciteit).
Indien komt vast te staan dat de Nederlandse staat zich niet afdoende aan haar traceerbaarheidsverplichtingen houdt, dan kan dat ernstige (gezondheids-)risico’s meebrengen voor de Nederlandse consument, omdat separatorvlees vatbaar is voor snelle bacteriegroei. Die bacteriën kunnen ernstige darmziekten veroorzaken. Bovendien kan de consument niet achterhalen of en zo ja, welk, separatorvlees in aangekochte voeding is verwerkt. Zo kan het zijn dat de consument de goedkoopste vleesresten voorgeschoteld krijgt waarvoor hij veel te veel geld heeft betaald. De staat kan ‘fout’ of onveilig separatorvlees niet traceren, laat staan tegenhouden dat dit separatorvlees in de voedselketen terecht komt. Voorts kan de staat de boosdoeners uit de keten niet aanspreken, omdat zij niet weet waar het separatorvlees precies vandaan komt. Foodwatch stelt zich op het standpunt dat de staat zich daarmee niet houdt aan de Europese regelgeving (General Food Law, EC Regulation 178/2002) om preventief op te treden tegen gezondheidsgevaren en misleiding op het gebied van voedsel.
Nicole van Gemert, directeur van foodwatch: “Het is van groot belang transparante voedselketens te hebben. Zo ook voor separatorvlees. We kunnen eenvoudigweg geen beeld krijgen van de keten. Hoe kan de overheid dan tijdig actie ondernemen? Laat staan preventieve maatregelen nemen? De staat legt enorme risico’s voor de gezondheid en de portemonnee neer bij de Nederlandse consument. Dat is niet alleen een gevaar voor de volksgezondheid, maar is ook in strijd met Europese regelgeving. Om al deze redenen is foodwatch naar de rechter gestapt.”
De risico’s van Pink Slime
Separatorvlees is de amorfe roze of grijze vleesmassa, ook wel gekend als ‘spuitvlees’, ‘schraapvlees’ of ‘pink slime’, verkregen uit de karkassen van geslachte dieren. Vooral bij pluimvee, soms varkens. Separatorvlees brengt de nodige risico’s met zich mee. Ten eerste een gezondheidsrisico: bacteriën voelen zich goed thuis in separatorvlees omdat het zo fijngemalen is, waardoor ze sneller tot gevaarlijke aantallen kunnen uitgroeien. Ten tweede een informatierisico: separatorvlees kan (voor een duurdere prijs) als vers of kwaliteitsvlees verkocht worden, zonder vermelding op het etiket. Ten slotte weet je ook niet wat je eet: het zou kunnen dat kipnuggets naast kip ook ander vlees bevatten, wat mogelijk niet strookt met bepaalde overtuigingen of voorkeuren.
Een nieuwe opiniepeiling in opdracht van foodwatch wijst uit dat 74% van de consumenten niet weet in welke producten separatorvlees zit. 90% heeft het nog nooit op het etiket zien staan, terwijl 91% dit wel belangrijk vindt.
Gebrek aan naleving regelgeving
Het gebrek aan inzicht over separatorvlees ligt niet aan de consument: zelfs de NVWA en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport kunnen foodwatch niet vertellen hoe (het toezicht op) de distributie en verwerking van separatorvlees vormgegeven is. De staat heeft simpelweg geen idee wie, waar, hoeveel separatorvlees produceert, verwerkt en distribueert en hoeveel separatorvlees in Nederland aanwezig is en wordt geconsumeerd.
- Geen traceerbaarheid: de staat lijkt niet te weten in welke producten separatorvlees zit en waar het wordt geproduceerd.
- Geen handhaving: de staat handhaaft Europese voorschriften (omtrent de productie, hygiëne en etikettering van separatorvlees) niet of legt ze (al dan niet bewust) naast zich neer.
- Geen capaciteit: het toezicht van de NVWA op separatorvlees en de vleesindustrie is ontoereikend, wat de voedselveiligheid in gevaar brengt.
Dit is problematisch. Hoe groter het risico is dat consumenten ziek worden van een ingrediënt, hoe beter we moeten weten in welke producten het exact zit: zonder traceerbaarheid geen handhaving… en dus ook geen voedselveiligheid.
Consumentenrecht
Met de rechtszaak wil foodwatch waarborgen dat de staat aan haar verplichtingen (General Food Law, EC Regulation 178/2002) voldoet om de gezondheid en het consumentenbelang te beschermen, door voldoende preventief op te treden.
Een opiniepeiling wijst uit dat 85% van de consumenten het belangrijk vindt dat foodwatch een rechtszaak kan beginnen tegen de staat als consumentenrechten worden overtreden, zoals het recht op veilig voedsel.
