Vijfentwintig jaar nadat Rients Ritskes (1957) zijn eerste zenlessen, onder toeziend oog van de Japanse Rinzai zentraditie gaf, breekt hij met zijn Japanse meester Seiko Hirata Roshi. Volgende week reist hij naar Japan, waar hij tot begin mei zal blijven, om zijn in 1999 ontvangen monnikspij in te leveren. Ritskes wil op deze wijze enige afstand nemen van de Japanse traditie. Desgevraagd zegt Misha Beliën van Zen.nl tegen het BD dat de handeling van Ritskes ‘symbolisch is bedoeld en dat Rients inderdaad geen monnik meer is’. Beliën: ‘Zen.nl is hiermee een zelfstandige zentraditie geworden.’ Beliën wil op dit moment verder niet op de kwestie ingaan.
Met zijn actie wil Ritskes volgens een nieuwsbrioef van Zen.nl bereiken dat ‘de verder bijzonder mooie en zeer waardevolle zentraditie in een aan deze tijd aangepaste vorm verder kan groeien en bloeien.’
De aanleiding voor deze stap is het feit dat de hoofdopleider en oprichter van Zen.nl inmiddels op bijna alle fronten een andere dan de in Japan gewenste lijn volgt. Het belangrijkste onderdeel daarvan is wel de inhoud en vorm van de opleiding tot zenleraar. Gezien de toenemende belangstelling startte Ritskes met zijn organisatie Zen.nl vijf jaar geleden met het professionaliseren van deze deeltijd opleiding. Inmiddels is de structurering van de opleiding helemaal rond en deze week wordt bij het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs (CRKBO) de erkenning aangevraagd.
In Japan zijn officiële vertegenwoordigers van de Rinzai school van mening, dat alleen een opleiding van minimaal tien jaar in een Japans zenklooster goed genoeg zou zijn om leraar te worden. In Nederland zou volgens Zen.nl het tegendeel ruimschoots zijn aangetoond.
Een ander verschil van mening gaat over de didactische methoden. In Japan is de Rinzai opleiding van leraren in het klooster niet of nauwelijks verschillend van tweehonderd jaar geleden. Aan nieuwe inzichten uit de psychologie en didactiek lijkt men volgens Zen.nl geen boodschap te hebben. Zo zijn er nog steeds zenmeesters die veel en hard schreeuwen en is het standaard dat ze urenlange monologen houden.
Zen.nl stelt dat ze zich in het onderwijs voor aanstaande leraren laat inspireren door de modernste onderwijstechnieken, waarbij onder andere participatie, transparantie, opbouwende feedback en al in een vroeg stadium lesgeven de effectieve instrumenten zouden zijn. Ritskes beoefende zelf tien jaar zen (waarvan één jaar in Japan), voor hij zelf in 1987 les ging geven. Hij deed dit met toestemming van een moderne, maar inmiddels overleden Japanse zenmeester, Hirata Roshi van het belangrijke zenklooster Tenryu-ji. Van Seiko Hirata Roshi ontving hij de naam RanZen, hetgeen betekent: Nederlandse Zen. Die naam wil hij graag blijvend eer aan doen.
Volgens Wikipedia is Rinzai de Japanse versie van de Chinese Linji-school. Tijdens de Chinese Tang-dynastie (618-907), de klassieke ‘Gouden Eeuw’ van het Chinese Ch’an waren er al Zen-leraren die naar Japan kwamen. Maar pas tijdens de Japanse Kamakuraperiode (1185-1333) werd Zen een aparte school in Japan.
De monnik Myōan Eisai bezocht China in 1168, en vervolgens van 1187-1191. Bij terugkomst vestigde hij in 1191 een tempel in Kyushu. in 1199 vestigde hij tempels in Kamakura en Kyoto. Deze tempels waren Tendai-tempels, waar sterk de nadruk werd gelegd op meditatie, als zijnde een terugkeer naar de essentie van het boeddhisme.
In de 13e en begin 14e eeuw bloeide de Rinzai Zen in Kamakura en Kyoto, dankzij de steun van het Kamakura Shogunaat. Door Shuho Myocho (Daito Kokushi, 1283-1337) en Musō Soseki (1275–1351) kreeg de stroming zijn eigen Japanse identiteit.
Rinzai was in zijn begindagen vaak in scherp contrast met Soto, een andere stroming van Zen die vooral onder het volk populariteit genoot. Rinzai was vooral populair onder samoerai, en stond daarom ook wel bekend als samoerai-zen.
Daar Rinzai meer werd beoefend door de hogere klassen, droeg het sterk bij aan Japanse kunsten als kalligrafie, schilderen, theeceremonies, tuinieren en zelfs vechtsport.
Bron Nieuwsbrief Zen.nl en Wikipedia.
Joop Romeijn zegt
Een opvallend bericht. Maar ook een merkwaardig bericht dat context en commentaar verdient. Ik heb dat in mijn blog over dit bericht geprobeerd http://joopromeijn.blogspot.nl/2013/04/asjemenou-zenleraar-rients-ritskes.html
Het bericht staat nu (12 april) ook op de website van Zen.Nl, als persbericht, zonder veel spirituele diepgang.
Die website moet trouwens drastisch worden herzien, nu de wortels met de Japanse zen worden doorgesneden, titels als ‘osho’ zullen waarschijnlijk verdwijnen en sesshins zullen geen sesshins meer heten.
Nog één suggestie voor de altijd creatieve en de tijdgeest aanvoelende Ritskes: schrap de term ‘Zen’ en vervang haar door een flitsender begrip.
Joop Romeijn zegt
Nog een aanvulling, over mijn suggestie hierboven.
Daarvoor moet je de geschiedenis van de verspreiding van het boeddhisme een beetje kennen.
Meditatie (ook maar een woord, je kan het ook concentratie noemen) is in het Pali ‘Jhana ‘, in het Sanskriet ‘Dhyana ‘, in het Chinees ‘ Chan ‘ en in het Japans ‘Zen ‘.
Nu de volgende stap, door Ritskes te nemen: noem het ‘Med ‘, als afkorting van ‘meditatie’.
‘ Med.Nl ‘, wie claimt het eerst die naam?
‘ Con.Nl ‘, als afkorting van ‘concentratie’ kan ook maar vind ik minder fraai.
En nog wat: wat zullen andere Zen- en Chan- en Leven-in-aandacht-sangha’s van deze stap van Ritskes vinden ?
Hans van Dam zegt
of zin.nl (onder het motto: “Doen wat je wilt!”)
of onzen.nl
of dazen.nl
of leuzen.nl
of soezen.nl
of veinzen.nl
of prijzen.nl
Maar ik zeg dit alleen omdat ik van woordgrapjes hou.
Rient is een frisse wind; laat onze Rits maar schuiven.
En jij bent ook een frisse wind, Joop.
Jules Prast zegt
Haiku van Kobayashi Issa (1763-1827): ‘De wet van Boeddha glanst in de dauw op een blad’, http://ow.ly/1UZg9S via @zentilburg
Hans van Dam zegt
Haiku van Daibaka Kaka (1958 – heden):
de wet van Boeddha
verdampt als een dauwdruppel
in de ochtendzon
Joop Romeijn zegt
Haiku van een onbekend auteur:
De Boeddha noemt zijn leer
“lijden en het beëindigen van het lijden”.
Zen is pissen tegen de wind
Anne zegt
Wat een bijzondere berichten hierboven. Schijnbaar zijn er mensen buiten die organisatie die wel heel veel emotionele bagage en ego in dat hele Zen.NL geïnvesteerd hebben. Lijkt me geen overbodige luxe om eens goed te mediteren op de oorzaak van zoveel obsessie en noodzaak tot oordelen.
Jules Prast zegt
Een waar woord, Anne. Dit punt wilde ik met ‘mijn’ haiku ook maken.
Koert B. zegt
Integendeel!’Pissen tegen de wind’ is de beste beschrijving van zen (en van ons hele leven natuurlijk; zen ziet daar uiteindelijk geen verschil) die ik sinds tijden gelezen heb. Maar misschien vooral voor ‘ons heren’ herkenbaar, en in verschillende vormen: de boom die ’terugplast’; bij het pissoir weglopen en ontdekken dat je mooie suède schoenen bedruppeld zijn… dat krijg je ervan als je er met je hoofd niet bij bent.
En is het ook niet zo dat Joop Romeijn – drukdoende om op iemand anders te plassen – uiteindelijk vooral zichzelf onderplast? Prachtig, uit het leven gegrepen. Joop: join the club, zou ik zeggen!
Wien Venhuizen zegt
De mensen die in Arnhem bij Zendo Ikiro binnenkomen, noemen de beweging van Zen.nl “commercieel”. Zelf hoef ik hierover helemaal niets te zeggen, daar is geen reden voor. Wat valt er te bereiken wanneer we zitten op een kussentje met een rechte rug ? “Allen rennen nach dem Glück und das Glück rennt hinterher” zei Bertold Brecht – wat een ruimte kan het geven, ergens niet achteraan te hoeven en er niet mee te zitten ! Zonnegroet, Wien Venhuizen
Joop Romeijn zegt
Ik heb serieus nagedacht over je reactie, Anne zonder achternaam, en er op gecontempleerd.
Ook heb ik gemediteerd maar mediteren doe je in mijn traditie niet ‘op’ iets (ja op een kussentje maar dat is iets anders)
We zijn het dus niet eens, en dat mag, vind ik, geen reden om te gaan psychologiseren.
Mijn bezorgdheid over de ontwikkelingen bij Zen.Nl zijn tweeërlei:
– Het commerciele, het positieve denken en op succesvolle doelstellingen gericht zijn. De religieuze of levensbeschouwelijke dimensie die het Zen-boeddhisme ook heeft (en waar zowel jij als ik waarde aan hechten, denk ik te mogen zeggen, Jules) verdwijnt uit het zicht.
– Een ontwikkeling die licht maar toch geleidelijk steeds nadrukkelijker in de richting van een sekte gaat, het verbreken van de banden met Japanse leraren (wat mij op zich niet interesseert) is daar weer een symptoom van. Dat is een zorg t.a.v. de cursisten die contracten moeten sluiten maar ook t.a.v. het boeddhisme in Nederland in het algemeen; immers in steeds meer plaatsen heeft Zen.Nl een monopolie-positie om (boeddhistisch) te kunnen mediteren. Ook de rol die HET BOEK van R.R. in de cursussen speelt, vind ik eng.
Op die reden zouden ook andere Zen-sangha’s in Nederland zich zorgen moeten maken en dat ook (want ik weet dat sommigen er ongelukkig mee zijn) hardop durven zeggen. Maar ik vermoed dat die bang zijn van jaloersheid op het succes van Zen.Nl te worden beschuldigd.
Verder weet ik ook mezelf onder te pissen, al ben ik pas een beginner op het gebied van de Zen-humor.
Anne zegt
Als ik het dus goed begrijp heb je problemen met:
1. Het feit dat een leraar ook moet leven en geld vraagt voor zijn diensten
2. Deze club erg groot wordt en andere clubs dan misschien minder zichtbaar zijn
3. De leden van deze club niet boeddhistische lessen ontvangen zoals jij meent dat die moeten worden gegeven
Jules Prast zegt
Lees eerst dit, net verschenen in het BD: https://boeddhistischdagblad.nl/ron-sinnige-rients-ritskes-is-een-oplichter/
Anne zegt
Dank voor de link. Ik weet niet goed wat ik hier allemaal van moet vinden. Het komt mij over als commercieel vs commercieel. De meneer die dat schrijft heeft ownership van een Zen club op zijn linkedin profiel staan. Beetje Amstel, Heineken en Grolsch die samen knokken welk bier beter is en daarbij dan elkaar zwarte pieten toeschuiven. Wat en wie moet je dan geloven.
Van Google word ik vooralsnog niet wijzer bij de zoektocht naar input uit neutrale bron om zo te kunnen bepalen wiens claim ik wil geloven.
Joop Romeijn zegt
Dat kan ik me voorstellen, Anne
Dank ook voor je vorige reactie: kort en alle drie goed.
Wie kan min of meer objectief oordelen over de Zen.Nl-controverse? Iedereen is belanghebbend, ook de hoogleraren van der Braak en van der Velde een beetje.
Het gaat trouwens niet alleen om commercie of niet maar om wat bij Zen zeer belangrijk, haast wel heilig , is: de lineage. En daar heeft RR een knoeiboel van gemaakt, dat is een van de weinige dingen die zeker is.
Ron Sinnige zegt
Hoi Anne, de titel bij BD zoals die hier nog wordt weergegeven, klopt niet en is vrijwel direct aangepast. Ik heb dat namelijk niet gezegd, en daar heb ik Joop Hoek over gebeld. Zie ook mijn comment bij het betreffende artikel.
Wat betreft eventueel conflicterende belangen: ik leid ZEN onder de Dom al 3 jaar niet meer. Overigens was dat een groep waar ik hard voor werkte, maar weinig tot geen geld mee verdiende. Was dus niet erg commercieel. Op dit moment ‘zit’ ik vooral thuis, en ik doe een zengroep bij mijn werkgever, onbezoldigd en in mijn eigen vrije tijd, omdat ik ervan geniet om zen met mensen te delen en samen te zitten.
Anne zegt
Lineage is voor mij iets dat heel erg niet heilig is. Natuurlijk, traditie is leuk en als het werkt heel mooi. Maar als het fout gaat is alles besmet als lineage de basis moet zijn. Ten extreme geldt dan de houding vanuit de diverse Zen groepen in Japan tijdens de oorlog. Fout gegokt, fout gekozen en dat deed men met beroep op de leer en traditie.
Wat ik opvallend vind om te zien is dat veel van de mensen die kritisch zijn eigenlijk de concurrent zijn. Onafhankelijkere bronnen zijn er niet of nauwelijks.
Dat maakt het lastig voor buitenstaanders en vooral voor hen die een leraar zoeken. Ik ga tenslotte ook geen Grolsch drinken omdat zij stellen dat Heineken niet volgens de traditie gebrouwen is.
Jules Prast zegt
Zoals ik het begrijp, gaat het om onwaarheid spreken: een lesbevoegdheid claimen die je niet hebt. We moeten afwachten wat RR hier zelf op te zeggen heeft: hoor- en wederhoor.
Anne zegt
Hoor en wederhoor inderdaad. Ik kan verder niets vinden over die claims en de links in het artikel geven nou ook geen vertrouwen.
We gaan het horen.
Joop Romeijn zegt
Nog even terugkomen op m’n opmerking van vanmiddag “Iedereen is belanghebbend, ook de hoogleraren van der Braak en van der Velde een beetje.”
Beide heren hebben college gegeven (ik neem aan tegen een redelijke vergoeding) aan een door Ritskes georganiseerde prestigieuze ‘Zenfilosofie Zomercursus ‘, in 2012. Dat kan maar dat maakt hen minder geschikt als eventuele bemiddelaars of scheidsrechters in de huidige controverse.
De door de Boeddhistische Unie Nederland (BUN) ingestelde ‘Lerarenraad’ (waar Ritskes ook in zit) is daar ook niet geschikt voor, denk ik.
Sobhanandi zegt
Misschien is het beter, Joop, als je eerst met degenen die je noemt checkt of ze wel een vergoeding hebben gekregen. Wat je vervolgens over hun geschiktheid zegt, is gebaseerd op een aanname. En waarom scheidsrechters of bemiddelaars? Kunnen we niet beter eerst afwachten wat Zen.nl zelf te zeggen heeft voor we het een conflict of controverse noemen. Het is tot nu toe wel merkwaardig stil gebleven vanuit Zen.nl.
Zucht zegt
Maar we zijn niet jaloers, toch?
Als ze onzin zouden verkopen, vind ik de populariteit indrukwekkend. Toch knap 110 man een week lang op een matje! En gevulde avonden, keer op keer..
Ze zullen toch wel positief effect bereiken!
Succes met mopperen!
M.R.Biesheuvel zegt
Beste zucht, nou hou ik me helemaal afzijdig in de discussie, ik weet er te weinig vanaf. Maar het gebruik van een ad populum is denk ik ook niet echt handig. ZO van “we krijgen de zaal vol dus zal het wel goed zijn”.
Ik ben benieuwd hoe dit afloopt en wat dit zal betekenen voor wat en voor wie?
Nic zegt
Het hele probleem draait om wat ‘zen’ is.
Wie dat weet mag het zeggen.
Dat RR een handige zakenman is mag duidelijk zijn.
Volle zalen krijgt Marco Borsato ook maar of het dan ‘zen’ is durf ik niet te zeggen.
Het zet de zaak wat ‘zen’ is weer op scherp.
Aandachtig zijn en alert blijven!
Is dat niet waar zen beoefening om gaat?
Zou iemand er namelijk moeite mee hebben als het bedrijf ‘Rientz.nl’ zou heten of iets dergelijks?