• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Boeddhistisch Dagblad

Ontwart en ontwikkelt

Header Rechts

Veertiende jaargang

Zoek op deze site

  • Home
  • Agenda
    • Geef je activiteit door
  • Columns
    • Andre Baets
    • Dharmapelgrim
    • Bertjan Oosterbeek
    • Dick Verstegen
    • Edel Maex
    • Emmaho
    • Goff Smeets
    • Hans van Dam
    • Jana Verboom
    • Joop Hoek
    • Jules Prast
    • Paul de Blot
    • Rob van Boven en Luuk Mur
    • Ronald Hermsen
    • Theo Niessen
    • Xavier Vandeputte
    • Zeshin van der Plas
  • Nieuws
  • Contact
    • Steun het BD
    • Mailinglijst
  • Series
    • Boeddha in de Linie
    • De werkplaats
    • Recepten
    • De Linji Lu
    • De Poortloze Poort
    • Denkers en doeners
    • De Oude Cheng
    • Meester Tja en de Tao van Niet-Weten – alle links
    • Fabels door Goff
    • Cartoons van Ardan
    • Tekeningen Sodis Vita
    • De derwisj en de dwaas
  • Over ons
    • Redactiestatuut van het Boeddhistisch Dagblad
    • Redactieformule van het Boeddhistisch Dagblad
  • Privacy

Home » Hans van Dam » Geen touw aan vast te knopen

Geen touw aan vast te knopen

29 april 2016 door Hans van Dam

“Ben jij een marionet of trek je aan de touwtjes?”
“Ik ben de marionet die aan de touwtjes trekt.”

“Ben jij een marionet of trek je aan de touwtjes?”
“Stel jij die vraag of moest je wel?”

“Ben jij een marionet of trek je aan de touwtjes?”
“Misschien trek ik wel aan de touwtjes…”
“Maar?”
“Of ze ook ergens aan vast zitten?”

Poppenspeler-marionet

Deze tekst maakt deel uit van de Perongelukexpress, een serie over de vrije wil.

 

Categorie: Hans van Dam Tags: anatman, de perongelukexpress, niet zelf, niet-weten, vrije wil, vrijheid

Lees ook:

  1. De perongelukexpress
  2. Kiezen is (g)een keuze
  3. Een hopeloze zaak
  4. De mest is geen heilige

Elke dag het BD in je mailbox?

Elke dag sturen we je een overzicht van de nieuwste berichten op het Boeddhistisch Dagblad. Gratis.

Wanneer wil je het overzicht ontvangen?

Lees Interacties

Reacties

  1. Siebe zegt

    29 april 2016 om 17:32

    Sutta door mij vertaald uit het Engels

    Over marionet zijn.

    Samyutta Nikaya 5.9, Sela

    Te Savatthi. Toen, in de morgen, kleedde de bhikkhuni Sela zich aan…ze ging aan de voet van een boom zitten om daar de dag door te brengen. Toen benaderde Mara de Kwaadaardige de bhikkhuni Sela, er op uit om bij haar angst op te roepen, vrees en afschrikking, wensend dat ze uit haar concentratie zou geraken. Hij benaderde haar en sprak haar in een vers aan:

    (548) “Door wie is deze marionet geschapen?
    Waar is de maker van de marionet?
    Waar is de marionet ontstaan?
    Waar houdt de marionet op te bestaan?”

    Toen viel de bhikkhuni Sela in: “Welnu, wie is dit…?
    Dit is Mara de Kwaadaardige…die wil dat ik uit mijn concentratie geraak”.
    Toen de bhikkhuni begrepen had, “Dit is Mara de Kwaadaardige,” antwoordde ze hem in verzen:

    (549) “Deze marionet is niet door zichzelf gemaakt,
    Noch is deze misère door een ander gemaakt.
    Het is in bestaan gekomen door een oorzaak;
    Bij het verdwijnen (breakup) van de oorzaak zal het eindigen.

    (550) “Zoals wanneer een zaadje in een veld gezaaid is
    Groeit het afhankelijk van een paar factoren:
    Het heeft zowel de voedingsstoffen van de grond nodig
    Als een stabiele toevoer van vocht:

    (551) “Net zo zijn de aggregaten en elementen
    En deze zes bases van zintuiglijk contact
    In bestaan gekomen afhankelijk van een oorzaak;
    Met het verdwijnen van de oorzaak zullen ze eindigen”.

    Toen realiseerde Mara de Kwaadaardige, zich, “De bhikkhuni Sela kent me”, werd droevig en teleurgesteld en verdween daar meteen. Zo eindigt de sutta.

    Siebe

    • kees moerbeek zegt

      29 april 2016 om 20:26

      De Weg ligt onder je voeten, Siebe. Je kunt die op verschillende manieren volgen. Geen poppenspeler kan je dit verhinderen. Doe eens gek en steek je middelvinger op tegen Mara! :-)
      https://www.youtube.com/watch?v=Cv6tuzHUuuk

      • Siebe zegt

        30 april 2016 om 20:20

        Sela had opeens die gedachte aan een Maker, de Vader of Schepper. Je zou kunnen zeggen: waar komt toch dat idee vandaan? Komt dat alleen voor in godsdienstige culturen?

        Ik beschouw het als collectief menselijk erfgoed. Een soort archetypisch iets.

        Het is volgens mij ook niet om het even of er zo’n Schepper en Vader bestaat. Er komt toch een moment dan dwingt dit zich aan je op, zoals bij Sela, de bhikkhuni. Dan moet je ook kiezen waarin je nu echt gelooft. Geloof je nu dat dit opdringende idee of overtuiging een illusie is zoals Sela dat oppakt, getuige de sutta. Of, twijfel je toch?

        Ergens in een sutta wordt duidelijk gemaakt dat er inderdaad een wezen is dat zegt en meent Schepper en Vader van alle wezens te zijn.
        Een wezen genaamd MahaBrahma. Maar de sutta maakt ook duidelijk dat dit berust op begoocheling.
        En ook mensen die op Aarde getuigen van het bestaan van hun Schepper en Vader, zijn in de war. Dit is na te lezen in de sutta’s.

        De sutta’s laten niks heel van de claim van Mahabrahma als zijnde de Vader, Schepper, almachtige, alwetende Heer.

        Je kunt je afvragen, wat betekent dit? Is dit nu een soort godsdienst kritiek of gewoon een directe afwijzing van het hele idee van een Vader en Schepper?

        Je kunt je ook afvragen, waarom is dit nu opgenomen in de Pali Canon? Mij lijkt het toch met de bedoeling deze kwestie te beslissen.

        Ook de sutta van Sela wijst het idee van de hand dat er een Maker is. Het zogenaamde goddelijk maaksel wordt in deze sutta zelfs “deze misere” genoemd.

        Sterker nog, het idee van een Maker wordt in de sutta gepresenteerd als een influistering van Mara. Mara die Sela in de war probeert te brengen. Betekent dit dat vanuit boeddhistische perspectief het geloof in zo’n Maker eigenlijk Mara’s werk is?

        Siebe

        • Sjoerd zegt

          30 april 2016 om 20:59

          Lijkt het je niet voor de hand te liggen dat geloof in een maker, of meer algemeen religie behoort tot de consequentie van de werking van de menselijke psyche?

          Wij willen immers de oorsprong, de oorzakelijkheid en de (liefst voorspelbare) gevolgen bevatten.

          • Siebe zegt

            1 mei 2016 om 10:53

            Ja, maar is het idee van een Maker, en daarmee ook het idee van een Zoon en Vader, van Schepper en Schepsel, een influistering van Mara?

            Siebe

          • Sjoerd zegt

            1 mei 2016 om 13:04

            Ook Mara lijkt mij logisch voortvloeien uit de werking van de menselijke psyche.
            In de evolutie van onze soort hebben wij ons gespecialiseerd in het snel leggen van verbanden en het opsporen van oorzaken en gevolgen.
            Onze psyche produceert zonodig illusionaire vervalsingen of hallucinaties om onze ervaren werkelijkheid kloppend te maken en te laten voldoen aan de basale functies van onze psyche.
            Reïncarnatie is daar zo’n mooi voorbeeld van. Net als het begrijpen van de geesten door een sjamaan of het bidden van een geestelijke in de kerk.

  2. Sjoerd zegt

    29 april 2016 om 22:53

    “Ik zou niet weten waar aan mij een touw valt vast te knopen”,
    sprak de baron, “ik ben kaal,
    en kom zelf de modder uitgekropen.”

    Dikkie van Trom tot Műnchhausen

  3. Klaas zegt

    1 mei 2016 om 12:23

    Het lijkt me een ego-behoefte om een antwoord te willen op allerlei metafysische vragen. Het leven zelf, dat ons draagt, heeft deze antwoorden niet nodig. Ik ben verbaasd hoe makkelijk menigeen de leer van de erfzonde inlevert tegen die van het karma. Nu nog graag een boeddhistisch alternatief voor het scheppingsverhaal, die moet in de boeddhistische mythologie toch wel te vinden zijn. Wie zoekt zal vinden.
    Een plezierige dag verder.

  4. Siebe zegt

    2 mei 2016 om 12:29

    Hallo Klaas,

    In boeddhisme wordt onderwezen dat zonden, allerlei neigingen zoals agressie/haat/woede/toorn, begeerte/hebzucht/lust, trots/eigenwaan/verbeelding, jaloezie/afgunst, etc. eigenlijk aan de natuur van geest, en daarmee aan ons, bijkomstig zijn.

    Dit betekent niet dat ze niet dominant zich kunnen opdringen, sterk aanwezig kunnen zijn, maar in beginsel zijn het aan onszelf bijkomstige zaken. Dit is essentieel in het onderricht van de Boeddha, vind ik.

    Een helder kristal kleurt rood tegen een rode achtergrond. De kleurt lijkt echt inherent aan het kristal. Toch is het dat niet. Zo ook met geest, wordt gezegd. Wat er ook in ontstaat, de giftig groene kleur van jaloezie, de venijnige sfeer van haat etc. de natuur van geest neemt nooit werkelijk deel hierin. De natuur van geest is niet te bederven noch te verbeteren. Het leent zich totaal niet voor verandering of veranderbaarheid.

    Een erfzonde in de zin dat geest werkelijk inherent bedorven is geraakt op enig moment, heeft dus zo bezien ook niet plaatsgevonden. Nee, het kristal, de geest was helder, is helder en zal altijd helder zij. Onbedorven en principieel niet te bederven.

    Er is wel een erfzonde, maar dan op het vlak van conditioneringen of neigingen/aanleg. Vroegere wilsbesluiten hebben vooral onze aanleg nu mede bepaalt of gevormd. In vele vorige levens hebben we bijvoorbeeld met vecht-of vluchtgedrag gereageerd en nu zie je dat terug in je aanleg als een stress-systeem in het brein.
    Dat zit er niet voor niets. Dat verwijst toch naar gedrag/handelingen vroeger. Kamma is dus reeel, geen metafysica. Wij belichamen als mens een eindeloos lang verleden van handelingen. Kamma gaat over informatie en dat dit niet verloren gaat.

    De onvermengbaarheid van het wezenlijke/ongeconditioneerde met het geconditioneerde wordt ook geillustreerd met een voorbeeld van zout in water. Hoewel het zout daarin opgelost is, vermengt het zich nooit echt/op intrinsieke wijze met het water. Zou dat namelijk wel zo zijn dat zou je het niet kunnen verwijderen. Maar dat kan wel. Je kunt het zout er ook weer uitfilteren.

    Kennelijk heeft de Boeddha ook geoefend in het besef van de bijkomstige aard van alles wat in geest kan ontstaan. Dat alles kan ook eindigen. En gedurende de dag ontstaat en eindigt er ook eindeloos veel.
    De Boeddha heeft de beëindiging hier en nu van al het geconditioneerde ook meegemaakt.

    Als je dit meemaakt, dan vindt er volgens mij een soort shift plaats. Je bent nu stevig gevestigd in de waarheid van vrede, het ongeconditioneerde. Ook al komen dan nog geconditioneerde verschijnselen op, het instinct om die te begrijpen als “dit ben ik, dit is van-mij, dit is mijn zelf’, is geeindigd of minimaal afgezwakt, doordat je ingezien hebt dat je dit niet wezenlijk bent.

    Ja, elk wezen is belast met goede en slechte daden uit het verleden, maar dit kan desondanks niemand echt verpesten of verbeteren, wel belasten. Het is eerder als bagage bij jezelf. Lekker ruikend of stinkend, licht of zwaar, ruw of zacht, knellend of juist gemakkelijk zittend etc. Zoiets is de aard van kamma, maar kamma kan je niet verpesten of verbeteren.

    Omdat de natuur van geest onveranderlijk en onveranderbaar is, en daarmee wij, heeft een erfzonde in de zin van een intrinsiek bedorven geraakte geest, nooit plaatsgevonden, kan niet plaatsvinden en zal nooit plaatsvinden ook. Bederf is een bijkomstige zaak. Zo staat het recht vind ik.

    Siebe

  5. Daisy zegt

    2 mei 2016 om 17:39

    Wat knap dat jullie dat allemaal weten. Ik snap er niks van en kan er geen touw aan vastknopen.

    • bart zegt

      2 mei 2016 om 20:30

      Ik heb geen eens een touw, sniffff

  6. G.J. Smeets zegt

    2 mei 2016 om 21:54

    Een stuk touw hing bij Hans in gebed
    ze stónd op een marionet
    maar had Hans het druk
    met een ruk aan ’t stuk
    was ze tuk en verdween in’t toilet

Primaire Sidebar

Door:

Hans van Dam

Hans van Dam is de auteur van de Agnosereeks, een serie van 13 boeken over niet-weten. Lees ze gratis op NietWeten.nl of in het BD, of als paperbacks tegen kostprijs. Disclaimer. Contact. 
Alle artikelen »

Agenda

  • Agenda
  • Geef je activiteit door

Ochtend- of avondeditie

Ochtend- of avondeditie ontvangen

Abonneer je

Elke dag gratis een overzicht van de berichten op het Boeddhistisch Dagblad in je mailbox.
Inschrijven »

Agenda

  • 29 mei 2025
    Rust, eenvoud en tevredenheid
  • 30 mei 2025
    Bewustzijn na de Dood: Eindigt Alles of Gaat Iets Verder?
  • 31 mei 2025
    Workshop meditatie | Omgaan met tegenslag en pijn
  • 1 juni 2025
    Thuiskomen in het lichaam - Meditatiedag met Lex van Heel
  • 2 juni 2025
    Maandagochtend meditatie in Amsterdam-West
  • 3 juni 2025
    Dinsdagavond op even weken samen mediteren in Almere Buiten
  • 4 juni 2025
    Zen Spirit zenmeditatie Arnhem, 1e helft 2025 8 januari-25 juni
  • 4 juni 2025
    Zenmeditatie in Leiden
  • bekijk de agenda
  • De werkplaats

    De werkplaats.

    Boeddhistische kunstenaars

    Artikelen en beschrijvingen van en over het werk van boeddhistische kunstenaars. Lezers/kunstenaars kunnen zich ook aanmelden met hun eigen werk.
    lees meer »

    Pakhuis van Verlangen

    In het Boeddhistisch pakhuis van verlangen blijven sommige teksten nog een tijdje op de leestafel liggen.

    Deconstructie van het godsbeeld van Pseudo-Dionysius

    Hans van Dam - 23 mei 2025

    Over het verschil tussen weten-wat-niet en niet-weten.

    De wolk van niet-weten

    Hans van Dam - 22 mei 2025

    Over beeldloze mystiek en mystiekloze beelden.

    ‘Het leven zelf is zazen’

    Wim Schrever - 28 april 2025

    De grote tragedie hier in het Westen is dat we onze eigen spirituele traditie zo snel hebben opgegeven en met het badwater -de religie- ook het kind -de spiritualiteit- hebben weggegooid. Terwijl een mens fundamenteel nood heeft aan spiritualiteit, aan zingeving.

    Geschiedenis als wapen deel 1

    Kees Moerbeek - 20 april 2025

    President Vladimir Poetin zei in 2014: ‘Onze collectieve herinnering bepaalt onze cultuur, onze geschiedenis en onze tegenwoordige tijd. En onze toekomst zal worden gevormd aan de hand van onze historische ervaring.’ Hij is het zelf die actief deze herinnering en ervaringen vorm geeft en propageert. Ivo van de Wijdeven schrijft dat in de Sovjettijd er nog werd gegrapt dat het land een zekere toekomst had, maar een onvoorspelbaar verleden. Onder Poetin is Ruslands geschiedenis als in beton gegoten. Er is maar één historische waarheid en deze is verankerd in de grondwet en de Nationale Veiligheidsstrategie.

    Jaloerse goden te slim af – de geschiedenis de baas…?

    gastauteur - 13 april 2025

    Hongersnood in een hermetisch afgesloten kuststrook die onwillekeurig aan de vernietigingskampen van weleer doet denken, besmet met meer dan een zweem van genocide… Regeert Adolf Hitler over zijn graf heen? Want bestaat Israël niet bij diens gratie? Zou zonder die bittere nazi-erfenis Palestina als land van drie monotheïstische religies niet nog gewoon zo heten? Is de grond er niet vervloekt, juist door godsdiensten die, gevoed vanuit één fictieve bron, vervolgens als protestbeweging steeds in chronologische volgorde aan haar voorgangster ontspruiten, waarmee de kiem voor een eeuwigdurende vete om de absolute waarheid is gelegd? En claimt niet elk van deze broeder- of zusterstromingen dat stuk met hun aller bloed doordrenkte aarde, aanvankelijk voor Abrahams JHWH, vervolgens voor Jezus’ Vader en ten slotte voor Allah – drie godheden die, in verbitterde onderlinge jaloezie verwikkeld, strijden niet alleen om religieuze hegemonie, maar ook om de profane en politieke macht?

    Meer onder 'pakhuis van verlangen'

    Footer

    Boeddhistisch Dagblad

    over ons

    Recente berichten

    • Kan je God vinden door je ziel leeg te maken?
    • Het jaar 2025 – dag 148 – Joop Faber
    • Boeddhistische ervaringsdeskundigen gezocht
    • Taigu – Een vaardig slaapmiddel
    • Guy – dhammazaadjes – Wees je eigen meester

    Reageren

    We vinden het geweldig om reacties op berichten te krijgen en op die manier in contact te komen met lezers, maar wat staan we wel en niet toe op de site?

    Over het BD

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten.
    Lees ons colofon.

    Zie ook

    • Contact
    • Over ons
    • Columns
    • Reageren op de krantensite

    Het Boeddhistisch Dagblad is een onafhankelijk journalistiek webmagazine over boeddhistische thema’s en inzichten. Lees ons colofon.