Voedselwaakhond foodwatch is teleurgesteld in de reactie van minister Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking op de open brief die foodwatch verstuurde over het omstreden vrijhandelsverdrag TTIP. In die brief stelde foodwatch dat de informatievoorziening van de Nederlandse overheid over TTIP selectief, onvolledig en daardoor misleidend is. De minister gaat in haar reactie niet in op de meeste zorgen van foodwatch.
Op de punten waarop wel een reactie is gegeven is deze volgens foodwatch onvolledig en onvoldoende. Door selectieve berichtgeving wordt een eenzijdig positief beeld geschetst over TTIP, terwijl er heel veel risico’s kleven aan het verdrag. In haar reactie geeft de minister geen garanties waaruit blijkt dat de informatievoorziening zal worden aangepast. Naast de open brief is foodwatch een mailactie gestart waarin mensen de oproep om transparantie en volledige informatie kunnen steunen. ‘Daar gaan we mee door totdat het ministerie haar informatie aanpast’ aldus Jurjen de Waal, politiek campaigner bij foodwatch.
In de brief aan de minister benoemt foodwatch vijf punten waar de informatievoorziening van de overheid over TTIP onvolledig en misleidend is. Een overzicht van deze punten en de reactie van de minister zijn als volgt:
- Economische voor- en nadelen
foodwatch stelt dat de overheid de mogelijke economische voordelen van TTIP stelselmatig opblaast en de mogelijke nadelen negeert. Zo worden de gunstige cijfers uit positieve rapporten wel genoemd op de voorlichtingspagina, maar de negatieve niet. In reactie hierop verwijst de minister naar de verschillende Kamerbrieven die ook op de website van de rijksoverheid zijn te vinden waarin deze zaken zijn besproken. Via deze weg kan de burger volgens de minister het volledige verhaal achterhalen. Dit is een zwak verweer. Er is een groot verschil of informatie wordt verstrekt op de voorlichtingspagina, of ergens terug te vinden is in een database waarin alle documenten over TTIP zijn opgeslagen. De minister erkent met dit antwoord eigenlijk de onevenredige informatievoorziening en bevestigt de aantijging van foodwatch. Als de mogelijk positieve effecten wel direct zichtbaar op de informatiepagina worden geplaatst en de mogelijk negatieve effecten niet, dan is er geen sprake van een evenwichtig beeld.
- Inperking van beleidsvrijheid en Regulatory Cooperation
Op de zorg dat TTIP de beleidsvrijheid van nationale overheden zal inperken gaat de minister niet in. In de open brief liet foodwatch zien hoe op basis van artikel 93 van de grondwet nationale wetten ondergeschikt zullen zijn aan de afspraken die in TTIP worden vastgelegd. Bovendien zal de totstandkoming van een Regulatory Cooperation Body, zoals TTIP voorstelt, de invloed van internationale bedrijven en lobbyisten op het regelgevingsproces vergroten. De minister gaat in haar brief op beide zorgen niet in, laat staan dat deze worden weerlegd, ook deze zorg van foodwatch blijft dus staan.
De minister merkt bovendien onjuist op dat foodwatch stelt dat ‘regelgeving in de VS in het merendeel van de gevallen slechter is dan in de EU. Dit is echter niet wat foodwatch beweert. In de brief naar de minister stelt foodwatch namelijk: Aangezien Europese en Amerikaanse regels en standaarden in het merendeel van de gevallen niet dezelfde mate van bescherming bieden, zal grootschalige wederzijdse erkenning leiden tot het erkennen van afwijkende, en dus ook lagere, standaarden. foodwatch erkent dat in sommige gevallen de VS een hogere standaard kent, en de EU in andere. De zorg is dat TTIP aanstuurt op massale wederzijdse erkenning van standaarden en dat in dat geval de lagere standaard (de Amerikaanse óf de Europese) druk zal zetten op de hogere standaard. Ook op deze zorg is helaas geen reactie gegeven.
- Inspraak Tweede Kamer
De rijksoverheid stelt op haar website dat de Tweede Kamer zich zal mogen uitspreken over TTIP. foodwatch meent dat deze claim voorbarig en bovendien onvolledig is. De grootste zorg van foodwatch is dat de Tweede Kamer zich pas na de voorlopige invoering van TTIP door de Europese Raad van Ministers mag uitspreken. Omdat het jaren kan duren voordat een nationaal parlement een verdrag ratificeert, kan de Raad van Minister besluiten om het akkoord voorlopig in te voeren. Zo is TTIP al jarenlang een voldongen feit voordat de Tweede Kamer zich erover kan uitspreken. De minister blijft dit risico volledig negeren en blijft daarover de burger onvolledig informeren.
- Transparantie en inspraak burgers
foodwatch maakt zich in haar brief zorgen over het gebrek aan transparantie rondom TTIP en de beperkte inspraak van burgers. Er is vooral een groot tekort aan transparantie rondom de rol van lobbyisten in TTIP. De minister gaat in haar reactie niet in op dit tekort, en geeft niet aan wat hiertegen wordt ondernomen. Terwijl er weliswaar verschillende consultatie momenten voor burgers en organisaties bestaan, blijft de inspraak van burgers beperkt vergeleken met die van bedrijven en lobbyisten. Bovendien is deze inspraak van burgers in de praktijk niet veel waard. Zo stuurde een recordaantal van 150.000 burgers een reactie tijdens de consultatie over de omstreden investeerdersbescherming ISDS. 97% van de inzendingen wees ISDS af. Dit resultaat is terzijde geschoven. ISDS is nog steeds onderdeel van de onderhandelingen. Ook het Europese burgerinitiatief STOP-TTIP werd vanwege omslachtige bureaucratische redenen afgewezen. Dat initiatief is vervolgens op eigen kracht verder gegaan. Inmiddels hebben al ruim 2,2 miljoen Europeanen dit initiatief ondertekend. De EU en de Nederlandse overheid erkennen dit initiatief echter nog steeds niet. Op deze voorbeelden gaat de minister in haar reactie helaas niet in.
- ISDS
Op het onderwerp ISDS heeft de minister helemaal geen reactie gegeven. ISDS geeft buitenlandse bedrijven het exclusieve recht om de Nederlandse overheid voor een speciale rechter te slepen. Er is sprake van een parallel rechtssysteem waarlangs onevenredig veel druk kan worden uitgeoefend op overheden en parlementen.
Teleurgesteld
foodwatch is teleurgesteld in de reactie van de minister die geen garanties geeft voor een betere informatievoorziening en die niet ingaat op de meeste zorgen die door foodwatch zijn aangekaart. De vrees dat de trend van selectieve en misleidende informatievoorziening door zal zetten is dus niet weggenomen, maar juist toegenomen . De overheid blijft selectief en onvolledig voorlichten over TTIP en zet zo burgers op het verkeerde been. foodwatch nodigt de minister uit alsnog te reageren op alle zorgen die in de brief zijn uitgesproken.
