Vorige week voer het heen-en-weer-bootje gestaag tussen twee oevers. We zagen dat keuzes onvermijdelijk meekomen met het menszijn.
Dit was een van de twee vragen waarmee ik u achterliet: ‘Vaart het heen-en-weer-bootje ook over religieuze/levensbeschouwelijke stromen?’.
Inderdaad, in en tussen levensbeschouwingen, al dan niet religieus, heeft het bootje een druk vaarplan. Nog sterker: vaak bepalen levensbeschouwingen basiskeuzes voor de samenleving.
Religie en atheïsme vormen tegenoverliggende oevers, wat zowel kan leiden tot een staatsreligie als een geheel seculiere staat. Voor alle levensbeschouwingen èn samenlevingen is er de keuze tussen een hiërarchische, verticale organisatie en een horizontale, democratische. Soms reikt de religie het model aan.
Binnen elke religie varen ook nogal wat heen-en-weerbootjes tussen oevers:
Een leerstellige voorliefde voor het dogma, tegenover een mystieke, een verhalende, of een vrijzinnige houding (eventueel in combinatie). Een nadruk op het heil hier en nu, dan wel na de dood. Op individueel heil, en maatschappelijk heil. Op een eigen waarheid, of op een veelzijdige onbeperkte. Leefregels kunnen eeuwig geldende wetten zijn, maar ook steeds bijgestelde aanwijzingen.
De andere vraag luidde: ‘Zijn beide oevers bewoonbaar?’. Heeft elke keuze recht van bestaan, of het nu om seculiere dan wel religieuze contexten gaat?
Uiteindelijk is dit de vraag naar de waarden die al die keuzes bepalen. Waarden vormen een mijnenveld. Op beide oevers is – en wordt – op grond van foute waarden veel onheil gesticht. Zie de genocides van de moderne geschiedenis. Een oever werd daardoor nogal eens onbewoonbaar, het veerpontje overbodig. Maar het heen-en-weer-bootje kan ook voor verbinding zorgen. Een nadruk op gemeenschappelijke waarden, zonder verschillen tussen oevers te negeren, kan heilzaam zijn. Het is als een huwelijk of een vriendschap: er zijn verschillen, maar het gemeenschappelijke overweegt.
Misschien zou ik toch het liefst op het heen-en-weerbootje willen wonen. Leuke ark!
Ujukarin zegt
Ontzettend leuk verhaal!
De beeldspraak is natuurlijk niet uniek, en Annie MG Schmidt heeft er ook een heel mooie mythe om heen gemaakt: de heen-en-weer wolf die zijn karma moest wegpoetsen met deze tragische veerboot-job ;-) Google bijvoorbeeld “heen_en_weerwolf”
With folded palms,