Het jaar 2021 – dag 334 – journalisten

De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb wil een spoedwet aannemen die het onmogelijk moet maken dat mensen live rellen verslaan via sociale media. Dit naar aanleiding van de rellen in de binnenstad van Rotterdam onlangs.

Volgens de politie waren de rellen georganiseerd door criminelen om zo de confrontatie met de agenten aan te gaan. Aboutaleb wil dat mensen die dit soort rellen live verslaan via sociale media worden aangepakt. ‘Ze doen zich voor als journalist, maar dat is opruiing’, zei de burgemeester. Hij wil een spoedwet om de politie meer mogelijkheden te geven dit te kunnen stoppen.

De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) roept de burgemeester op om professionele journalisten uitdrukkelijk buiten dit noodbevel te houden zodat zij ongehinderd hun werk kunnen blijven doen. En daar laat de NVJ een steek vallen.

Artikel 7 van de Grondwet zegt: ‘Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten en gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet’. De drukpers omvat alle media, ook de zeepkist in het park. Er kan alleen achteraf worden getoetst of de wet is overschreden.

Niemand in Nederland kan zeggen wat journalistiek is en journalisten maken geen deel uit van een beschermde beroepsgroep. Iedereen mag zich journalist noemen. Ook de burgemeester. Het is een vak, een beroep ook, er zijn opleidingen en er is wat wetgeving. Journalisten kunnen aanspraak maken op bronbescherming, ik meen artikel 10 van een Europese wet. En als beroepsjournalisten over de schreef gaan kunnen ze zich moeten verantwoorden voor de Raad voor de Journalistiek. Er zijn kranten die die Raad niet erkennen, journalisten kunnen dan bij verstek veroordeeld worden, zonder dat de krant of journalist verweer heeft gevoerd. Een beroepsverbod is bij herhaald gedrag door de journalist niet aan de orde. Alleen zijn werkgever kan hem ontslaan.

Vroeger, in het tijdperk van de papieren media, trad je in dienst bij zo’n uitgeverij, je kreeg een perskaart, vroeg een politieperskaart aan, werd lid van een vakbond, en je journalistieke leven kon beginnen. Je werd een onafhankelijke autoriteit. Tegenwoordig is er digitalisering, het aantal lezers van papieren media neemt af, evenals het aantal beroepsjournalisten, iedereen kan zijn hart, gevoelens, ervaring en kennis, gebeurtenissen delen via sociale media. Je hebt er geen perskaart meer voor nodig, of een uitgever als werkgever. Je bent eigen baas en daarin loert ook het gevaar als de opzet voor het verspreiden van het nieuws laakbaar is.

Beroepsjournalisten doen aan hoor en wederhoor, houden zich aan de 5 w’s, wie, wat, waar, waar, wanneer en hoe en hebben toegang tot officiële kanalen. Waarvan zogenoemde burgerjournalisten zeggen dat dat juist leidt tot zelfgekozen censuur en vriendjespolitiek. Burgerjournalisten filmen recht voor de raap, zenden uit wat ze waarnemen. Net als de NOS een paar jaar geleden bij het doodschieten van mensen in en bij een tram in Utrecht. Dat heet dan beroepsjournalistiek.

Door de digitalisering vermenigvuldigde het aantal ‘journalisten’ zich als konijnen, tot nu elke smartphoneburger behalve ontvanger ook zender is geworden. Nu kan iedereen zich blogger, vlogger of influencer noemen, of ‘burgerjournalist’. Dat kan positief uitpakken, maar ook negatief.

En dan kom ik terug bij de noodwet van burgemeester Aboutaleb. Hij is niet tegen vrije journalistiek, wat dat ook is, maar tegen opruiing door relschoppers die zich journalist noemen en door hun live berichtgeving mensen naar de plek van de rellen lokken. Dus ook tegen vrije journalistiek. Door die noodwet wil hij artikel 7 van de Grondwet opzij schuiven. ‘Niemand heeft vooraf…’

Journalistenvakbond, Genootschap van Hoofdredacteuren, journalistenkringen, zouden een keurmerk moeten overwegen om het verschil te maken met zogenoemde burgerjournalisten, gewone burgers. Een beschermde beroepsgroep. De andere mensen, onder wie volgens de burgemeester relschoppers, zouden we dan waarnemer of publicist kunnen noemen. Waarop gelijk de vraag zich aandient of je die publicist het filmen zou mogen verbieden. Die valt toch ook onder artikel 7 van de Grondwet.

Ik begrijp Aboutaleb wel, politieagenten worden vol in het gezicht gefilmd, die beelden verspreid via zogenaamde sociale media zodat ze herkend worden en lastiggevallen. Beelden van ‘waarnemers’ lokken nog meer geweld uit. Dat wil hij met zijn noodwet voorkomen. De politie doet echter regelmatig oproepen aan burgers om filmbeelden beschikbaar te stellen om misdrijven op te lossen. En meet dus met twee maten.

Vanmorgen reageerde een BD-lezer op het voorgenomen besluit van de burgemeester,  Pluis: ‘Zeer verontrustend! Elke verdere vorm van censuur is verwerpelijk! De burger heeft recht om te zien wat er zich werkelijk afspeelt. De pers (MSM) laat zich steeds meer muilkorven, daarom is burgerjournalistiek zo belangrijk!
Er gaat te veel mis, en de geweldsmonopolie moet moet goed gemonitord kunnen worden door burgers, alleen dan kan het vertrouwen van de burgers in politie en bestuur gewaarborgd blijven!. Zeker in deze tijd van het verschuiven van  grenzen en sluipende dictatuur. Wij willen geen DDR worden!’

Moedig voorwaarts!