De gratieverlening door de Sri Lankaanse president Gotabaya Rajapaksa aan een militair die is veroordeeld voor het afslachten van acht burgers, onder wie kinderen, toont de minachting van het bestuur voor gerechtigheid voor de ergste misstanden, zegt de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) in een vandaag uitgegeven verklaring.
De veroordeling van voormalig brigadier Sunil Ratnayake was een van de weinige gevallen waarin personeel van veiligheidsdiensten strafrechtelijk werd gestraft voor wreedheden uit het tijdperk van de burgeroorlog, ondanks het enorme aantal geloofwaardige en uiterst ernstige beschuldigingen.
Ratnayake, die op 26 maart 2020 gratie kreeg, werd in 2015 schuldig bevonden aan het doden van acht burgers, waaronder een 5-jarige, in Mirusuvil, in het noorden van Sri Lanka, in 2000. De lichamen van de slachtoffers vertoonden tekenen van marteling. De veroordeling was door het hof van beroep van Sri Lanka bekrachtigd.
“De regering van Gotabaya Rajapaksa kon het voor de slachtoffers en hun families niet eenvoudiger maken dat zij zich tegen elke vorm van gerechtigheid verzet, zelfs niet tegen de ergste wreedheden”, aldus Meenakshi Ganguly, directeur Zuid-Azië van HRW. “Bezorgde regeringen moeten de eigen boodschap van de regering meenemen en op gepaste wijze reageren om de basisbescherming van de mensenrechten en het verbod op oorlogsmisdaden handhaven.”
Zowel de regeringstroepen als de opvolger van de Bevrijdingstijgers van Tamil Eelam (LTTE) waren betrokken bij talrijke misstanden tijdens het conflict, dat eindigde met de nederlaag van de LTTE in 2009. Gotabaya Rajapaksa was defensiesecretaris tijdens de laatste fasen van de burgeroorlog, toen de Verenigde Naties ontdekten dat tienduizenden burgers werden gedood, ziekenhuizen werden beschoten en gevangenen werden geëxecuteerd. Hij kwam in 2019 in functie als president en beloofde “oorlogshelden” vrij te laten die op basis van “valse” beschuldigingen waren opgesloten.
“Het presidentiële pardon is een belediging voor de slachtoffers en het zoveelste voorbeeld van het feit dat Sri Lanka zijn internationale verplichtingen op het gebied van de mensenrechten niet nakomt om op zinvolle wijze verantwoording af te leggen voor oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en andere grove schendingen van de mensenrechten”, aldus een verklaring van de Hoge Commissaris voor de mensenrechten van de Verenigde Naties. “Het verlenen van gratie aan een van de enige veroordeelde daders van wreedheden die tijdens het Sri Lankaanse conflict zijn begaan, ondermijnt verder de beperkte vooruitgang die het land heeft geboekt om een einde te maken aan de straffeloosheid voor massale schendingen van de mensenrechten.
Sinds zijn aantreden heeft president Rajapaksa het hoofd van het leger, Shavendra Silva, die geconfronteerd wordt met geloofwaardige beschuldigingen van oorlogsmisdaden, benoemd tot zijn stafchef. In februari werd Silva de toegang tot de Verenigde Staten ontzegd vanwege de beschuldigingen tegen hem. Rajapaksa heeft ook de gepensioneerde generaal Kamal Gunaratne, die betrokken is bij de vermeende oorlogsmisdaden van de 53ste divisie van het leger, waarover hij het bevel voerde, benoemd tot defensiesecretaris. Generaal Shavendra Silva leidt momenteel de taakgroep van de regering om de COVID-19 pandemie te bestrijden.
In februari heeft de Srilankaanse regering zich teruggetrokken uit haar verplichtingen op grond van een resolutie van de VN-Mensenrechtenraad die bepalingen bevatte voor gerechtigheid voor misstanden die door beide partijen tijdens de burgeroorlog zijn begaan. Deze resolutie, die in 2015 bij consensus werd aangenomen en pas in 2019 werd bevestigd, vertegenwoordigde het engagement van de lidstaten van de VN en hun strategie voor de handhaving van de internationale mensenrechten en het humanitair recht in geval van schendingen van de burgeroorlog.
“De regering van Rajapaksa heeft vermeende daders van oorlogsmisdaden in hoge functies benoemd, terwijl ze een van de weinige soldaten die voor een vreselijke overtreding zijn veroordeeld, gratie verleent”, aldus Ganguly. “Het moet duidelijk zijn dat er in Sri Lanka een internationaal gerechtelijk mechanisme nodig is om recht te doen aan de slachtoffers en om toekomstige wreedheden af te schrikken”.
